قزوین| آهنگ کند سازگاری با کم‌آبی
به گزارش ایرنا، برخی معتقدند بارندگی‌های اخیر موجب شده تا کشور از نظر اقلیمی وارد ترسالی شود و فعلا صحبت از کمبود منابع آبی بی‌معنی است، اما عده‌ای دیگر معتقدند که صرفه‌جویی در مصارف آبی و توجه به سازگاری با کم‌آبی به‌عنوان یک اصل ضروری در سرزمین نیمه‌خشک و نیمه بیابانی ما شناخته‌شده و همواره باید ادامه یابد. استان قزوین نیز مانند بسیاری از نقاط کشور سال‌هاست با مشکل کم‌آبی دست‌وپنجه نرم می‌کند اما بارش‌های قابل‌توجه اخیر موجب شد تا بحث مهم مقابله با کم‌آبی و صرفه‌جویی در مصرف در فضای این استان نسبت به سال‌های گذشته کمرنگ‌تر شود.
بارندگی‌های اخیر و غفلت مسئولان نسبت به چالش کم‌آبی
عضو سازمان مردم‌نهاد پویش سبز ایرانیان در رابطه با موضوع کم‌آبی و لزوم صرفه‌جویی در مصرف آب گفت: کمرنگ شدن سیاست‌های سازگاری با کم‌آبی را می‌توان به‌راحتی قبل و پس از بارندگی‌های امسال مقایسه کرد و متأسفانه اتخاذ سیاست‌ها و برنامه مدیران کشور در سال جاری با سال قبل دچار تحول و دگرگونی شده است. مینا تقوی فرد افزود: سال گذشته در استان قزوین به ریاست استاندار نشست‌های متعددی با عنوان شورای حفاظت از منابع آبی برگزار می‌شد و مسئولان اجرایی و قضائی همواره بر اتخاذ سیاست‌های سازگاری با کم‌آبی تأکید داشتند، اما به نظر می‌رسد که بارندگی‌های اخیر و جاری شدن سیلاب اولویت‌های مسئولان را تغییر داده و در سه‌ماهه اول سال جاری هیچ نشستی با این عنوان برگزار نشده است. این فعال زیست‌محیطی به مصارف آب شرب در قزوین پرداخت و گفت: سرانه مصرف آب در قزوین بالاتر از میانگین کشوری و معادل ۱۸۰ مترمکعب در روز است، درحالی‌که این رقم در کشور معادل ۱۵۰ مترمکعب است و این موضوع ضرورت برنامه‌های صرفه‌جویی را دوچندان می‌کند. تقوی فرد انجام برنامه‌های عمرانی در حوزه آب‌رسانی را بدون سیاست‌های صرفه‌جویی و سازگاری با کم‌آبی بیهوده عنوان کرد و گفت: قزوین به دنبال انتقال آب از سد طالقان به استان است که به‌واسطه آن ۱۹۴ روستا و ۱۴ شهر از خدمات آن بهره‌مند می‌شود، اما سؤال اینجاست که اگر برنامه صرفه‌جویی در دستور کار نباشد، آیا می‌توان به این منابع آبی اکتفا کرد و مطمئن شد که بازهم با کمبود آب مواجه نخواهیم شد؟ عضو سازمان مردم‌نهاد پویش سبز ایرانیان خاطرنشان کرد: اگر بخواهیم با یک دوره بارندگی شدید در کشور نتیجه زحمات کارشناسان اقلیم‌شناسی را در حوزه کم‌آبی فراموش کنیم، اساسا با چالش‌های جدی دیگر مواجه می‌شویم.
