کارِ اصغر فرهادی «دزدی» نبود/ بازخوانی ناگفته‌هایی سی ساله از اجرای تئاتری به کارگردانی فرهادی
به گزارش خبرنگار ایلنا، بیست و هشت سال پیش نمایش «ماشیننشینها» به نویسندگی «علی خودسیانی» و کارگردانی «اصغر فرهادی»، به عنوان اثر برگزیده‌ی جشنواره‌ی تئاتر دانشجویی معرفی شد. نمایشی که با استقبال مخاطبان تئاتر همراه شد و پس از آن اجرای موفق، نام اصغر فرهادی بر سر زبان‌ها افتاد. حالا با گذشت نزدیک به سه دهه، علی خودسیانی نویسنده‌ی نمایش ماشین نشین‌ها این اثر را در خانه نمایش مهرگان به صحنه آورده است.
علی خودسیانی سال ۱۳۹۷ پیش و بعد از گذشت حدود سه دهه، ناگفته‌هایی را درباره‌ی نمایش «ماشین نشین‌ها» بیان کرد که حواشی فراوانی را به دنبال داشت؛ او در این گفتگو به ماجرای حذف نام خود به‌عنوان نویسنده متن از سوی اصغر فرهادی در جایگاه کارگردان اشاره کرده بود. به گفته خودسیانی، ماجرا این بود که او متن را به فرهادی داده تا در اصفهان کار کند که بنا به دلایلی این اتفاق نیفتاد تا اینکه سال بعدش، فرهادی این متن را برای اجرا به جشنواره تئاتر دانشجویی می‌دهد؛ اما وقتی بولتن جشنواره منتشر می‌شود، خودسیانی متوجه می‌شود که در معرفی «ماشیننشینها» نوشده شده: «نویسنده: اصغر فرهادی». وقتی خودسیانی از فرهادی می‌خواهد جریان را توضیح دهد، او می‌گوید «یک اشتباه تایپی است.» جشنواره برگزار می‌شود و فرهادی به گفته خودسیانی در این مصاحبه، «اجرای خوب و درخشانی» هم به صحنه می‌برد و کار به توزیع جوایز می‌رسد؛ داورها او و فرهادی را صدا زده و می‌پرسند که متن برای کیست؟ که فرهادی در جواب می‌گوید: «متن برای آقای خودسیانی است، منتهی من تغییرش دادم.» و در نتیجه، جایزه متن ماشیننشینها به علی خودسیانی رسید و ماجرا منتفی شد اما تمام نشد. مدتی بعد یکی از دوستان خودسیانی از اصفهان به او خبر می‌دهد که ماشیننشینها را «اصغر (فرهادی) آورده اینجا دارد کار می‌کند و به اسم خودش هم دارد کار می‌کند.»؛ خودسیانی بعد از پیگیری‌ها متوجه می‌شود که این اثر زیر نظر حوزه هنری اصفهان اجرا می‌شود و با مراجعه به رئیس وقت حوزه هنری اعتراض خود را اعلام و منجر به توقف اجرای این نمایش پس از سه شب می‌شود و این ماجرا هم منتفی شد. اما بعد از مدتی خودسیانی باخبر می‌شود که فرهادی قرار است نمایش را در تالار مولوی تهران اجرا کند که البته این‌بار نام او را به‌عنوان نویسنده ذکر کرده اما نام خود را هم به‌عنوان «بازنویس» درج کرده. خودسیانی با اعتراض به این ماجرا، شرط اجرا را حذف این عنوان از تمام پوسترها و اقلام تبلیغاتی و دریافت نیمی از گیشه فروش بلیت ذکر می‌کند که این کار انجام هم می‌شود. اتفاقی که در ادامه به خوب و عادی شدن دوباره رابطه خودسیانی و فرهادی می‌انجامد.
اما پس از سه سال از این گفتگو و درحالی‌که همان متن این‌بار به کارگردانی علی خودسیانی روی صحنه رفته است، این نمایشنامه‌نویس در گفتگو با ایلنا، توضیح دیگری هم به ماجرا اضافه و گفتگوی قبلی خود را تصحیح می‌کند؛ او درباره‌ی آن‌چه که پیش از این‌ها با عنوان «دروغ فرهادی» در خبرگزاری‌ها منعکس شده است، می‌گوید: در سال ۱۳۷۲ آقای فرهادی از من خواست تا متن نمایش ماشیننشینها را برای اجرا در شهر اصفهان در اختیار او بگذارم. بنا به دلایلی فرهادی در آن مقطع موفق به اجرای این اثر نمایشی نشد اما یک سال بعد، این متن را با نام خودش و به عنوان صاحب اثر به دبیرخانه‌ی جشنواره تئاتر دانشجویی ارسال کرد. زمانی که من از آقای فرهادی علت این مساله را جویا شدم، گفتند که صرفا یک اشتباه تایپی بوده است. البته ماجرا ادامه‌ای هم داشت و به اجرای اصفهان هم رسید که آنجا هم نام خودشان را به‌عنوان نویسنده داده بودند.
نمایی از تئاتر «ماشیننشینها» به نویسندگی و کارگردانی علی خودسیانی/ خانه نمایش مهرگان
خودسیانی ابراز امیدواری کرد: امیدوارم دیگران از اختلاف سلیقه‌ها و اختلاف نظرها و حتی انتقادهای ما به همدیگر بهره‌برداری سیاسی و جناحی نکنند. من و آقای فرهادی به کهنسالی نزدیک می‌شویم؛ اما آن زمان هر دو تنها بیست و چند ساله و جوان بودیم.
او در پایان با بیان اینکه «به مراتب جایگاه هنرمندان بالاتر از سیاستمدارانی است که چند سال بیشتر در منصب حضور ندارند در حالی‌که هنرمند همیشه اثر و یادش باقی است.»، تصریح کرد: من، آقای فرهادی و تمام افرادی که در عرصه‌ی سینما، تلوزیون و تئاتر فعالیت دارند عضوی از یک خانواده هستیم؛ از قدیم هم گفته‌اند برادران جنگ کنند، ابلهان باور کنند. لذا خواهشمندم این حواشی را نادیده بگیرید تا احترام و شان هنرمندان حفظ شود.
نمایش «ماشیننشینها» به نویسندگی و کارگردانی علی خودسیانی تا اول دی در سالن شماره ۱ خانه نمایش مهرگان به نشانی خیابان انقلاب، خیابان خارک، بن‌بست اول، اجرا می‌شود. در این نمایش الهه خوش‌قامت و امیررضا اکبری به ایفای نقش می‌پردازند و شکوه بقایی طراح صحنه و لباس، عاطفه رضایی طراح گریم، محمد نداف طراح پوستر، مجید محبوبی‌راد عکاس و سعید جمشیدی‌پور روابط عمومی این اثر نمایشی هستند.
نمایی از تئاتر «ماشیننشینها» به نویسندگی و کارگردانی علی خودسیانی/ خانه نمایش مهرگان