اندیشکده هندی: عصر جدید هسته‌ای در جنوب آسیا؟
به گزارش ایرنا به نقل از پایگاه خبری "بنیاد ناظر تحقیقات" ORF، جنوب آسیا به شدت تحت تاثیر اختلال در توازن نظم هسته‌ای جهانی فعلی به علت افزایش رقابت قدرت و پیشرفت فناوری‌های نظامی قرار دارد . این احساس و برداشت در بین بسیاری از دانشگاهیان و سیاست‌گذاران وجود دارد که نظم هسته‌ای جهانی در حال تغییر است . این تغییر ناشی از توسعه گستره‌ای از فناوری‌های مختلف نظامی است . با این حال این بحث بجز چند مورد استثنای معدود عمدتا بر رابطه آمریکا – روسیه و آمریکا-چین متمرکز بوده است. توازن راهبردی بین این قدرت‌های مهم هسته‌ای بدون شک اهمیت دارد اما توجه بسیار کمتری به تاثیر این تحولات در جنوب آسیا معطوف شده است.
این چالش جهانی در ظاهر خود عمدتا ناشی از فناوری و توسعه و استقرار دفاع‌های موشکی پیچیده و قابلیت‌های حملات دقیق دوربرد به نظر می‌رسد. این چالش ها همزمان شده است با بازگشت به رقابت قدرت بین آمریکا، روسیه، هند و چین در یک دورنمای ژئوپلتیک رقابتی‌تر. این ترکیب مشکلات جدیدی در نظم جهانی ایجاد می‌کند اما شاید هیچ جا همانند جنوب آسیا جدی نباشد. در واقع این تحولات می‌تواند موجب تغییر دینامیک‌های بازدارندگی هسته‌ای و تحریک رقابت هسته‌ای کشورهای این منطقه از جهان شود از جمله بین هند و پاکستان شود.
یکی از محققان نسبت به حرکت احتمالی به سمت دکترین "نیروی تقابلی هندی" هشدار داده است که احتمالا شامل سلاح‌های هسته‌ای و سلاح‌های راهبردی غیرهسته‌ای خواهد بود. این نگرانی وجود دارد که معرفی فناوری‌های پیچیده‌تر و مخرب‌تر در جنوب آسیا موجب وارد شدن هند و پاکستان به یک مخمصه امنیتی خواهد شد.
ادبیات دانشگاهی موجود درباره تغییر فناوری نظامی بیشتر بر قابلیت این فناوری‌ها تمرکز دارد اما توجه کمی به گفتمان و ادراک سیاسی درباره چگونگی استفاده هند و پاکستان از این فناوری‌ها و چگونگی تاثیر این مساله بر دکترین‌ها آنها است.
تاثیر این فناوری‌ها در جنوب اسیا به علت تاریخ طولانی رویارویی‌ها می‌تواند جدی‌تر و شدیدتر باشد. برای درک تاثیر سلاح‌های راهبردی غیرهسته‌ای بر جنوب آسیا باید تصویر بزرگتر را در نظر داشته باشیم. وابستگی متقابل فزاینده بین سطوح بین‌المللی و منطقه‌ای موجب ایجاد یک تاثیر دومینویی شده و آمریکا را با چین و هند و پاکستان به هم پیوند داده است.
این درحالی است که افزایش نگرانی درباره نیات و قابلیت‌های چین و توسعه نظامی چین در واکنش به نوسازی تسلیحاتی آمریکا، موجب تلاش هند برای توسعه برنامه هسته‌ای و تولید سلاح‌های راهبردی غیر هسته‌ای شده و پاکستان نیز در تلاش برای عقب نماندن از هند است.
تشدید رقابت بین آمریکا و چین در کنار تلاش‌های این کشورها برای تقویت روابط با هند و پاکستان نیز در حال تغییر دورنمای راهبردی جنوب اسیا است.
صرف نظر از تعریف واژگان مربوط به اعصار مختلف هسته‌ای آنچه مشخص است اینکه دینامیک‌های "دوره سوم هسته‌ای" شامل فناوری‌های اغلب غیرهسته‌ای با تاثیرات راهبردی، رقابت‌های ژئوپلتیک و یک محیط اطلاعات هسته‌ای پیچیده و سیال، بر آینده این منطقه و بخصوص بر ماهیت و شکل ریسک‌های هسته‌ای تاثیرگذار خواهد بود.
هنوز زمان وجود دارد پیش از تحقق کامل این وضعیت در منطقه از این تحولات پیشی بگیریم و حتی شاید برخی از بدترین پیامدهای آن را کاهش دهیم اما این مساله مستلزم علاقه واقعی به گفت وگو، کاهش ریسک و خویشتنداری است که در زمان‌های اخیر غایب بوده است.