چگونه ربا را حذف و سود حلال کسب کنیم؟

حجت‌الاسلام والمسلمین عباس نیاکان کازرونی در گفت‌وگو با ایسنا در رابطه با پیشنهاد "طرح کوثر طلا" برای حذف ربا بیان کرد: زشتی گناه ربا به حدی است که در قرآن از آن تعبیر به اعلان جنگ با خدا و پیامبر شده است؛ همچنین روایات و سخنان دیگری نیز از بزرگان و علمای دین در این مورد وجود دارد.

وی با اشاره به سخن امام خمینی (ره) افزود: اگر در بانکداری یا تجارت کشور اسلامی ربا وجود داشته باشد، نمی‌توان گفت جمهوری، جمهوری اسلامی است؛ همچنین با توجه به هشدار مراجع تقلید در سال 95 بر آن شدیم تا برای حل این مشکل اقدامی کنیم.

نیاکان کازرونی در رابطه با اقدامات انجام شده در این راه توضیح داد:  در ابتدای کار به سراغ افراد متدینی رفتیم که ربا را قبح می‌دانند اما قرض ربوی گرفتند؛ وقتی دلیل این کار را از آن‌ها پرسیدیم با جواب‌هایی مانند «مریض داشتیم، صاحب خانه می‌خواست اثاث ما را بیرون بریزد، نیاز فوری داشتیم و کسی به ما قرض نمی‌داد» مواجه شدیم.

پژوهشگر عرصه بانکداری اسلامی ادامه داد: از این آدم‌ها شنیدیم که با مراجعه به صندوق‌های قرض‌الحسنه نیز با پاسخ « به دلیل کمبود موجودی، 3 تا ۴ ماه دیگر نوبت شما می‌شود» مواجه شدند؛ برای پیگیری سراغ صندوق‌های قرض‌الحسنه رفتیم.

وی اضافه کرد:  صندوق‌ها از دو مشکل سخن می‌گفتند؛ اول کمبود خیر سرمایه‌گذار و دوم زیاد شدن تعداد متقاضیان. البته ما متوجه شدیم که همه این متقاضیان نیازمند وام قرض‌الحسنه نیستند بلکه پس از گرفتن این وام آن را در بانک با سود ۲۰ درصد سپرده‌گذاری می‌کنند تا ۱۶ درصد سود ببرند.

کارشناس حوزوی با بیان اینکه در مرحله بعد سراغ سرمایه‌گذاران رفتند گفت: دلایل سرمایه‌گذاران برای عدم سرمایه‌گذاری به کاهش ارزش پول در مدت زمان کوتاه برمی‌گردد؛ مشکل دیگر کارمزد است که بعضی مراجع آن را حرام می‌دانند و مشکل دیگر اینکه افراد می‌خواهند از پس‌اندازشان سود حلال کسب کنند و در حال حاضر زمینه آن مهیا نیست.

وی خاطرنشان کرد: بعد از مطالعات فراوان و مشورت با بزرگان به این نتیجه رسیدیم که به جای پول باید از طلا استفاده کرد، یعنی هر کس می‌خواهد در صندوق پول سپرده‌گذاری کند به جای آن طلا سپرده‌گذاری کند، مثلاً ده گرم طلا به صندوق می‌دهد و یک یا دو سال دیگر، ده گرم طلا پس می‌گیرد.

نیاکان کازرونی ادامه داد: صندوق هم ده گرم طلا به متقاضی قرض می‌دهد و یک سال دیگر ده گرم طلا از او پس می‌گیرد. با این کار دو مشکل حل می‌شود؛ انگیزه سپرده‌گذاران برای سپرده‌گذاری تأمین می‌شود و افراد دیگر برای موارد غیرضروری و یا سپرده‌گذاری در بانک وام نمی‌گیرند.

وی اضافه کرد: اشکالی که اینجا وجود دارد این است که اگر صندوق ده گرم طلا بدهد و ده گرم طلا پس بگیرد، پس برای تأمین هزینه‌های صندوق چه کند؛ برای رفع این مشکل صندوق باید به جای قرض دادن از بیع سلف طلا استفاده  کند، به این صورت که صندوق به میزانی که متقاضی پول می‌خواهد، از طلاهای موجود می‌فروشد تا پول مدنظر آماده شود.

نیاکان کازرونی افزود: مثلاً اگر متقاضی ده میلیون تومان پول می‌خواهد، صندوق ده گرم طلا می‌فروشد و ده میلیون تومان را تهیه می‌کند، سپس حساب می‌کند که باید به‌گونه‌ای معامله سلف طلا با متقاضی انجام دهم که سال آینده علاوه بر جایگزین کردن طلای فروخته‌شده (ده گرم) ده درصد هم برای هزینه‌های صندوق کسب سود کنم، بنابراین به متقاضی می‌گوید این ده میلیون تومان (که الان معادل ده گرم طلا ارزش دارد) را به تو می‌دهم و یک سال دیگر ۱۱ گرم طلای خام از تو خریداری می‌کنم.

پژوهشگر عرصه بانکداری اسلامی عنوان کرد: یک سال دیگر زمانی که تسهیلات گیرنده ۱۱ گرم طلا به صندوق داد ۱۰ گرم آن را به جای طلای فروخته می‌گذارد و با یک گرم باقی‌مانده، هزینه‌های صندوق را پرداخت می‌کند؛ با این روش تمام مشکلات گفته‌شده حل می‌شود.

کارشناس حوزوی اظهار کرد: مشکل دیگری که در خرید طلا وجود دارد مسئله تقلبی بودن و خطر دزد و گم‌شدن طلا حین جابه‌جایی است که برای رفع این مشکل صندوق هم‌زمان با تحویل پول به متقاضی یک وکالت هم به او می‌دهد که در تاریخ پرداخت طلا از جانب من وکیل هستی به قیمت سایت رسمی آن را به خودت بفروشی و پول آن را به حساب من واریز کنی.

وی ابراز کرد: فقط یک مشکل که مشکل جابجایی طلا برای سپرده‌گذار و صندوق است وجود دارد؛ برای حل این مشکل سپرده‌گذار هم به جای اینکه طلا سپرده‌گذاری کند، با استفاده از بیع سلف طلا، پول به صندوق می‌دهد و از صندوق یک یا دو سال دیگر معادل آن طلا خریداری می‌کند، یک وکالت هم به صندوق می‌دهد که یک یا دو سال دیگر زمان برگرداندن رسید طلای مرا به خودت بفروش و پول آن را به حساب من واریز کن.

نیاکان کازرونی با اشاره به اینکه افرادی هم که پس‌انداز دارند می‌توانند از همین روش استفاده کرده و با خرید سلف طلا کسب سود حلال کنند گفت: در این طرح تا زمانی که طرفین می‌خواهند از طلای فیزیکی برای قرض دادن و قرض گرفتن استفاده کنند و کارمزد نگیرند، می‌توانند از عنوان صندوق قرض‌الحسنه استفاده کنند در غیر این صورت عنوان صندوق قرض‌الحسنه بر آن صحیح نیست و به جای صندوق قرض‌الحسنه باید از عنوان "صندوق تسهیلات بیع سلف طلا" استفاده کرد.