تالاب خشک شده آق گل؛ کانونی برای تولید ریزگردها

عباس نجاری در گفت‌وگو با ایسنا به تالاب فصلی آق‌گل با وسعتی افزون بر ۸۳۰ هکتار که در جنوب شرقی روستای اسلام آباد از توابع شهرستان ملایر و روستای توتل در کنار کوه کت در مرز استان‌های همدان و مرکزی قرار گرفته، اشاره و اظهار کرد: خشک شدن تالاب آق‌گل با توجه به فصلی بودن آن امری طبیعی است و طی سال‌های ۸۸ تا ۹۵ نیز این تالاب کاملا خشک بوده است امسال نیز بدلیل خشکسالی بی سابقه طی ۵۰ سال اخیر، طبق روال طبیعی خشک شده است.
نجاری بارش‌های جوی را یکی از منابع عمده تغذیه تالاب برشمرد و گفت: مهم‌ترین دلیل خشک شدن تالاب، کاهش بارش‌های جوی است از طرفی حوضه آبریز رودخانه قره‌چای در جنوب دشت کمیجان بعنوان حق‌آبه زیست محیطی این تالاب یکی دیگر از منابع تغذیه تالاب است که متأسفانه تا امروز بصورت کامل تأمین نشده است.
وی با اشاره به اینکه بخش عمده‌ای از حق‌آبه زیست محیطی تالاب در اختیار استان مرکزی است، بیان کرد: سال گذشته اقداماتی انجام شد تا خشک شدن تالاب به تعویق بیافتد و در یک دوره زمانی نهری از رودخانه قره‌چای به سمت تالاب باز شد اما حق‌آبه از طرف وزارت نیرو به طور کامل محقق نشد.
نجاری حفر چاه های عمیق در حاشیه تالاب و برداشت بی‌رویه از آب‌های زیر زمینی را یکی دیگر از دلایل خشک شدن تالاب آق‌گل دانست و تصریح کرد: بیشتر ساکنان حاشیه تالاب که به کشاورزی مشغول هستند محصولات پرآب بری مانند گندم، یونجه و سیب زمینی کشت می‌کنند که تاثیر بسزایی در برداشت بی‌رویه از سفره‌های آب زیر زمینی دارد.
رئیس اداره حفاظت محیط زیست ملایر اضافه کرد: مسدود کردن چاه‌های غیر مجاز اطراف تالاب و مجهز شدن چاه‌های مجاز به کنتور هوشمند از مهم‌ترین اقداماتی است که می‌تواند از برداشت بی‌رویه آبخوان‌ها جلوگیری کند البته عمده این چاه‌های عمیق در حوزه استان مرکزی حفر شده و این موضوع باید از طریق استان مرکزی نیز پیگیری شود.
وی به ضرورت اصلاح الگوی کشت کشاورزان این منطقه تأکید و خاطرنشان کرد: جهاد کشاورزی می‌تواند با ایجاد بسترهای مناسب، کشاورزان را به سمت کشت محصولات کم آب بر و پاییزه که نیازی به تأمین آب از طریق آبخوان‌ها ندارند، هدایت کند.
نجاری به ثبت یک سمن(سازمان مردم نهاد) در اسلامشهر آق‌گل اشاره کرد و افزود: فعالیت‌های زیست محیطی بخشی از فعالیت‌های این سمن است بنابراین می‌توان از ظرفیت آن برای فرهنگ‌سازی و اصلاح الگوی کشت کشاورزان منطقه استفاده کرد.
وی مطرح کرد: یکی از نگرانی‌های عمده خشک شدن کامل تالاب علاوه بر تأثیر بر حیات وحش منطقه، این است که تالاب با خشک شدن کانونی برای تولید ریزگردها (گرد و غبار) در سطح شهرستان و استان خواهد بود.
رئیس اداره حفاظت محیط زیست ملایر در ادامه از مهاجرت پرندگان ساکن در این تالاب بطور کامل خبر داد و گفت: بسیاری از پرندگان مهاجر همچون اردک سرسبز، فلامینگو، خوتکا، کاکایی، پاچیلیک و عقاب تالابی که در مسیر مهاجرت خود این تالاب را برای استراحت یا زادآوری انتخاب م‌ کردند، در حال حاضر با خشک شدن تالاب در منطقه حضور ندارند.
وی به تدوین برنامه مدیریت زیست بومی تالاب آق‌گل بین دو استان همدان و مرکزی اشاره و خاطرنشان کرد: پس از برگزاری جلسات متعدد بین دو استان و با حضور ذی نفعان بومی و محلی و ارگان‌های متولی، برنامه مدیریت زیست بومی تالاب تدوین و نهایی شد و قرار است در کمیته برنامه‌ریزی دو استان مصوب شود.
نجاری تأمین حق‌آبه زیست محیطی تالاب را از نتایج تصویب برنامه مدیریت زیست بومی آن دانست و بیان کرد: یکی دیگر از اقدامات نوید بخش در مورد تالاب آق‌گل، احداث دومین دریچه هیدرولیکی تالاب با قابلیت انتقال آب از حاشیه به سمت تالاب با دبی ۱۰ متر مکعب در ثانیه بود که اخیرا انجام شد، این دریچه‌ها با جلوگیری از خروج آب از تالاب، در احیای آن بسیار موثر است.
وی افزود: هدف دوم احداث این دریچه‌های هیدرولیکی استفاده از ظرفیت تالاب در مواقع بحرانی مانند سیل است. این دریچه‌ها با هدایت سیلاب به تالاب، از آسیب زدن به اراضی کشاورزی منطقه جلوگیری می‌کند.
رئیس اداره حفاظت محیط زیست ملایر ابراز امیدواری کرد: با بارش‌های جوی در ماه‌های آتی و تأمین حق‌آبه زیست محیطی، تالاب آبگیری شده و به چرخه حیات بازگردد.
وی یادآور شد: خوشبختانه همدلی بین فرماندار ویژه ملایر، نمایندگان مجلس و دیگر مسئولان شهرستانی برای احیاء تالاب، ظرفیت مناسبی ایجاد کرده است تا بتوانیم مشکلات احیاء تالاب را حل کنیم.