غربت عمارت تاریخی کلاه فرنگی بندرعباس در گذر زمان/ تنها اثر دوره صفویه در معرض تخریب قرار گرفت
به گزارش خبرگزاری تسنیم از بندرعباس، تاریخ و عبرت‌های تاریخی یکی از گران‌بهاترین سرمایه‌های هر ملتی است که برای به دست آوردن آن زحمات بسیاری کشیده شده است.
تاریخ بخش جدا نشدنی یک جامعه است که اگر به فراموشی سپرده شود در واقع مردم رنج‌های پیشینیان خود را از دست داده‌اند و با توجه به تکرار پذیر بودن تاریخ ممکن است دوباره شاهد آن باشیم اما ملتی که تاریخ خود را حفظ کرده باشد می‌تواند با نگاه به آن از شکست در تکرار وقایع جلوگیری کند.
شهر بندرعباس به خودی خود آثار باستانی بسیاری ندارد و خانه‌های تاریخی و آثار و بناهای باستانی آن به حدی انگشت شمار است که شاید مردم یک یا 2 نمونه که قطعا یکی از آنها معبد هندوها است را نام خواهند برد اما در دل یکی از مراکز علمی بندرعباس عمارتی دور از چشم مردم و پژوهشگران نهفته است که قدیمی‌ترین بنای تاریخی شهر بندرعباس محسوب می‌شود و حداقل بیش از 3 قرن قدمت دارد و روایت کننده تاریخ استعمار در گَمبرون یا بندر شاه عباس سابق و بندرعباس امروز است.
این بنا امروزه در بلوار آیت‌الله طالقانی بندرعباس روبروی اسکله شهید حقانی و در حیاط حوزه علمیه مدرسه النبی(ص) قرار گرفته است و به فضایی مخروبه، مستهلک و بلااستفاده تبدیل شده است و با وجود اینکه این اثر در سال 1384 با شماره 13835 در فهرست آثار ملی ایران ثبت شده است هیچ اقدامی جهت بازسازی، احیا، مرمت و نگهداری آن نشده است و روزگار تلخی را سپری می‌کند.
در دوران حکومت صفویه و سلطنت شاه عباس صفوی، بندرعباس اصلی‌ترین مرکز تجارت دریایی حکومت ایران زمین بود و به همین منظور شاه عباس با گسیل لشکری به فرماندهی امامقلی خان، پرتغالی‌ها را که آن روزها دارای توپ و نیروی دریایی بودند و مستعمرات فراوانی داشتند از خلیج فارس اخراج کرد و مناطقی مانند بندرعباس، قشم و جزیره هرمز را از دست آنها گرفت.
با اخراج پرتغالی‌ها کمپانی هند شرقی سال 1623 میلادی از دربار شاه عباسی اجازه گرفت که دو تجارتخانه یکی در اصفهان پایتخت حکومت صفوی و دیگری در بندرشاه عباسی (بندرعباس فعلی) تاسیس کند به همین منظور عمارت کلاه فرنگی در این شهر و در جوار بندرگاه و ساحل تاسیس شد و هلندی‌ها در آن به تجارت و بازرگانی پرداختند.
با گذشت 136 سال از حضور و استفاده هلندی‌ها از این عمارت آنها بندرعباس را ترک کردند، این عمارت دارالحکومه شد اما در سال 1284 با تاسیس اداره گمرک عباسی طبقه همکف این مجموعه به اداره گمرک اختصاص پیدا کرد و بعد از پیروزی انقلاب اسلامی ایران این عمارت ابتدا به عنوان میدان تره بار و سپس برای استفاده به عنوان حوزه علمیه به امام جمعه وقت آیت الله احمدی فقیه واگذار شد و ایشان نیز این مکان و زمین‌های اطراف آن را وقف حوزه علمیه بندرعباس کرده است.
تا حدود سال 1370 که ساختمان جدید حوزه علمیه بندرعباس احداث نشده بود از عمارت کلاه فرنگی به عنوان حوزه استفاده می‌شد اما با احداث ساختمان جدید این بنا به حال خود رها شد.
تیرماه سال 98 مدیرکل میراث فرهنگی و صنایع دستی و گردشگری استان هرمزگان ضمن بازدید از این بنا قول بازسازی و احیای آن را داده بود اما با گذشت چندین سال هیچ اقدامی برای احیا مرمت آن نشده است و بنای اصلی تاریخی شهر بندرعباس که روایتگر تاریخ ضداستعماری این شهر، تاریخ بازرگانی این شهر و همچنین تاریخ حوزوی این شهر و سند حوزه علمیه‌ای است که بیش از 70 شهید تقدیم انقلاب کرده است در حال از بین رفتن است.
شهرهای دیگر ایران نیز بناهایی تحت عنوان عمارت کلاه فرنگی دارند از جمله رشت، تهران، بیرجند اما همه آنها به مکانی زیبا برای جذب گردشگر تبدیل شده است به جز عمارت کلاه فرنگی شهر بندرعباس.
عمارت کلاه فرنگی در محوطه حوزه علمیه بندرعباس قرار دارد و در زمینی به وسعت 429 مترمربع و در سه طبقه به طول حدود 30 متر و عرض 14 متر و ارتفاع حدود 9 متر بنا شده که طبقه همکف برای نگهداری کالا و طبقه دوم برای تشکیلات اداری و سکونت و دو حیاط وسیع هم در شمال مغرب با آب انبارهای متعدد بود.
بر فراز طبقه دوم ساختمان هشت گوشی از چوب ساخته بودند که در وسط آن گنبدی مخروطی شکل قرار داشت. گنبد مذکور شبیه به کلاهی بود که در آن روزگاران، مردم اروپایی «فرنگی‌ها» بر سر می‌گذاشتند به همین سبب آن بخش از ساختمان به کلاه‌فرنگی شهرت یافت و به تدریج نام کلاه‌فرنگی به کل عمارت اطلاق شد.