فارس| گیاهان دارویی جایگزین مناسب محصولات پرآب بر
در همین راستا دشت‌ها و کوه‌های فارس نیز، به لحاظ ویژگی‌های اقلیمی و تنوع آب و هوایی مستعد تولید و پرورش بیش از ۳ هزار گونه گیاه دارویی است. این استان با تولید سالانه ۱۹ هزار تن انواع گیاهان دارویی رتبه نخست کشور را به خود اختصاص داده است. گل‌های زیبای بابونه کازرونی، رایحه خوش آویشن شیرازی، حنای خوشرنگ لار، سدر خوش عطر لامرد، زعفران استهبان، عرقیات بی‌نظیر، کتیرا، آنغوزه و بارهنگ شیراز شهرت جهانی دارد. شهرام منتصری مدیرکل منابع طبیعی فارس با بیان اینکه در ۶ میلیون هکتار از عرصه‌های منابع طبیعی فارس گیاهان دارویی رشد می‌کند، می‌افزاید: حدود ۲ هزار نمونه گیاه دارویی در استان شناسایی‌شده است. او، طرح صیانت از جنگل، توسعه کشت گیاهان دارویی و تشویق کشاورزان به تولید گیاهان دارویی را در حمایت و توسعه ازاین‌گونه گیاهان مؤثر می‌داند.
ظرفیت بالای استان فارس برای تولید گیاهان دارویی
حشمت‌ا... صادقی کارشناس مسئول گیاهان دارویی جهاد کشاورزی فارس، کاهش ۳۰ درصدی مصرف آب، کشت همزمان چندگونه و برداشت محصولات متنوع را از مهم‌ترین مزایای کشت گیاهان دارویی در استان ذکر می‌کند و می‌گوید: ستاد کشت گیاهان دارویی در جهاد کشاورزی فارس فعال‌شده است و پنج گونه گیاه دارویی شامل باریجه، شیرین‌بیان، گل محمدی، آویشن شیرازی و آنغوزه به‌عنوان گونه‌های توسعه‌ای در اولویت کشت قرار دارند. به گفته صادقی، گونه‌های گیاهی مرزه بختیاری، آویشن، مریم‌گلی، مورخوش و لعل کوهستان هم به‌عنوان گونه‌های تحقیقاتی در اولویت کشت هستند. کارشناس مسئول گیاهان دارویی جهاد کشاورزی فارس می‌افزاید: ظرفیت بالای استان فارس برای تولید گیاهان دارویی سبب شده علاوه بر شناسایی ۱۱ هزار هکتار اراضی این گیاهان به شکل دیم، ۱۴ هزار و ۸۰۰ هکتار از اراضی این استان پهناور نیز به کشت گیاهان دارویی اختصاص یابد. صادقی همچنین از کشت ۸ هزار هکتار گل محمدی و ۷۲۰ هکتار زعفران در استان خبر می‌دهد که عمده‌ترین کشت‌های دارویی استان فارس را شامل می‌شود و حدود ۷ هزار هکتار دیگر دارای تنوع گیاهی است. او پیش‌بینی می‌کند با توجه به بارندگی‌های امسال، امکان گسترش سطح زیر کشت این نوع گیاهان در استان بیشتر است.
