ایمان گودرزی؛ جام ملت‌های آفریقا معتبرترین مسابقات فوتبال آفریقا است. این مسابقه توسط تیم های ملی برگزار می شود و توسط کنفدراسیون فوتبال آفریقا CAF برگزار می شود. فرمت مسابقات در طول زمان تغییر کرده است و تعداد تیم ها از ۳ تیم در سال ۱۹۵۷ به ۲۴ تیم در سال ۲۰۱۹ افزایش یافته است. مسابقات دوسالانه جام ملت‌های آفریقا برای اولین بار در فوریه ۱۹۵۷ در خارطوم سودان برگزار شد، جایی که مصر در فینال کشور میزبان را شکست داد و جام عبدالعزیز عبدالله سالم را که به نام اهداکننده آن، یک مصری که اولین رئیس CAF بود، به دست آورد. این جام برای همیشه به غنا در سال ۱۹۷۸ اهدا شد، زمانی که غنا اولین کشوری بود که سه بار قهرمان این مسابقات شد. جام بعدی که به عنوان جام اتحاد آفریقا شناخته می شود، به طور دائم به کامرون در سال ۲۰۰۰ اهدا شد، زمانی که این تیم سومین قهرمانی خود را از سال ۱۹۷۸ به دست آورد. در سال ۲۰۰۲ جام جدیدی به نام جام ملت ها معرفی شد.
این رقابت به عنوان ویترینی برای استعدادهای بازیکنان آفریقایی بوده است. در دهه‌های ۱۹۵۰ و ۱۹۶۰، سبک بازی هجومی و سرگرم‌کننده مسابقات، تخیل هواداران آفریقایی را به خود جلب کرد و استعدادیاب‌ها، عوامل و روزنامه‌نگاران اروپایی را جذب کرد. تحت رهبری یدنکاچو تسمای اتیوپیایی، رئیس CAF از سال ۱۹۷۲ تا زمان مرگش در سال ۱۹۸۷، این جام اعتبار بین المللی بیشتری به دست آورد.به صورت حرفه ای در سال ۱۹۸۰ مجاز شد و حمایت های مالی شرکت ها در سال ۱۹۸۴ پذیرفته شد. از جمله بهترین بازیکنان جام می توان به ساموئل اتوئو از کامرون که رکورد بیشترین گل زده دوران حرفه ای خود در جام ملت ها (۱۸) و مهاجم ساحل عاج را لوران پوکو اشاره کرد. در پیروزی ۶-۱ مقابل اتیوپی در سال ۱۹۷۰، پنج گل به ثمر رساند.
فراتر از مرزهای زمین های بازی، جام ملت ها مجرایی برای بیان ارزش ها و ایده های سیاسی بوده است. بسیاری از دولت‌های مستقل آفریقایی با به ارث بردن نهادهای استعماری بدون نمادهای بومی هویت ملی، سرمایه اقتصادی و سیاسی قابل توجهی را در تیم‌های ملی فوتبال سرمایه‌گذاری کردند تا غرور و افتخار را در میان جمعیت‌های متنوع خود ایجاد کنند. به عنوان مثال، با حمایت مشتاقانه اولین رئیس جمهور غنا، کوامه نکروماه، غنا در سال های ۱۹۶۳ و ۱۹۶۵ قهرمان جام شد. قهرمانی در تورنمنت ۱۹۹۶ در خانه، به نظر می رسید که تیم مختلط نژاد آفریقای جنوبی نمادی از قدرت فوتبال برای پر کردن نابرابری های اجتماعی و اقتصادی است. به جا مانده از آپارتاید در مقابل، دولت الجزایر نتوانست از پیروزی الجزایر در جام ملت‌های ۱۹۹۰ استفاده کند، زیرا هواداران با سردادن شعارهای حمایت خود از مخالفان جبهه نجات اسلامی، پیروزی این تیم را در الجزایر جشن گرفتند. تنش‌های سیاسی جام ملت‌ها را در سال ۲۰۱۰ به‌شدت مختل کرد: اتوبوس تیم توگو در حالی که در حال حرکت در منطقه کابیندا در آنگولا بود، مورد حمله مردان مسلح جدایی‌طلب قرار گرفت. در این حمله دو مسئول تیم و راننده اتوبوس کشته شدند و تیم توگو از جام ملت‌های ۲۰۱۰ که با زمین ۱۵ تیمی برگزار شد، کنار رفت.
مرحله گروهی؛ پر از شگفتی خالی از گل!
دور گروهی رقابت‌های جام ملت‌های آفریقا با برگزاری ۳۶ دیدار به اتمام رسید و شگفتی‌های جالب توجهی هم رخ داد؛ البته کمبود گل‌های رد و بدل شده جزو نکات منفی دور نخست بود.
مرحله گروهی سی و سومین دوره رقابت‌های جام ملت‌های آفریقا به اتمام رسید و پس از برگزاری ۳۶ دیدار در گروه‌های شش‌گانه تکلیف ۱۶ تیم صعودکننده به مرحله یک هشتم نهایی مشخص شد و هشت تیم به خانه بازگشتند.
مسابقات دور گروهی ۲ مشخصه بسیار خاص داشت. شگفتی‌سازی تیم‌های کوچک و میانگین گل زده شده پایین. ۶۸ گل در ۳۶ بازی یعنی متوسط گلزنی ۱.۸۹ در مسابقات که اصلا آمار قابل توجهی نیست.
