زبان فارسی، سازنده فرهنگ‌ها و شکل‌دهنده روابط میان تمدن‌هاست
به گزارش خبرنگار فرهنگی ایرنا، غلامعلی حدادعادل در نشست تاثیر زبان فارسی بر فرهنگ و ادب بنگالی (بنگلا)، که امروز - شنبه، ۴ دی ماه - در محل فرهنگستان زبان و ادب فارسی برگزار شد، با اشاره به سابقه فرهنگی زبان فارسی در کشورهای شبه قاره هند، گفت: زبان فارسی، قلب‌ها را به هم نزدیک می‌کند و زبان مشترکی است که بر اساس آن فرهنگ‌های متفاوتی شکل گرفته‌اند، این زبان در دوره‌های مهم تاریخی مثل انگلیسی امروز، زبان رسمی کشورها و دربارها بوده است و افراد دانشمند و باسواد به این زبان آگاهی داشته‌اند.
وی با اشاره به تاریخچه استفاده از زبان فارسی، پس از نفوذ اسلام در این کشور، گفت: پس از زبان عربی، فارسی مهم‌ترین زبان جهان اسلام بود که در کشورهای شبه قاره اهمیت بیشتری پیدا کرد. در هند، بنگلادش، پاکستان و حتی نپال هم تاثیرگذار بود و آثار زبان فارسی، بسیار اهمیت پیدا کردند و می‌بینیم که امروز در کشور بنگلادش، بزرگداشت‌هایی برای شاعران فارسی زبان چون سعدی، مولوی و حافظ برگزار می‌شود. ما نیز برای تربیت مدرسان زبان فارسی با آنها همکاری داشته‌ایم.
رییس بنیاد سعدی، درباره قوانین آموزشی کشورهای شبه قاره برای زبان فارسی، گفت: مجلس هند، سال گذشته در دهلی، سیاست جدیدی را تصویر کرد که دانش آموز دبیرستانی می‌تواند زبان سوم را هم به صورت اختیاری بخواند و دولت هند، ۱۰ زبان را به عنوان زبان‌های کلاسیک هند مشخص کرده و یکی از آن را می‌توانند انتخاب کنند و فارسی یکی از این زبان‌هاست. در بنیاد سعدی، با تماس با مقامات هندی، کتابی برای تدریس زبان فارسی در شبه قاره تالیف کردیم که جلد اول آن را منتشر شده و سه جلد دیگر هم ادامه خواهد داشت.
حداد عادل ادامه داد: اسم این کتاب را طوطی گذاشته‌ایم، امیدواریم این کتاب بتواند برای آموزش زبان فارسی مفید باشد. برای تربیت فارسی آموز و مدرس زبان فارسی و در فرهنگستان هم می‌توانیم همکاری کنیم، دانشگاه‌های بزرگ ایران چون دانشگاه تهران و علامه طباطبایی هم می‌توانند در این زمینه کمک کنند.
در ادامه سفیر بنگلادش، به توضیح روابط فرهنگی ایران و این کشور و نیز تاثیرات این زبان روی فرهنگ بنگلادش پرداخت.
فرهنگ کشورهای زیادی، به ایران وابسته است
عباس واعظی دهنوی، سفیر سابق ایران در بنگلادش، با اشاره به اهمیت زبان فارسی در شبه قاره هند گفت: همان طور که زبان عربی زبان اسلام است فارسی زبان عرفان است، فارسی زبان مهربانی است. در بنگال در میان مردم مرسوم است که آنکه این زبان را بلد باشد، شخصیت والا و دانشمندی دارد.
وی با اشاره به حضور فیلم‌های ایرانی در جشنواره فیلم داکا، افزود: عناصر هنری، داد و ستد فرهنگی ایران و بنگلادش هستند، ما در جشنواره‌های مهم این کشور شرکت می‌کنیم. شعر فارسی هم در این کشور بسیار اهمیت دارد و حتی جامعه مولوی در این کشور داریم. در ایامی که داعش راه اندازی شد، آنها هرگز در بنگلادش جایی پیدا نکردند و فرهنگ مدارا و آرامش اجازه نداد که پا بگیرند.
احمد تمیم‌داری، مدیر گروه زبان فرانسه دانشگاه علامه طباطبایی نیز در این نشست با اشاره به پیشینه زبان فارسی در شبه قاره هند، گفت: در کتابی به نام ایران در تاریخ جهان، نقل شده است که ایران در موقعیت تاریخی و جغرافیایی قرار دارد که مطالعه هیچ کشوری از ۶ تمدن کهن جهان، بدون دانستن تاریخ ایران، گویا نمی‌شود. کشورهای زیادی هستند که فرهنگ‌شان به ایران وابسته است.