گیاهان دارویی جایگزین مناسب محصولات زراعی با نیاز آبی بالا
یدالله رحمانی معاون هماهنگی امور اقتصادی و توسعه منابع استانداری فارس نیز می‌گوید: بر اساس برنامه‌ریزی‌های انجام‌شده و در صورت تأمین اعتبارات و تسهیلات موردنیاز، در پایان برنامه ششم توسعه، حداقل ۱۲ هزار هکتار دیگر از اراضی استان به زیر کشت گیاهان دارویی خواهد رفت که زمینه‌ساز ایجاد فرصت‌های شغلی جدید خواهد بود. رئیس سازمان جهاد کشاورزی فارس نیز با تأکید بر لزوم تقویت کاشت گیاهان دارویی در استان می‌گوید: این اقدام گامی مؤثر در تولید و اشتغال است. محمدمهدی قاسمی اضافه می‌کند: ازآنجاکه گیاهان دارویی یک‌سوم محصولات زراعی نیاز به آب دارد، با توجه به مشکلات خشکسالی، کاشت گیاهان دارویی می‌تواند جایگزین خوبی برای محصولات زراعی با نیاز آبی بالا باشد. به گفته او، مزیت‌های اقتصادی و نیاز کم گیاهان دارویی به آب سبب شده توسعه کشت گیاهان دارویی به‌عنوان یک اولویت مهم در دستور کار سازمان جهاد کشاورزی فارس قرار گیرد. خداداد رحیمی، مدیرکل گمرکات استان فارس هم با اشاره به افزایش ۱۵ درصدی صادرات گیاهان دارویی در سال گذشته می‌گوید: پارسال ۹ هزار و ۵۰۰ کیلوگرم انواع گیاهان دارویی به ارزش ۱۱ میلیارد و ۴۳۰ میلیون تومان از اراضی منابع طبیعی استان برداشت و به کشور‌های اروپایی و کشور‌های عربی حوزه خلیج‌فارس صادرشده است. معاون هماهنگی امور اقتصادی و توسعه منابع استانداری فارس در این خصوص به فعالیت مراکز متعدد علمی استان در زمینه گیاهان دارویی اشاره می‌کند. مرکز تحقیقات جهاد کشاورزی و دانشکده کشاورزی دانشگاه شیراز، مرکز تحقیقات گیاهان دارویی، مرکز رشد گیاهان دارویی، سلامتکده طب سنتی شیراز و توسعه کشت گیاه کارلا در استهبان و گروه داروسازی سنتی دانشکده داروسازی شیراز و گروه طب سنتی دانشکده پزشکی شیراز ازجمله مراکز علمی در استان فارس هستند که در زمینه گیاهان دارویی تحقیق و پژوهش می‌کنند. یدالله رحمانی می‌گوید: علاوه بر این، در فارس ۲۷ واحد صنایع تبدیلی و فرآوری دارای مجوز در زمینه عرقیات، عصاره، اسانس و بسته‌بندی گیاهان دارویی با ظرفیت حدود ۴۶ هزار تن فعالیت می‌کنند که فرصت مناسبی برای افزایش سطح زیر کشت گیاهان دارویی فراهم کرده‌اند. به گفته معاون هماهنگی امور اقتصادی و توسعه منابع استانداری فارس، تاکنون ۳۳ واحد موفق به اخذ جواز تأسیس با ظرفیت بیش از ۶۸ هزار تن شده‌اند که این واحد‌ها دارای پیشرفت فیزیکی ۱۰ تا ۷۰ درصد هستند. رحمانی تأکید می‌کند این واحد‌ها برای تکمیل و راه‌اندازی به ۴۰۰ میلیارد ریال تسهیلات بانکی نیاز دارند و در صورت بهره‌برداری ۸۳۰ فرصت شغلی ایجاد می‌کنند.
چالش‌هایی که مسیر را ناهموار کرده
باوجود تلاش‌های انجام‌شده برای رشد و ساماندهی وضعیت گیاهان دارویی در استان فارس، برخی چالش‌ها، این مسیر را با ناهمواری‌هایی روبرو کرده است. احد فتوحی مدیرعامل شرکت شهرک‌های صنعتی فارس اگرچه از فعالیت خوشه صنعتی گیاهان دارویی در استان با هدف بسته‌بندی و فرآوری گیاهان دارویی خبر می‌دهد؛ می‌گوید: پایین بودن سهم کشت تخصصی گیاهان دارویی، خشک‌کردن و انبارداری غیراصولی، بی‌توجهی به پشتوانه سازی ظرفیت گیاهان دارویی باصرفه و برداشت بیش‌ازحد از عرصه طبیعی ازجمله مشکلات بخش گیاهان دارویی در استان است. الهه کاووسی مربی آموزش بهره‌برداری از گیاهان دارویی هم می‌گوید: بی‌توجهی به استاندارد‌های بین‌المللی محصول، پایین بودن سهم تکنولوژی روز برای تبدیل به محصول فرآوری باارزش افزوده بالا، نبود برند منطقه‌ای برای فارس، عدم توجه به بازاریابی و فرایند توسعه بازار محصول، خام فروشی و نبود شبکه‌های تأمین و تولید منسجم از دیگر چالش‌ها در مسیر توسعه گیاهان دارویی در فارس است.