شاید داستان کشف پنی‌سیلین را به صورت داستان جذابِ رویشِ تصادفی کپک روی نمونه آزمایش شنیده باشید، اما حقیقت این است که فلمینگ نزدیک به ۲۰ سال از عمر خود را صرف به ثمر رسیدن این دارو کرد.
تولید «داروی معجزه‌گر» در ابتدا بسیار محدود بود و تنها راهیِ جبهه‌های نبرد در اروپا می‌شد، اما پس از پایان جنگ جهانی دوم، کم‌کم در دسترس عموم قرار گرفت و عمل جراحی را از یک قمار خطرناک تبدیل به راه شفا و بهبودی کرد.
در سال ۱۹۴۵ میلادی فلمینگ و دو محقق انگلیسی دیگر به نام‌های هاوارد فلری و ارنست چاین، جایزه نوبل در پزشکی را به خاطر این کشف بزرگ گرفتند و به نوشته روزنامه ایندیپندنت، متأسفانه استفاده نادرست و فراگیر از این دارو در ۸۰ سال گذشته باعث شده است که پزشکان اعلام کنند، افزایش سطح «مقاومت آنتی‌بیوتیکی» هم‌اکنون به مرز هشدار رسیده است.
طبق تعریف سازمان جهانی بهداشت، مقاومت به آنتی‌بیوتیک یعنی میکروب‌های بیماری‌زا که برای از بین بردن آن‌ها از آنتی‌بیوتیک استفاده می‌شود، با جهش ژنی (موتاسیون) نسبت به این داروها مقاوم شوند. مصرف خودسرانه آنتی‌بیوتیک یکی از دلایل ایجاد این بحران است.
در حال حاضر در بسیاری از کشورها قوانین محدود شونده‌ای برای تجویز و استفاده از این نوع داروها وضع شده است. پزشکان و مقامات بهداشتی جهانی امیدوارند با وضع این محدودیت‌ها بتوانند میزان اثرگذاری این داروی نجات‌بخش را حفظ کرده و میراث فلمینگ را دست‌کم برای یک قرن دیگر زنده نگه‌دارند.
"پنی‌سیلین" در درمان کرونا مؤثر است؟
معاون غذا و داروی دانشگاه علوم پزشکی کرمانشاه با بیان اینکه پنی‌سیلین یک آنتی بیوتیک ضدباکتریایی است، اظهار کرد: استفاده از این دارو هیچ تأثیری در درمان بیماری کرونا ندارد.قباد محمدی با اشاره به خطرات بسیار درمان خودسرانه کرونا، گفت: افراد باید با مشاهده علائم مشابه کرونا حتماً به پزشک مراجعه کرده و از خوددرمانی اجتناب کنند.
وی افزود: برخی افراد به محض مشاهده علائم مشابه کرونا اقدام به مصرف خودسرانه انواع آنتی‌بیوتیک‌ها و به ویژه پنی‌سیلین می‌کنند، این در حالی است این نوع آنتی‌بیوتیک تأثیری در درمان بیماری کرونا که یک بیماری ویروسی است، ندارد.
معاون غذا و داروی دانشگاه علوم پزشکی کرمانشاه تصریح کرد: آنتی‌بیوتیک‌ها به دو دسته ضدویروسی و ضد باکتریایی تقسیم‌بندی می‌شود و در درمان بیماری کرونا و آنفلوآنزا که بیماری‌ای ویروسی هستند، آنتی‌بیوتیک‌های ضد باکتریایی مانند پنی‌سیلین کاربردی ندارد.
وی نسبت به استفاده خودسرانه از آمپول دگزامتازون هم هشدار داد و افزود: برخی افراد هم با مشاهده علائم مشابه کرونا، اقدام به تزریق این نوع دارو می‌کنند و این در حالی است که دگزامتازون با تضعیف سیستم ایمنی بدن تنها به قوی‌تر شدن کرونا و شدت علائم آن کمک می‌کند.
محمدی تصریح کرد: تزریق این دارو برای بیماران کرونایی با شرایط خاص و در صورت درگیری ریوی، آن هم با تشخیص و تجویز پزشک انجام می‌شود و استفاده از این دارو برای سایر بیماران سرپایی کرونا می‌تواند خطرناک باشد.
