در بازار لوازم خانگی چه می‌گذرد؟
بازار امین‌حضور پر از مغازه‌های عمده و خرده‌فروشی لوازم خانگی است. بعضی از مغازه‌دارها سعی می‌کنند برندهایی را به مشتری معرفی کنند که کمتر شناخته‌شده است. برخی مشتری‌ها به جیبشان نگاه می‌کنند و ارزان‌ترین را انتخاب می‌کنند و برخی دیگر دنبال برندهای معروف خارجی‌اند و به برندهای داخلی چندان خوش‌بین نیستند.
زن و مرد جوانی وارد یکی از مغازه‌ها می‌شوند. به قصد خرید جهیزیه آمده‌اند و خرید یخچال به عهده آقاداماد است. عروس خانم اصرار دارد یخچال ساید بای ساید بخرند و فروشنده سعی می‌کند متقاعدش کند که دیگر ساید بای ساید مقرون به صرفه نیست و برای پُر کردنش باید ۲۰ میلیون تومانی هزینه کند. فروشنده با چرب‌زبانی عروس‌خانم را متقاعد می‌کند یک یخچال معمولی بخرد.
قیمت کالاهای ایرانی با توجه به برندهای معروف و کمترشناخته‌شده فرق می‌کند؛ از قیمت ۵ میلیون تومان برای یک یخچال ساده گرفته تا ۵۰ میلیون تومان. قیمت برندهای خارجی هم که سر به فلک می‌کشد.
در بازار امین‌حضور عده زیادی جزئی‌فروشی می‌کنند و عده‌ای دیگر به صورت عمده و پخش کار می‌کنند. در سطح شهر هم شرکت‌های مختلف، فروش لوازم خانگی را انجام می‌دهند.
مغازه‌دارها دل پُری دارند و هیچکدام به آینده شغلی‌شان خوش‌بین نیستند و می‌گویند بلاتکلیفند. روزهای خوششان به زمانی برمی‌گردد که مرزها باز بوده و واردات لوزام خانگی آزاد. چرا که ممنوعیت واردات به نفع کارخانه‌دار و تولیدکننده ایرانی تمام شده که با خیال راحت و نبود هیچ رقیبی کالاهایی با هر کیفیت را روانه بازار می‌کنند و بیچاره مصرف‌کنندگان. آنقدر بازار کارخانه‌دارها داغ است که حتی به صادارت هم فکر نمی‌کنند.
از سال ۱۳۹۷ واردات لوازم خانگی ممنوع شد و دو برند معروف خارجی که در ایران فعالیت می‌کردند بساطشان را جمع کردند. با این حال هنوز هم برندهای خارجی بصورت مسافری یا قاچاق وارد کشور می‌شوند و با قیمت‌های بالا مشتری‌های خودشان را دارند.
«مسعود»، ۲۰ سالی می‌شود که وارد این بازار شده و درباره کیفیت و خدمات پس از فروش کالاهای ایرانی به ایسنا می‌گوید: «معمولا تولیدکننده‌های داخلی مواد اولیه درجه دو و سه رو از چین وارد می‌کنن که خب طبیعتا کیفیت خوبی نداره. هیچکدوم از برندهای ایرانی نمی‌تونن بازار لوازم خونگی ایرانو تامین کنن. عده‌ای از مردم اصلا حاضر نمی‌شن بابت کالاهای ایرانی پول بدن. بعضیام به خاطر قیمت پایین‌تر مجبورن محصول ایرانی بخرن. واقعا کیفیت ایرانیا به هیچ‌وجه قابل مقایسه با محصولات خارجی نیس. از طرف دیگه تولیدکننده‌های ایرانی به بهونه‌های مختلف، قیمت محصولاتشونو چند بار تو سال بالا می‌برن. قبل از این، سالی یه بار افزایش قیمت داشتن اما حالا می‌بینیم تا سه بار هم قیمتاشونو زیاد کردن. بعضی از این افزایش قیمت‌ها با مجوز قانونیه و خیلی‌هاشون هم بدون مجوز. معمولا با شروع سال جدید ۱۰ تا ۱۵ درصد روی همه قیمتا میره اما حالا به بهونه‌های مختلف از بالا رفتن نرخ دلار گرفته تا حقوق کارگر و قیمت مواد اولیه می‌بینیم که قیمتا هی بالا میره.»
