کندی اینترنت در ‌ماه مهر، واقعیت یا شایعه؟

همشهری- عمادالدین قاسمی‌پناه: این روزها پیامی در بعضی از گروه‌های خانوادگی رد و بدل می‌شود که از کاربران می‌خواهد بین ساعت ۸ تا ۱۴ از اینترنت و شبکه‌های اجتماعی استفاده نکنند، زیرا در این ساعات دانش‌آموزان در کلاس‌های مجازی حضور دارند و استفاده از اینترنت، تدریس مجازی را با مشکل مواجه می‌کند. با این حال، ۲ نکته در این مورد قابل توجه است. اگر دانش‌آموزان از شبکه شاد استفاده می‌کنند، این پیام چندان قابل اعتنا نیست، زیرا اپلیکیشن «شاد» روی شبکه ملی اطلاعات کار می‌کند. اما در این میان، بعضی از مدارس از پیام‌رسان‌هایی مانند واتساپ برای تدریس استفاده می‌کنند که این پیام می‌تواند مربوط به این گروه از دانش‌آموزان باشد. همچنین برخی کاربران شبکه‌های اجتماعی اخیرا از کندی اینترنت گلایه می‌کنند. اما چه عواملی بر کندی اینترنت مؤثر هستند؟
 
    مفهوم صرفه‌جویی در اینترنت    محمد کشوری، کارشناس ارتباطات و فناوری اطلاعات در گفت‌وگو با همشهری در پاسخ به این سؤال که صرفه‌جویی در مصرف اینترنت به چه معنی است، می‌گوید: «صرفه‌جویی در مصرف اینترنت به مفهومی که برای صرفه‌جویی در مصرف آب یا برق مطرح می‌شود، نیست.»
    با این حال، در مسئله‌ای به نام «کندی اینترنت» چندین عامل دخیل است. این کارشناس با اشاره به اینکه مردم عموما از اینترنت موبایل استفاده می‌کنند، ادامه می‌دهد: «طبیعتا در ساعت‌هایی که پیک مصرف است، کاربران این کندی را احساس می‌کنند.»
    به‌گفته کشوری «اگرچه برای ابراز نظر در مورد پیک مصرف باید گراف مربوطه را بررسی کرد، اما عموما ساعات اولیه تا پایانی شب، یکی از دوره‌های پیک مصرف اینترنت است».
 
    عوامل افت کیفیت و سرعت    کارشناس ارتباطات و فناوری اطلاعات به مشکل شبکه دسترسی(access) اپراتور در ساعات اوج اشاره می‌کند و می‌گوید: «این مشکل ربطی به اینترنت بین‌الملل و پهنای باند ندارد. آن دکلی که اینترنت کاربران به آن وصل می‌شود، ظرفیت محدودی دارد و اگر از یک حدی اتصال به آن بیشتر و درواقع ترافیک بیشتری ایجاد شود، طبعا کیفیت اینترنت همه کاربرانی که به آن دکل وصل هستند، افت می‌کند.»
    کشوری برای توضیح این موضوع از یک مثال استفاده می‌کند. به‌گفته او «لوله اصلی آب که وارد یک کوچه شود، ظرفیت مشخصی دارد و اگر همه ساکنان همزمان از آب استفاده کنند، طبعا با افت فشار مواجه می‌شود».
    درواقع این لوله اصلی برای استفاده همزمان همه اهالی طراحی نشده است. منطق استفاده از اینترنت هم به همین شکل است. اگر همه در یک زمان مشخص از اینترنت استفاده کنند، افت کیفیت را تجربه خواهند کرد. این موضوع هیچ ربطی به اینترنت بین‌الملل و وزارت ارتباطات هم ندارد، چراکه اپراتور در ظرفیت خود دچار محدودیت است.
    کشوری علت بعدی افت کیفیت را مربوط به شبکه اصلی اپراتور می‌داند و ادامه می‌دهد: «ممکن است در مرکز اپراتور، پهنای باند اپراتور یا کر(core) اپراتور یا حتی بخش رادیویی اپراتور مشکل وجود داشته باشد.»
 او در مرحله بعدی، مشکل را در شرکت ارتباطات زیرساخت (که اینترنت بین‌الملل را تامین می‌کند) یا مراکزی که نقطه تبادل اینترنت داخلی هستند، می‌بیند که استفاده همزمان اینترنت می‌تواند باعث کندی اینترنت شود. به‌گفته این کارشناس «مشکل افت سرعت و کیفیت، مربوط به ترکیبی از این عوامل است؛ یعنی ممکن است که برای عده‌ای ظرفیت محدود دکل در ساعات اوج مطرح باشد. درحالی‌که احتمال دارد عده‌ای با مشکل دکل روبه‌رو نباشند و مسئله مربوط به اپراتور باشد یا برای عده‌ای دیگر مشکل مربوط به ارتباطات زیرساخت باشد.» با این اوصاف، شاید بخش زیادی از مشکل کندی اینترنت ‌به‌خاطر ظرفیت رادیویی بخش دسترسی اپراتور باشد که طبعا نارضایتی کاربران را به همراه دارد.
 
    توسعه پرهزینه زیرساخت    محمد کشوری، کارشناس ارتباطات و فناوری اطلاعات در پاسخ به این پرسش که آیا زیرساخت‌های موجود قابلیت توسعه دارند تا مشکل مصرف همزمان رفع شود، می‌گوید: «این زیرساخت‌ها قابل توسعه هستند، اما مسئله اصلی هزینه بالایی است که این توسعه به همراه خواهد داشت. درواقع با تعرفه‌های موجود و درآمد اپراتورها، توسعه این زیرساخت‌ها مقرون‌به‌صرفه نیست.» این کارشناس در نهایت مهم‌ترین راه‌حل رفع مشکل کندی اینترنت را توسعه شبکه اینترنت ثابت روی فیبر نوری می‌داند.