بیش از دو دهه از اولین باری که زنگ خطر آلودگی هوا در کشور به صدا درآمد، می‌گذرد. از چندین سال گذشته همواره از عوامل زیادی به عنوان علت اصلی آلودگی هوا نام برده شده است و در سال‌های اخیر و با افزایش تعداد روزهای آلوده در کشور صحبت‌ها راجع به مصرف سوخت مازوت داغ‌تر از قبل شده است. مازوت که یکی از زیرمجموعه های نفت کوره به شمار می‌رود، از گرانروی پارامتری که میزان مقاومت آن را در مقابل جاری شدن نشان می‌دهد.) بالایی برخوردار است و به عنوان یکی از آخرین برش‌های نفتی در برج تقطیر از آن جدا می‌شود. این موضوع نشان از سنگینی بالای این سوخت می‌دهد. در واقع هر چه سوخت سنگین‌تر باشد، آلاینده بیشتری وارد هوا می‌کند.
مازوت، حرارت و انرژی گرمایی بالایی ایجاد می‌کند. این ویژگی سبب می‌شود این سوخت در نیروگاه‌ها و صنایع محبوبیت بالایی داشته باشد. در کشور های غربی با شکستن ترکیب مازوت و تبدیل آن به گازوئیل، کمی از مضرات مصرف آن کاسته می‌شود اما در کشور ما، علی‌رغم تاکید متخصصان محیط زیست بر لزوم استفاده نکردن از این سوخت در کلانشهرها، بازهم زمزمه هایی مبنی بر استفاده از مازوت در برخی شهرهای ایران شنیده می‌شود.
بر اثر سوزاندن سوخت‌های فسیلی حاوی گوگرد همچون مازوت، اکسید های گوگرد منتشر می‌شوند که بخش بیشتر آن را سولفور دی اکسید تشکیل می‌دهد. سولفور دی اکسید گازی سمی و مضر است. این گاز وزن بیشتری نسبت به هوا دارد و زمانی که غلظت آن در هوا به بیش از حد مجاز برسد، بوی بدی خواهد داشت که در این سطح کشنده خواهد بود.
در راستای همین موضوع معاون مرکز ملی هوا و تغییر اقلیم سازمان حفاظت محیط زیست با تاکید بر ممنوعیت استفاده از این سوخت در شهرهای تهران،اصفهان و کرج، مصرف مازوت در برخی شهرهای کشور را تایید می‌کند.
داریوش گل‌علیزاده درباره مصرف مازوت دربرخی کلانشهرها می‌گوید: در سال‌های گذشته در تهران، اصفهان و کرج به هیچ وجه از مازوت در نیروگاه‌ها استفاده نشد و آلودگی سال‌های گذشته در این شهرها ارتباطی به سوزاندن مازوت نداشت. مشعل مازوت‌سوز در واحدهای صنعتی این استان‌ها پلمب است و این واحدها امکان مصرف مازوت را ندارند اما در شهرهایی مانند تبریز، مشهد و همدان مازوت مصرف می‌شود و اگر این شهرها در شرایط اضطرارآلودگی هوا قرار بگیرند و شاخص کیفیت هوای آن‌ها در وضعیت ناسالم باشد باید به استفاده از سوخت‌های پاک مانند سوخت‌های گازی و یا نفت و گاز با میزان سولفور مناسب سوق پیدا کنند.
وی تاکید می‌کند: در سال‌های اخیر آلودگی هوا در تهران و اصفهان به علت مصرف مازوت نبوده است و منابع این آلودگی خودروها، صنایع و منازل شخصی بوده‌اند. وقتی بارگذاری بیش از ظرفیت تهویه هوا صورت بگیرد، آلودگی هوا ایجاد می‌شود. اگر در تهران همه سوخت‌ها و خودروها در شرایط استاندارد باشد، باز هم به دلیل جمعیت بالای شهر و میزان بالای انتشار آلاینده‌ها در شرایطی که هوا سرد باشد و وارونگی هوا رخ دهد، آلودگی اتفاق می‌افتد. وقتی باد مناسب با سرعت پنج متر بر ثانیه نوزد تا هوا را رقیق کند، آلودگی هوا دور از انتظار نیست.
معاون مرکز ملی هوا و تغییر اقلیم سازمان حفاظت محیط زیست با اشاره به تراکم بالای جمعیتی تهران به عنوان یکی از معضلات این کلانشهر گفت: جمعیت زیاد تهران سبب افزایش مصرف انرژی شده است. با توجه به این که سرانه مصرف انرژی ما سه برابر دنیاست و ۹۷ درصد این انرژی نیز از سوخت‌های فسیلی تامین می‌شود حتی در صورت انتشار آلاینده‌ها در حد مجاز باز هم آلودگی هوا ایجاد می‌شود.
به گزارش ایسنا با توجه به بار جمعیتی بالای برخی کلانشهرها و آلاینده‌های تولید شده از مازوت که ترکیبات گوگرددار و نیتروژن‌دار هستند، لازم است مسوولان فکری به حال استفاده از سوخت‌های پاک، نوسازی حمل و نقل عمومی و فراهم کردن امکان استفاده از خودروهای هیبریدی بکنند.
