چگونه مهریه بخشیده شده را باز پس بگیریم؟

میهن نیکو کارشناس حقوق و عضو مرکز وکلا در گفت‌وگو با خبرنگار حوزه حقوقی- قضایی گروه اجتماعی باشگاه خبرنگاران جوان؛ درباره رجوع زن از بخشش مهر اظهار کرد: در این باره که آیا زن می‌تواند پس از بخشش مهریه از این تصمیم بازگردد و مجدد مهریه خود را مطالبه کند باید به نوعی که زن مهریه خود را بخشیده است توجه داشت، بنابراین ابتدا شرایط مختلف بخشیدن مهریه را مورد بررسی قرار می دهیم.
نیکو بیان کرد: زن می تواند با مراجعه به دفاتر اسناد رسمی مهریه خود را به شوهرش هبه کند و به اصطلاح مهر را به او ببخشد، اما در این حالت زن هر زمان که بخواهد می‌تواند از هبه خود رجوع کند مگر اینکه ضمن عقد، حق رجوع را از خود گرفته باشد.
این کارشناس حقوق ادامه داد: مطابق با ماده ٧٩۵ قانون مدنی، «هبه عقدی است که به موجب آن یک نفر مالی را مجاناً به کس دیگری تملیک می‌کند، تملیک‌کننده واهب، طرف دیگر را متهب، مالی را که مورد هبه است عین موهوبه می‌گویند". همان طور که اشاره شد اگر خانم در سند بخشش مهریه خود از کلمه هبه استفاده کند، مهر قابل رجوع است، اما در شرایطی که هبه باشد، یعنی در ازای دریافت مال، مهریه خود را بخشیده باشد، زمانی که خانم مال مورد نظر را دریافت نکرده می‌تواند از بخشش خود رجوع کند.
وی توضیح داد: زمانی هم که خانم در ازای طلاق مهریه خود را هبه کند و در مدت عده (۳ ماه و ۱۰ روز یا ۳ طهر) بخواهد به مهریه خود رجوع کند مرد نیز می‌تواند به زندگی خود بازگردد و طلاق باطل می‌شود. نکته مهم این است که اگر زوجه قصد مطالبه مهریه‌ای را داشته باشد که هنگام طلاق بخشیده، باید دعوای اثبات رجوع به مابذل و پس از آن دعوای مطالبه مهریه را طرح کند.
این کارشناس حقوق درباره ابراء ذمه زوج بیان کرد: بر اساس ماده ٢٨٩ قانون مدنی ابراء عبارت از این است که دائن (طلبکار) از حق خود به اختیار صرف نظر کند.
نیکو تصریح کرد: در صورتی که در متن سند بخشش مهریه از کلمه ابراء مهریه استفاده شده باشد، دیگر امکان رجوع از بخشش مهریه وجود ندارد و خانم نمی‌تواند مهریه خود را مطالبه کند مگر اینکه زن صغیر یا دیوانه باشد که در این صورت سند بخشش مهریه ایشان باطل محسوب می‌شود.
وی گفت: در ابراء، زن با مراجعه به یکی از دفاتر اسناد رسمی، سندی را مبنی بر ابراء ذمه مرد امضاء می‌کند و در آن عباراتی مانند اینکه از نظر من تو تکلیفی بر پرداخت مهریه نداری و یا مانند این عبارت قید می‌شود.
نیکو درباره بذل مهریه توضیح داد: بذل نیز به معنای بخشیدن، هدیه دادن و یا اعطا کردن است. بذل مهریه بیشتر در طلاق خلع و مبارات مورد استفاده قرار می‌گیرد. این نوع طلاق به دلیل کراهت خانم از زندگی مشترک واقع می‌شود که در آن زن با بخشیدن تمام یا بخشی از مهریه از آقا طلاق می‌گیرد، البته در این نوع از مهریه هم امکان رجوع از بخشش مهریه وجود دارد.
این کارشناس حقوق گفت: همچنین در صورتی که بخشش مهریه از سوی زن به صورت مشروط صورت گیرد و زوج به شرط خود وفا نکند، اگر شوهر به خلف وعده اعتراف کند یا زن مدرک یا ادله ای برای مثال(شاهد) برای اثبات این مسأله داشته باشد، می‌تواند با تقدیم دادخواست به محاکم قضایی مهریه‌ خود را مطالبه کرده و ابطال سند بذل مهریه را از دادگاه بخواهد.