ترسالی دلیلی بر پرمصرفی نیست
عضو هیئت‌علمی علوم مهندسی آب در دانشگاه بین‌الملل امام خمینی (ره) نیز در این رابطه گفت: برای سازگاری با کم‌آبی یک سری اقدامات مناسبی مانند طرح تعادل بخشی منابع آب و نصب کنتورهای هوشمند از سوی کشور در تمام استان‌ها اجرایی شده است، اما به‌طور حتم باوجود اتفاقاتی که در سال‌های گذشته رخ‌داده، نمی‌توان به‌راحتی همه تبعات خشکسالی را جبران کرد. هادی رمضانی تأکید کرد: روند خشکسالی و شدت کاهش منابع آبی زیرزمینی در کشور به حدی بالابود که اگر طرح‌های سازگاری با کم‌آبی اجرا نمی‌شد، اکنون وضعیت به‌مراتب بدتری داشتیم. او به کافی نبودن طرح‌های سازگاری با کم‌آبی اشاره کرد و اظهار داشت: اصلاح الگوی کشت، احیای کشت دیم، اجرای طرح‌های آبخیزداری و سفره‌های زیرزمینی باید در کنار نصب کنتورهای هوشمند انجام شود تا اقدامات به نتیجه مطلوبی دست یابد. رمضانی در خصوص چرخه آب بعد از پساب نیز گفت: متأسفانه در خصوص استفاده از پساب و بازگرداندن آن به چرخه آبی اقدامات مطلوبی انجام‌نشده و تصفیه‌خانه‌های مناسبی در صنعت، کشاورزی و شهری به‌کارگیری نشده تا بتوانیم روی منابع آبی برنامه‌ریزی کنیم. کارشناس و متخصص آبیاری زهکشی به بارندگی‌های اخیر در کشور و جاری شدن سیلاب در استان‌ها پرداخت و گفت: این اتفاقات نباید به‌عنوان شروع ترسالی موردتوجه قرار گیرد و قطعاً علت اصلی آن تغییرات اقلیم و چرخه طبیعی در محیط است که با بازگشت آن دامن زده است. این مدرس دانشگاه خاطرنشان کرد: متأسفانه هنوز در جامعه ما بین اینکه وارد ترسالی شده‌ایم یا نه اختلاف‌نظر وجود دارد، اما اگر واقعاً وارد ترسالی هم که شده باشیم بازهم در ادوار بعدی با خشکسالی مواجه خواهیم شد و لازم است که با برنامه‌ریزی مناسب از فرصت پیش‌آمده استفاده کرده و همچنان طرح‌های سازگاری با آب را ادامه دهیم؛ چون هرگز نمی‌توان به خاطر یک دوره بارندگی شدید و ورود به ترسالی پرمصرفی را جایگزین مصرف مناسب نمود.
دستگاه‌ها وظایف خودشان را جدی بگیرند
معاون حفاظت و بهره‌برداری از منابع آبی در شرکت آب منطقه‌ای قزوین نیز گفت: بارندگی اخیر در سراسر کشور اگرچه چشمگیر بود اما نمی‌تواند آنچه درگذشته ازدست‌رفته را جبران کند و به‌هرحال واقعیت این است که مصارف آبی درگذشته باعث شد تا سالانه 1 تا ۲ متر از سطح آب‌های زیرزمینی پایین رفته و به‌طور میانگین با کاهش ۱۰۰ متری در دبی سفره‌های زیرزمینی روبرو شویم. یدا... ملکی با تأکید بر اینکه مباحث صرفه‌جویی مصارف آبی و سازگاری با کم‌آبی باید همواره در دستور کار قرار گیرد، افزود: تنها زمانی می‌توان منابع آبی را احیا کرد که سال‌های آینده نیز بارندگی‌ها همانند امسال پی‌درپی وجود داشته باشد و در کنار آن با کاهش مصارف آبی سطح سفره‌های زیرزمینی را افزایش دهیم. ملکی با بیان اینکه تعیین رویکرد کاهش مصارف آبی بر اساس برنامه‌های هر استان تبیین می‌شود، اظهار داشت: وزارت نیرو هرگز برای ما تکلیف نکرده که چه اقداماتی را دنبال کنیم تا به این رقم برسیم، بلکه اتخاذ راهبردها و سیاست‌ها باید بر اساس دیدگاه مدیران بومی صورت پذیرد که از شهرداری‌ها، سازمان جهاد کشاورزی و دستگاه‌های متولی همواره خواسته‌شده تا برای تحقق این مهم برنامه ارائه کنند. معاون حفاظت و بهره‌برداری از منابع آبی در شرکت آب منطقه‌ای قزوین تصریح کرد: شهرداری‌ها تصمیم گرفته‌اند که ۳۰ درصد از فضای سبز شهری شامل چمن‌ها و درختان را کاهش دهند و جهاد کشاورزی نیز موظف است