اتفاقات تاریخی در مرحله گروهی جام ملت های آفریقا:
یک داور زن برای اولین بار در این مسابقات قضاوت کرد که اتفاقی تاریخی در جام ملت های آفریقا به شمار می آید. سلیمه رادیا موکاسانگا، داور متولد رواندا ۳۵ ساله بوده و داور اصلی از تیم چهار نفره ای که برای مسابقه زیمبابوه و گینه در استادیوم احمدو آهیدو انتخاب شده بودند. کارین اتمزابونگ از کامرون، فاتحه جرمومی و بوچرا کربوبی داور VAR از مراکش او را در امر این قضاوت کمک کردند. البته سلیمه رادیا موکاسانگا در گذشته و زمانی که به عنوان داور چهارم در بازی گینه و مالاوی در بافوسام حضور داشت، نام خود را به عنوان اولین داور زن در یک بازی رسمی در سطح قاره آفریقا به ثبت رسانده بود. اما عملکرد خوب این داور باعث شده حالا مسابقه ای در سطح جام ملت های آفریقا نیز به او سپرده شود.
غنا که با ۴ قهرمانی، سومین تیم پر افتخار آفریقا محسوب می‌شود مقابل کوموروس یا «اتحاد قمر» که تجربه اولش در این رقابت بود با نتیجه ۳ بر ۲ شکست خورد تا با قرار گرفتن در رده چهارم از این رقابت کنار رود. شگفتی عجیب را البته کوموروس رقم زد و حالا این تیم با ۳ امتیاز شانس صعود به مرحله بعدی دارد و باید دید آیا می‌تواند این اتفاق بزرگ را رقم زند. سایت اصلی جام ملت‌های آفریقا در خصوص این مسابقه نوشت که کوموروس تاریخ سازی کرد و باعث غرق شدن تیم ملی غنا شد.
تیم ملی فوتبال گینه استوایی با برتری یک بر صفر مقابل الجزایر یکی از بزرگترین شگفتی‌های این مسابقات را رقم زد و به ۳۵ بازی بدون باخت الجزایر پایان داد. الجزایر از اکتبر ۲۰۱۸ شکست نخورده است، باید مقابل ساحل عاج در آخرین بازی گروهی که روز پنجشنبه برگزار می‌شود به پیروزی برسد تا شانس صعود به مرحله یک شانزدهم نهایی داشته باشد.
مرحله ۱/۴ نهایی:
هشت تیم به مرحله یک چهارم نهایی راه پیدا کردند. مصر، کامرون، غنا و مراکش چهار تیم سرشناسی هستند که در مرحله گذشته برابر حریف خود شکست خوردند و از دور مسابقات کنار گذاشته شدند.
در حال حاضر تیم‌های سنگال، بنین، ماداگاسکار، تونس، نیجریه، آفریقای جنوبی، ساحل عاج و الجزایر در مرحله یک چهارم نهایی حضور دارند.
گامبیا ۰-۲ کامرون
بورکینافاسو ۱-۰ تونس
مصر ۲-۱ مراکش
سنگال ۳-۱ گینه استوایی
فینال؛ هم تیمی های لیورپولی رقبای فینال جام ملت های آفریقا:
سادیو مانه با شکست بورکینافاسو، سنگال را به فینال آفکون رساند:
برای مدت طولانی بود که تیم سنگالی به این زیبایی بازی نکرده بود. سنگال قهرمان بزرگ جام ملت‌های آفریقا است و اگر امروز مصر را شکست دهد برای اولین بار جام را بالای سر خواهد برد.
تیم ملی فوتبال سنگال در ورزشگاه احمدو آهیدو کامرون به مصاف بورکینافاسو رفت که در پایان موفق شد با نتیجه سه بر یک به برتری برسد و جواز صعود به فینال این دوره از مسابقات را کسب کند.
صعود صلاح و یارانش به فینال در شب اخراج کیروش:
تیم‌های ملی کامرون و مصر پنجشنبه شب در دومین دیدار مرحله نیمه نهایی جام ملت‌های آفریقا به مصاف هم رفتند که مصر با برتری در ضربات پنالتی راهی فینال شد.
۹۰ دقیقه این مسابقه گلی در بر نداشت و تنها اتفاق مهم آن، اخراج کارلوس کیروش در دقایق پایانی بازی بود که به دلیل اعتراض شدید به باکاری گاساما داور مسابقه، از کنار زمین اخراج شد. در ۳۰ دقیقه وقت اضافه هم گلی به ثمر نرسید تا نتیجه این مسابقه در ضربات پنالتی تعیین شود.
تقابل صلاح و مانه:
پس از اینکه مصرکامرون میزبان را در ضربات پنالتی پس از ۱۲۰ دقیقه بدون گل و در ضربات پنالتی شکست داد، محمد صلاح در فینال جام ملت های آفریقا با سادیو مانه دیدار خواهد کرد.
پس از اینکه مانه با یک گل و یک پاس گل در روز چهارشنبه عملکرد فوق العاده ای برای رساندن تیمش به فینال به نمایش گذاشت، سپس نوبت صلاح بود که مصر را به فینال برساند.
کامرون میزبان آخرین مانعی بود که صلاح و یارانش برای رسیدن به فینال باید پشت سر میگذاشتند و هر دو تیم با چهار برد از پنج بازی به نیمه نهایی رسیدند، اگرچه مصر یک شکست رو تجربه کرده بود.
به این ترتیب تیم ملی کامرون از ساعت ۱۹:۳۰ امروز، در دیدار رده‌بندی جام ملت‌های آفریقا مقابل بورکینافاسو صف‌آرایی می‌کند و تیم‌های سنگال و مصر، از ساعت ۲۲:۳۰ در فینال این رقابت‌ها به میدان می‌روند. دیدار فینال تقابل دو ستاره لیورپول یعنی محمد صلاح کاپیتان مصر و سادیو مانه مهاجم زهردار سنگال خواهد بود.