تلاش‌ها برای نجات یوزپلنگ‌های در حال انقراض ادامه دارد؛ "ایران" و "فراز" تنها امید بقای نسل یوز ایرانی
به گزارش خبرگزاری تسنیم از سمنان، در گذشته جمعیت یوزپلنگ ایرانی در یزد, خراسان شمالی, خراسان جنوبی, اصفهان و کرمان نیز دیده می‌شد اما به نظر می‌رسد که در حال حاضر تنها پارک ملی توران در شهرستان شاهرود از این گونه با ارزش حیات‌وحش ایران میزبانی می‌کند.
پارک ملی توران شرق استان سمنان و در 250 کیلومتری جنوب شرق شهرستان شاهرود در مجاورت استان خراسان واقع شده است و با مساحت 1,470,640 هکتار بزرگ‌ترین ذخیره‌گاه زیست‌کره در ایران است.
یوزپلنگ آسیایی یا یوزپلنگ ایرانی، یک زیرگونهٔ به‌شدت در معرض خطر انقراض از یوزپلنگ است، یوزپلنگ ایرانی در فهرست اتحادیه بین‌المللی حفاظت از محیط‌زیست است؛ به معنای اینکه گونه‌ای در خطر انقراض است. گونه‌ای که امروز تنها سمنانی محلی امن برای زندگی‌اش شده است.
امیر عبدوس، مدیرکل حفاظت محیط زیست استان سمنان با اشاره به برنامه‌های محیط زیست برای حفظ یوزپلنگ آسیایی در پارک ملی توران شاهرود اظهار داشت: 18 فرد یوزپلنگ در پارک ملی توران شناسنامه دارند و از چند فرد یوزپلنگ دیگر هم عکس‌برداری شده است اما عکس‌برداری‌ها واضح نبوده و به همین علت برای این یوزها شناسنامه ثبت نشده است.
مدیرکل حفاظت محیط زیست استان سمنان با بیان اینکه برنامه حفاظت و زادآوری یوزپلنگ آسیایی بر اساس استانداردهای بین‌المللی در پارک ملی توران شاهرود ادامه دارد، گفت: تنها ماده یوز زادآور در این پارک به نام «ایران» است که تاکنون دو بار به یوز نر زنده گیری شده از طبیعت بنام «فیروز» معرفی شده، اما عمل جفت‌گیری انجام نشده است؛ البته این موضوع کاملاً طبیعی است و زادآوری این گونه در طبیعت فقط 15 درصد است؛ به هر حال بر اساس دوره فحل حیوان ماده هر 24 تا 26 روز یکبار در فصل زمستان این روند جداسازی و معرفی مجدد تا حصول نتیجه ادامه خواهد یافت
عبدوس با اشاره به اینکه زمستان فصل جفت‌گیری یوزهاست خاطرنشان کرد: طی دو هفته گذشته یک یوز نر دیگری به نام «فراز» اطراف مجموعه با دوربین‌های مدار بسته دیده شده و چندین بار به محل نگهداری ایران نزدیک شده است.
وی با اشاره به اینکه دوره زادآوری یوزپلنگ‌ها هشت سال برآورد شده است، بیان کرد: یک یوز نر به نام «کوشکی» و یک یوز ماده به نام «دلبر» نیز در پارک ملی توران در حال حفاظت و نگهداری هستند که البته سن زادآوری خود را از دست داده‌اند.
عبدوس با اشاره به تلف شدن هفت قلاده یوزپلنگ آسیایی در طول 10 سال گذشته بر اثر تصادف گفت: با توجه به اینکه تصادفات جاده‌ای را یکی از عوامل تلفات جمعیت یوز ایرانی است، در راستای جلوگیری از تصادفات جاده‌ای در محور شاهرود- سبزوار سرعت مجاز را به 80 کیلومتر در ساعت کاهش داده‌ایم و در سرتاسر مسیر تابلوهای هشدار نصب کردیم و قسمت‌هایی از مسیر نیز فنس‌کشی شده است.
وی وجود سگ‌های گله را نیز از دیگر عوامل تلف شدن یوزپلنگ آسیایی عنوان کرد و گفت: بر اساس تعامل انجام شده با دامداران منطقه حدود 150 هزار هکتار از سامانه‌های عرفی آنان خریداری شده تا با حذف احشام این محدوده فقط در اختیار قلمرو یوزپلنگ و طعمه‌هایش قرار داشته باشد.
استان سمنان به دلیل داشتن مناطق و موقعیت مناسب طبیعی وسعت کافی، جایگاه مناسبی برای حیات انواع وحوش و انواع گیاهان به شمار می‌آید، چراکه در قسمت‌های شمالی استان منطقه جنگلی، کوهستانی و سردسیر با بارندگی نسبتاً زیاد و پوشش گیاهی خوب و در قسمت‌های میانی منطقه دشتی با بارندگی کمتر نسبت به شمال اما با پوشش گیاهی نسبتاً خوب و در قسمت‌های جنوبی آن کویر نمک با بارندگی بسیار کم و عدم پوشش گیاهی مناسب قرار دارد.
بیش از 23 درصد از وسعت استان سمنان را مناطق حفاظت‌شده و پناهگاه حیات‌وحش تشکیل می‌دهد که این رقم در حدود 25 درصد کل مناطق حفاظت‌شده کشور ایران را شامل می‌شود.
استان سمنان دارای بیش از 50 گونه از 164 گونه پستاندار ایران بوده و متجاوز از 160 گونه پرنده و بیش از 40 گونه خزنده، 6 گونه دوزیست و چندین گونه از ماهیان بخشی از تنوع زیستی استان است که در شرایط کنونی مطالعه و شناسایی‌شده‌اند.
این استان حدود نیمی از تنوع زیستی پستانداران کشور پهناور ایران را در خود جای داده است، آن‌هم پستاندارانی از نوع نادرترین و ارزشمندترین که در رأس آن‌ها یوزپلنگ آسیایی به‌عنوان سمبل حیات‌وحش کشور و استان جای گرفته است.
وجود این ظرفیت‌ها در استان سمنان بسیار نکته قابل‌توجهی است؛ اما قابل‌تأمل تر و قابل‌توجه‌تر از آن، لزوم توجه به حفظ این گونه و اختصاص منابع و اعتبارات مورد نیاز برای امنیت هر چه بیشتر یوزهای آسیایی در استان سمنان است؛ در این راستا لازم است همه دستگاه‌های مرتبط مانند وزارت راه و شهرسازی، سازمان جنگل‌ها و مراتع، سازمان حفاظت محیط‌زیست و سازمان‌های مردم‌نهاد فعال در حوزه طبیعت و محیط‌زیست وارد عمل شده و اقداماتی اساسی در این زمینه بردارند.
قرار داشتن بخش زیادی از زیستگاه این گونه در معرض انقراض در محور بین‌المللی تهران مشهد و مسیر تردد مسافران این محور، لزوم ایجاد گذرگاه سبز در استان سمنان را بسیار ضروری می‌نماید؛ چیزی که به‌ظاهر وزارت راه و شهرسازی از انجام آن طفره می‌رود.