حساسیت به پنی‌سیلین منعی برای واکسیناسیون کرونا نیست
رئیس بخش عفونی بیمارستان ولیعصر (عج) بیرجند اظهار کرد: وزارت بهداشت اعلام کرد حساسیت به پنی‌سیلین منعی برای واکسیناسیون کرونا نیست و این افراد می‌توانند در مراکزی که امکانات احیا وجود دارد این واکسن را دریافت کنند.مسعود ضیایی گفت: با توجه به گسترش ابهاماتی در فضای مجازی در خصوص منبع مصرف واکسن‌های کووید -۱۹ در افراد با سابقه آلرژی و حساسیت به پنی‌سیلین با توجه به سوالات مکرر تلفنی به عمل آمده از مراکز اطلاع رسانی داروها و سموم سطح کشور، اطلاع رسانی لازم از سوی وزارت طی ابلاغیه‌ای صورت گرفته است.
وی اضافه کرد: در برخی از مراکز تزریق واکسن کرونا، به دلیل سابقه قطعی یا مشکوک حساسیت به پنی‌سیلین، از طریق واکسن کرونا برای برخی از مراجعه کنندگان، ممانعت به عمل آمده است؛ این در حالی است که سابقه آلرژی و یا حساسیت‌های دارویی شامل حساسیت به خانواده پنی‌سیلین‌ها و سایر آنتی‌بیوتیک‌ها، منع مصرف برای تزریق واکسن‌های کووید ۱۹ محسوب نمی‌شود.
رئیس مرکز تحقیقات بیماری‌های عفونی دانشگاه علوم پزشکی بیرجند و فوکال پویینت علمی مراقبت و مدیریت بیماری‌های عفونی خاطرنشان کرد: افرادی که سابقه حساسیت به غذا، داروها، لاکتس یا سایر واکسن‌های غیر کووید داشته‌اند و همچنین بیماران دچار آلرژی فصلی، آسم و کهیر مزمن نیز می‌توانند واکسن کووید -۱۹ را دریافت کنند.
وی افزود: بیماران با سابقه آنافیلاکسی به غذاها و یا سایر داروها، منع مصرف برای دریافت واکسن ندارند و این بیماران باید حتماً تزریق واکسن را در مراکز درمانی دارای امکانات احیا انجام دهند و بعد از تزریق واکسن حداقل به مدت ۳۰ دقیقه پایش شوند. اغلب توصیه می‌شود افرادی که دچار واکنش آلرژیک شدید (آنافیلاکسی) و فوری به ترکیبات موجود در یک برند واکسن شدند دیگر آن برند را تزریق نکنند.
ضیایی تصریح کرد: از آنجا که سابقه حساسیت به پنی‌سیلین مانعی برای دریافت واکسن کرونا محسوب نمی‌شود، عدم تزریق واکسن به این گروه از افراد می‌تواند منجر به اختلال در روند واکسیناسیون جمعیت و ناتوانی در کنترل همه‌گیری کووید ۱۹ شود.
چرا پنی‌سیلین دردناک است؟
یک پزشک داروساز گفت: چون حالت پنی‌سیلین سوسپانسیون بوده و بسیار رقیق است و حجم بالایی دارد هنگام تزریق دردناک بوده و بیمار درد زیادی را تحمل می‌کند.طیبه اسماعیلی اظهار کرد: پنی‌سیلین هم مانند هر دارو یا ماده غذایی دیگر ممکن است در برخی از افراد حساسیت ایجاد کند و منجر به واکنش بدن شود.
وی افزود: سیستم ایمنی بدن برخی افراد نسبت به ماده پنی‌سیلین حساس‌تر بوده و تاکنون علت قانع کننده‌ای برای آن یافت نشده است.
این داروساز تصریح کرد: اگر برای اولین بار می‌خواهید پنی‌سیلین تزریق کنید، حتماً باید قبل از تزریق پنی‌سیلین روی ساعد دست تست شود تا در صورت بروز علائم حساسیت از ادامه تزریق خودداری شود.
وی افزود: تزریق پنی‌سیلین در افرادی که به این دارو حساسیت دارند ممکن است طیف گسترده‌ای از علائم اتفاق بیفتد البته میزان و نوع علائم به شدت واکنش بدن و حساسیت دارو بستگی دارد.
اسماعیلی تصریح کرد: علائمی که بر اثر حساسیت به پنی‌سیلین پدیدار می‌شود با توجه به شدت حساسیت و نوع افراد شامل کاهش شدید فشار خون، علائم تستی، قرمزی دست، ضایعات جلدی، عوارض پوستی مانند کهیر و اگزما و … همچنین در برخی موارد اسپاسم راه هوایی است. تست پنی‌سیلین در حجم بسیار کم تزریق می‌شود، اما گاهی گفته شده که همین حجم کم هم ممکن است مشکل آفرین باشد.