تلفنش چندباری زنگ می‌خورد و قیمت لحظه‌ای کالاها را می‌دهد: «قدرت خرید مردم واقعا پایین اومده. الان دیگه قیمتا لحظه‌ای بالا و پایین میره. خیلیا یه سری از کالاها رو از سبد خریدشون حذف کردن. مشتری داریم که با مادرش برای خرید جهیزیه میاد و میگه یخچال تا دو میلیون تومن چی دارید؟ خب آدم ناراحت میشه این صحنه‌ها رو می‌بینه. قبلا هر کی واسه خرید جهیزیه یا یخچال جدید برای خونش می‌اومد سراغ ساید بای ساید رو می‌گرفت اما حالا یخچال معمولی جایگزینش شده. تقاضا برای ماشین ظرفشویی و ماکروفر هم کم شده و فقط یه سری مناطق خاص تهران مثل یک و دو هنوز خواهان این کالاها هستن که همشون هم از راه‌های قاچاق وارد میشن. بعد از رفتن شرکتای خارجی، قاچاق جایگزینش شد. با اینکه میگن واردات لوازم خونگی ممنوع شده اما بازم یه سری کالاها با کانتینر و لنچ وارد میشه. کولبرا هم که کارشون همینه. حتی یه سری از کولبرا و قاچاقچیای لب مرز خودشون صفحه اینستاگرامی راه انداختن و سفارش می‌گیرن. خیلی از مغازه‌دارها هم همین کارو می‌کنن. چند ماه پیش شنیدم که یکی با قباله ازدواجش رفته اندازه یه زندگی جنس وارد کرده، کاری هم به کارش نداشتن. اینجوریام نیست که میگن ممنوع شده. بالاخره هر چی راه خودشون داره. همین قاچاق باعث شده خیلی از کالاها با تضمین به مصرف‌کننده نرسه یا موتورشو جابجا می‌کنن یا تا دست مشتری برسه قُر شده. یکی از همین بچه‌ها برای آشناش لباسشویی سفارش داده بود که وقتی به دستش رسید، قُر شده بود که حالا چون این‌کاره بود، جنسو پس داد. اما اونایی که واسه جهیزیه خُرد خُرد خرید می‌کنن و یه گوشه میذارن، بعد از دو سال تازه متوجه میشن چه کلاهی سرشون رفته. اونوقت دیگه کسی زیر بار پس گرفتن جنس نمیره. یا مثلا مورد داشتیم که وقتی تلویزیون دستش رسیده، پیکسلاش سوخته بوده.»
سراغ مغازه‌دارها و فروشنده‌های دیگر هم می‌روم. تقریبا همه هم‌نظرند و از وضعیت ناراضی. مغازه‌دار بعدی ۳۰ سالی می‌شود در این حوزه فعالیت می‌کند: «تلویزیون و یخچال فریزر به وفور وارد میشه که قیمتاشون به دلار و دِرهَم وابسته‌ست. الان طوری شده که فروشگاهای شهرای مرزی خودشون نرخ تعیین می‌کنن و بازارو دستشون گرفتن. یعنی یه قیمت مشخص میذارن و هیچکدومشونم حاضر نیستن زیر اون قیمت بدن. خب کیفیت کالاهای خارجی هم بهتره به خاطر همین اونایی که قدرت خریدشو دارن میرن سراغش.»
- پس خدمات پس از فروش چی میشه؟
- خانم، مگه همین محصولات تولید داخل خدمات بعد از فروش دُرُس‌حسابی دارن؟ طرف یخچال می‌خره تا به خونش نرسیده عیبش رو میشه، خدمات فروش گردن نمی‌گیره. خوبی محصول خارجی اینه که تا دو سال اول هیچیش نمیشه. الان مغازه‌دارا هم یاد گرفتن به اونایی که حساسن، یه کارت جعلی میدن. بعضیا هم با شرکتای خدماتی یا یه تعمیرکار به توافق میرسن که کار خدمات پس از فروش رو انجام بدن.