که با تغییر الگوی آبیاری به تحت‌فشار و قطره‌ای به سمتی حرکت کند که بتواند علاوه بر پاسخ به نیازهای کشاورزان تا حد زیادی در صرفه‌جویی منابع آبی گام بردارد. ملکی عنوان کرد: متأسفانه کشاورزان در مقابل تغییر الگوی آبیاری و تحت‌فشار، سطح زیر کشت را افزایش می‌دهند و این موضوعی است که هنوز برای کشاورزان به‌درستی فهم و قابل‌درک نشده است؛ چون آبیاری تحت‌فشار هم‌زمان با افزایش سطح کشت هیچ خروجی مثبتی برای صرفه‌جویی در مصرف آب به همراه نخواه داشت. این مسئول جلوگیری از برداشت‌های غیرمجاز آب از سفره‌های زیرزمینی با حجمی حدود ۳۰۰ تا ۴۰۰ هزار مترمکعب را از دیگر برنامه‌های شرکت آب منطقه‌ای قزوین برشمرد و گفت: تاکنون بیش از هزار و ۷۰۰ چاه فرم پنج (چاه‌هایی که پس از سال ۸۵ حفر شدند) مسدود شده است. ملکی خاطرنشان کرد: نصب کنتورهای هوشمند از دیگر اقدامات شرکت آب منطقه‌ای قزوین بوده است که از سال ۹۷ آغازشده و البته به علت نبود واردات و کمبود تولید در کشور و هزینه‌دار بودن آن (هر کنتور معادل ۲۵ میلیون تومان) توانستیم ۶۰۰ کنتور روی چاه‌های مجاز نصب کنیم؛ البته ناگفته نماند که این اقدامات نیز به‌صورت خودجوش و با همکاری کشاورزان انجام‌نشده و دستگاه قضائی همواره حامی و پشتیبان این طرح بود.
سنگینی میراث مدیران قبلی روی دوش مدیران امروز
مدیرکل مدیریت بحران استانداری قزوین نیز گفت: قبل از سیاست‌های سازگاری با کم‌آبی، اقدامات صرفه‌جویی در مصارف آبی با عنوان شورای حفاظت از منابع آبی دنبال می‌شد و این اهمیت همواره وجود دارد.
قدرت ا... مهدیخانی افزود: اگر در سال‌های آینده نیز همانند امسال با بارندگی‌های فراوانی همراه باشیم، سیاستی به نام سازگاری با کم‌آبی بی‌معنی است، اما هنوز هیچ پیش‌بینی صحیح و دقیقی از اوضاع آینده وجود ندارد و صرفه‌جویی در مصرف آب نباید به دست فراموش سپرده شود. او اظهار داشت: واقعیت این است که کشور ما تحت خشکسالی گسترده‌ای قرار دارد و کمبود منابع آبی سبب شده تا در بخشی از دشت قزوین با فرونشست‌های نگران‌کننده‌ای روبرو شویم، بر همین اساس نشست‌های شورای مدیریت بحران استان نه بر مبنای سازگاری با کم‌آبی، بلکه بیشتر روی مدیریت منابع آبی متمرکزشده است. مهدیخانی با بیان اینکه زیاده‌روی در مصرف سفره‌های آب زیرزمینی دشت قزوین را با مشکل روبرو کرده است، گفت: سال‌های ۴۲ و ۴۳ شمسی کارشناسان سازمان ملل بعد از زمین‌لرزه بویین‌زهرا به استان قزوین آمده و بررسی کردند که میزان برداشت آب از دشت قزوین باید ۵۰۰ هزار مترمکعب باشد، اما نه‌تنها به این بررسی‌های کارشناسی توجهی نشد، بلکه اکنون سه برابر این ظرفیت و معادل یک‌میلیون و ۵۰۰ هزار مترمکعب آب از سفره‌های زیرزمینی برداشت می‌شود. مدیرکل مدیریت بحران استانداری قزوین تأکید کرد: بخشی از اجرایی نشدن سیاست‌ها در حوزه سازگاری با کم‌آبی به خاطر کوتاهی برخی مدیران دستگاه‌های اجرایی درگذشته است که میراث آن بر دوش مدیران امروزی سنگینی می‌کند. مهدیخانی تصریح کرد: نباید فراموش کنیم که عده‌ای درگذشته به‌جای مقابله با چاه‌های غیرمجاز، برای موتورخانه‌های آن‌ها سوخت فراهم می‌کردند و حتی از کشاورزی که آب را غیرمجاز برداشت می‌کرد، به‌عنوان کشاورز نمونه تقدیر می‌شد! او یادآور شد: مادامی‌که اعتقاد و باور ما به منابع آبی به‌عنوان اموال مردم و بیت‌المال تلقی نشود، هرکس بنا به سلیقه و منافع شخصی خودش از آب برداشت می‌کند که در این فضا لازم است فرهنگ‌سازی مناسبی را دنبال کرد.