وی ادامه داد: محمد معین، در پژوهش‌هایش از ۴۰ کشور می‌نویسد که از زبان فارسی استفاده می‌کنند و به کشورهای دیگر هم وارد شده است، در این کشورها یا فارسی رایج بوده است یا این که زبان آنها متاثر شده و یا فرهنگ ایران در این کشورها، تاثیرگذار بوده است، از سوی دیگر زبان فارسی با ورود اسلام به کشورهای شبه قاره، از جمله بنگلادش، بر فرهنگ این کشور تاثیرگذار بوده است.
تمیم‌داری ادامه داد: تاریخ نگاران درباره وقتی مسلمانان وارد ایران شدند، نکاتی را می‌گویند که مورد تایید نیست، خود فرهنگ اسلامی موجب شد که این زبان و فرهنگ بتواند، وارد کشورهای دیگر شود.
وی در ادامه به بازگو کردن خاطراتی از دوران حضورش در داکا به عنوان سفیر ایران، پرداخت.
سپس استادانی از دانشگاه های ایران و بنگلادش به صحبت پرداختند. در پایان این نشست نیز از کتاب دانشنامه زبان فارسی در بنگلادش رونمایی شد.
به گزارش ایرنا، جمهوری خلق بنگلادش که پیش از این پاکستان شرقی نام داشت در پی جنگ آزادی‌بخش بنگلادش، در تاریخ ۲۶مارس ۱۹۷۱از پاکستان غربی (پاکستان امروزی) جدا شده و کشوری مستقل شد.
زبان این کشور پس از پیدایش نژاد بنگالی، تحت عنوان زبان بنگالی یا بنگلا (بنگاله) درآمد که امروزه زبان ملی و ایالتی این کشور محسوب می شود. تقریباً همه مردم به زبان بنگالی صحبت می کنند و تنها چند صدهزار مسلمان که به دنبال تقسیم شبه قارّة هند، از ایالت بهار (بیهار) هند به بنگلادش مهاجرت کرده‌اند به زبان اردو سخن می گویند. زبان اقوام نواحی تپه‌ای شرق و شمال کشور نیز عمدتاً از خانوادة زبان های تبتی ـ برمه‌ای است. زبان انگلیسی نیز اگرچه رسمی نیست ولی به عنوان زبان دوم شناخته می‌شود. همچنین افراد تحصیل کرده کشور بنگلادش به زبان‌های هندی، اردو و عربی نیز صحبت می‌کنند.
حکام مسلمان از سال ۱۲۰۴ میلادی تا ۱۷۵۷ میلادی بر شبه قاره هند و حدود ۶۳۲ سال بر بنگال حکومت کردند. در این مدت زبان فارسی زبان رسمی بنگال بود.به همین دلیل ادبیات بنگالی از زبان و ادبیات فارسی تأثیر بسیاری گرفته است. در اواسط قرن هفدهم میلادی، زبان فارسی در بنگال به قدری نفوذ پیدا کرده بود که در بیشتر اشعار، منظومه‌ها و داستان‌های بنگالی، واژه‌های فارسی به کار می‌رفت. تا پایان این قرن، پیوند زبان فارسی با بنگالی بیشتر شد و در نتیجه به علت سادگی و روانی زبان فارسی و نیز علاقه‌مندی صاحبان آثار به این زبان، ادبیات پوتهی اختراع شد. ادبیات پوتهی یعنی ادبیات ترکیبی و منظور از آن واردکردن واژه‌ها و ترکیب‌های فارسی در زبان بنگالی بود.
زبان فارسی و عرفان و تصوف، عمده‌ترین حلقه‌های اتصال و پیوستگی بین ایران و بنگلادش به حساب می‌آیند.تأثیر عرفای مسلمان در این منطقه که یا فارس زبان بودند و یا از جغرافیای فرهنگی ایران برآمده بودند به گونه‌ای است که سروده‌های برخی شعرای کلاسیک و فارسی‌گو، به زبان بنگالی ترجمه و شرح شده است. شاهنامه فردوسی در سال ۱۹۹۲ توسط مرحوم منیرالدین یوسف ترجمه و در شش جلد توسط «آکادمی زبان بنگلا» چاپ شده است، در حالی که وظیفه این آکادمی حفظ وحراست و گسترش زبان بنگالی می‌باشد.محققان معتقدند حدود هشت هزار واژه فارسی در زبان بنگالی وجود دارد که برخی از این واژه‌ها در زندگی روزمره فعلی آنان حضور دارند. همچنین نام برخی از اماکن و اسم‌های افراد فارسی است. بسیاری از شاعران بنگلادشی سبک‌های ایرانی را در اشعار خود پذیرفته‌اند.