با وجود گفته‌های مغازه‌دارهای لوازم خانگی درباره بازار قاچاق اما مدیرکل دفتر پیشگیری ستاد مبارزه با قاچاق کالا و ارز، در آخرین اظهارات خود از کاهش ۶۴ درصدی قاچاق لوازم خانگی نسبت به سال گذشته خبر داده است.
مغازه‌دارهای خیابان امین‌حضور گفتنی‌های دیگری هم دارند که شاید کمتر مصرف‌کننده‌ای از آن اطلاع داشته باشد. یکی از آنان درباره برندهای لوازم خانگی به ایسنا می‌گوید: «یکی از برندهای ایرانی سال ۷۶ به اسم یه برند ایتالیایی فعالیتشو شروع کرد و کنارش بِرند جدیدشو راه انداخت. حتی محصولات یکی از برندهایی که همه به نام کشور کره جنوبی می‌شناسن رو یه شرکت ایرانی تولید می‌کنه که کمتر مصرف‌کننده‌ای این موضوعو می‌دونه و تو این اوضاع داره سه‌شیفت پشت سر هم کار می‌کنه. بذار اینجور بهت بگم که بعد از صنعت ساختمان و خودروسازی، صنعت لوازم خانگی راندمان بالایی داره. الان بعضی از شرکتای ایرانی شرایط سختی برای نمایندگی گذاشتن. چرا؟ چون کالاهاشون کمه و تقاضاهاشون زیاد. مثلا میگن موجودی ندارن تا کالاشونو شیرین کنن یعنی متقاضی بیشتری به سمت محصولاتشون بکشونن. از طرفی ذهن بازارو برای افزایش قیمت آماده می‌کنن. کار دیگه‌ای که می‌کنن اینه که کالاهاشونو سبدی عرضه می‌کنن یعنی میگن اگه یه کالای مشخص میخوای باید کنارش دو تا محصول دیگه از همین برندو بخری.»
قیمت برخی لوازم آشپزخانه هم افزایش قابل توجهی داشته است. مثلا یکی از فروشنده‌ها درباره سرویس قابلمه به ایسنا می‌گوید: «دوتا قابلمه و سه تا ماهیتابه یه برند خارجی حالا حدود ۱۵ میلیون تومن شده که فقط در منطقه یک و دو تهران خریدار داره. زودپزهای همین برند از ۵ میلیون تومن شروع میشه. یکی از برندهای خوب ظروف ایرانی از اول سال تا حالا قیمتاشو ۱۰۰ درصد افزایش داده که این اتفاق خیلی عجیبیه. قیمت یه یخچال فریزر برند خوب ایرانی از ۱۲ میلیون به بالاست. قیمت تلویزیونای ایرانی هم اونقدر بالاس که خریدار ترجیح میده تلویزیون خارجی بخره. الان کارخونه داریم که برای سه تا برند مختلف یخچال تولید می‌کنه چون خط تولیدش فعاله.»
برخی هم از دلالی در بازار لوازم خانگی می‌گویند: «بازار لوازم خانگی داره با دلالی می‌چرخه و تا یه محصولی به دست مصرف‌کننده برسه چند دست می‌گرده.»
برخی از مغازه‌داران خیابان امین‌حضور ممنوع‌شدن واردات کالاهای خانگی را سیاست اشتباهی می‌دانند که جلوی رشد محصولات ایرانی را گرفت چرا که رشد زمانی اتفاق می‌افتد که رقابت وجود داشته باشد. آنان معتقدند تا زمانی که انحصار در دست عده خاصی باشد هیچ‌وقت رشد اتفاق نمی‌افتد. زمانی که کارخانه‌های ایرانی می‌بینند رقیبی ندارند هیچ‌وقت به کیفیت بهتر فکر نمی‌کنند. نه‌تنها کیفیت محصولات ایرانی کاهش پیدا کرده بلکه باعث افزایش قیمت‌ها هم شده چرا که نمی‌توانند بازار را تامین کنند و برای تولید عجله می‌کنند. حتی برخی از برندهای ایرانی که زمانی فقط به تولید لباسشویی معروف بودند حالا جارو برقی و محصولات دیگر هم تولید می‌کنند تا از منفعت عقب نمانند.