راه‌اندازی سامانه‌ای برای تهیه گزارش اولیه تلفات بعد از زلزله/چالش عدم دسترسی به اطلاعات
به گزارش رویداد ایران به نقل از ایسنا دکتر انوشیروان انصاری، دانشیار پژوهشکده مدیریت خطرپذیری و بحران پژوهشگاه بین‌المللی زلزله شناسی و مهندسی زلزله در وبینار تخصصی به مناسبت سالگرد زلزله مخرب ۵ دی ۱۳۸۲ و روز ایمنی زلزله و کاهش بالایای طبیعی، گفت: بعد از رخدادهای لرزه‌ای مهمترین موضوع تخمین اولیه میزان تخریب سازه‌ها، تعداد کشته شدگان و میزان تلفات است که بر اساس داده‌های به دست آمده گزارش اولیه‌ای در این زمینه تولید می‌شود.
وی با تاکید بر اینکه این گزارش باید دقایقی پس از زلزله تهیه و آماده شود، اظهار کرد: این گزارش حاوی اطلاعاتی از شدت زلزله، برآورد وسعت خسارت، محل دقیق رخداد زلزله و برآورد اولیه میزان خسارات و تلفات انسانی است؛ از این رو باید در همان دقایق اولیه به سرعت تخمین‌ها در این زمینه به دست آید.
انصاری با بیان اینکه برآورد اولیه موضوع با استفاده از روش‌های علمی در دستور کار ما در پژوهشگاه زلزله‌شناسی قرار گرفت، خاطر نشان کرد: از نظر ما ۷۲ ساعت اول بعد از زلزله ساعات طلایی برای امدادرسانی و کاهش تلفات است و هر چه به مرز ۷۲ ساعت نزدیک می‌شویم، بر تعداد تلفات و کشته شدگان افزایش خواهد یافت؛ از این رو نیاز است تا اطلاعاتی از میزان توزیع خسارات ارائه شود تا امدادرسانی به موقع انجام شود.
دانشیار پژوهشکده مدیریت خطرپذیری و بحران پژوهشگاه بین‌المللی زلزله شناسی و مهندسی زلزله با بیان اینکه برآوردهای اولیه بر اساس روش‌های مختلفی انجام می‌شود، در این باره توضیح داد: یکی از روش‌ها مبتنی بر شدت زلزله است و بر اساس شدت زلزله میزان خسارات برآورد خواهد شد و روش دیگر روش تجربی است که بر اساس داده‌های زلزله‌های پیشینی منحنی خسارات تهیه خواهد شد.
انصاری به نمودارهای ارائه شده از سوی محققان بین المللی در زمینه برآورد تلفات زلزله‌ها اشاره و اضافه کرد: بر اساس نمودارهای منتشر شده در سطح بین‌المللی، نمودار ایران بالاتر از نمودار شهرهایی چون کالیفرنیا، یونان، مالزی، ژاپن، هندوستان و ایتالیا بوده است.
به گفته وی، بر اساس گزارش بین‌المللی ۲۰ زلزله بزرگ دنیا، نمودار ایران در شدت زلزله در راه‌های بالا قرار نداشت و نامی از ایران نبود، ولی نام ایران در میان ۲۰ زلزله با تعداد کشته‌شدگان بالا قابل مشاهده است.
انصاری، زلزله‌های بوئین زهرا، طبس و منجیل را از جمله زلزله‌های مهم ایران با تعداد کشته شدگان بالای ۱۰ هزار نفر عنوان کرد و ادامه داد: بر این اساس تهیه مدل تجربی از تلفات را ارائه کردیم که از مزایایی چون سرعت بالای محاسبات برخوردار است، ولی معایب آن عدم قطعیت است که باید به گونه‌ای در مدل سازی‌ها این عدم قطعیت‌ها لحاظ شود.
وی با اشاره به هدف از اجرای طرح تهیه مدل تجربی از تلفات زلزله، یادآور شد: تهیه بانک اطلاعات از تلفات انسانی اولین گام ما برای اجرای این طرح بود که متاسفانه آمار مدونی از میزان تلفات در زمینلرزه‌های گذشته کشور نداریم و یا اگر داریم، دسترسی به آن غیر ممکن و یا دشوار است و این در حالی است که در هر رخداد لرزه‌ای باید توزیع مکانی و تعداد کشته‌شدگان موجود باشد، ولی علی‌رغم زلزله‌های بزرگ و مهمی که در کشور رخ می‌دهد، ثبت دقیقی از میزان تلفات و تعداد کشته شدگان صورت نمی‌گیرد.
این محقق حوزه زلزله با تاکید بر اینکه نیاز است تا ثبت دقیقی از تعداد تلفات به تفکیک شهر و روستا و علت مرگ انجام شود، گفت: مرکز آمار ایران می‌تواند در راستای مدیریت بحران در این زمینه فعال شود و این اطلاعات را در اختیار ما با توجه به اینکه این پژوهشگاه تنها مرکز تحقیقاتی در این زمینه است، قرار دهد. هر چند که این مرکز آمارهای خود را با ارقام بالایی به ما به فروش می‌رساند که این ارقام از عهده یک مرکز تحقیقاتی بر نمی‌آید، ضمن آنکه توجیهی برای فروش این اطلاعات به ما وجود ندارد.
وی اضافه کرد: به دلیل عدم دسترسی ما به این آمارها، ما به سراغ مقالات منتشر شده در زمینه زلزله‌های مهم کشور و همچنین روزنامه‌ها رفتیم، هر چند که رسانه‌ها و روزنامه‌ها رفرنس معتبری به شمار نمی‌روند.
انصاری، گام بعدی این طرح بعد از جمع آوری داده‌های آماری را تخمین شدت زلزله و برآورد تلفات ذکر کرد و گفت: در این پروژه با راه اندازی دو بانک اطلاعاتی از تعداد تلفات و شدت زلزله، سامانه تخمین سریع زلزله ایجاد شد که قادر است دقایقی بعد از زلزله گزارش اولیه را به طور اتوماتیکی تهیه کند.