هرمزگان| مرهمی بر زخم‌های خشکسالی کشور

در ابتدا غالب کشاورزانی که از روش آبیاری غرقابی استفاده می‌کردند در مقابل اجرای طرح آبیاری نوین مقاومت می‌کردند و معتقد بودند درختان سیراب نمی‌شوند و یا به ثمر نمی‌رسند اما رفته‌رفته که کاهش منابع زیرزمین و کم‌بارشی شدت گرفت به این حقیقت پی بردند که تنها راه از برون‌رفت از این مشکل، استفاده از آبیاری نوین است که می‌تواند راندمان تولید را بالا ببرد. مطالعات نشان داده که آبیاری قطره‌ای زیرسطحی با استفاده از آب کمتر و بالا بردن راندمان کاربرد آب در مزرعه، استفاده از پساب و آب‌های شور و لب شور، افزایش عملکرد محصول، کنترل املاح خاک و افزایش شوری و کاهش انرژی مصرفی و هزینه‌ها تضمین‌کننده کشاورزی پایدار در سطح کلان است.

آمار مقایسه‌ای آبیاری نوین در 18 سال گذشته

مقایسه آمار سازمان جهانی آب در سال 2 هزار و آمارهای سال 2018 میلادی از سوی وزارت جهاد کشاورزی نشان می‌دهد که در 18 سال گذشته حدود یک‌میلیون و 447 هزار هکتار از زمین‌های کشاورزی ایران به آبیاری نوین مجهز شده یعنی هرسال به‌طور متوسط در بیش از 80 هزار هکتار طرح اجراشده است. آمار ارائه‌شده از سوی سازمان جهانی آب برای جمهوری اسلامی ایران نشان می‌دهد که از مجموع هشت میلیون هکتار زمین کشاورزی کشورمان در سال 2 هزار میلادی، 200 هزار هکتار از اراضی کشور با آبیاری بارانی و 53 هزار هکتار با روش قطره‌ای آبیاری شدند. بر اساس آمار وزارت جهاد کشاورزی، یک‌میلیون و 700 هزار هکتار از مجموع هشت و نیم میلیون هکتار زمین باغی و زراعی کشور به آبیاری نوین مجهز شده‌اند. بر اساس مطالعات انجام‌شده حدود چهار میلیون و 500 هزار هکتار از زمین‌های کشاورزی کشور قابلیت تجهیز به آبیاری نوین را دارد که تجهیز هر هکتار آن به‌طور میانگین نیازمند حدود 150 میلیون ریال اعتبار است.

تبخیر 71 درصد آب بارندگی در ایران

متوسط بارندگی کشور ایران 250 میلی‌متر (یک‌سوم متوسط جهان) است که حدود 71 درصد آن تبخیر و از دسترس خارج می‌شود و این کشور را در زمره یکی از خشک‌ترین مناطق جهان قرار داده است. این در حالی است که بر اساس آمارهای منتشره از سوی 2 وزارتخانه نیرو و جهاد کشاورزی، کمبود آب یکی از عوامل محدودکننده اصلی توسعه فعالیت‌های اقتصادی (با محوریت کشاورزی) در دهه‌های آینده به شمارمی رود. با توجه به کمبود نزولات آسمانی در ایران و به‌خصوص هرمزگان و توزیع نامناسب‌ زمانی و مکانی بارش‌ها، تغییر اقلیم و استمرار خشکسالی در 20 سال گذشته، ضرورت تبدیل روش‌های آبیاری سنتی به نوین را در این استان بیش‌ازپیش نشان می‌دهد.

تجهیز 68 درصد زمین‌های هرمزگان به سیستم آبیاری نوین

هرچند هرمزگان به‌عنوان استانی ساحلی با فعالیت‌های بندری، دریانوردی، صید و صیادی و همچنین در یک دهه اخیر در زمینه نفت، گاز و پتروشیمی و همچنین صنایع فولاد و آلومینیوم شهرت دارد اما با تولید سالانه بیش از 2 میلیون و 500 هزار تن محصول کشاورزی و شیلاتی نقش بسزایی در تنظیم بازار محصولات سبزی و صیفی خارج از فصل و همچنین تأمین آبزیان کشور دارد. با توجه به وابستگی فعالیت‌های کشاورزی هرمزگان به سفره‌های زیرزمینی آب (98 درصد آبی و تنها 2 درصد دیم) می‌توان بیشتر به اهمیت میزان بارش باران در این استان پی برد که بر اساس آمارهای منتشره شرکت آب منطقه‌ای هرمزگان نزدیک به 2 دهه است که خشکسالی بر این استان سایه انداخته است. رئیس سازمان جهاد کشاورزی هرمزگان اظهار کرد: مدیریت آب‌وخاک و امور فنی مهندسی این سازمان در راستای پیاده‌سازی برنامه‌های ابلاغی در زمینه مجهز کردن زمین‌های زراعی و باغی به روش‌های نوین آبیاری در ردیف سه استان برتر کشور قرار دارد. علی باقرزاده گفت: در 2 دهه گذشته تاکنون مجهز شدن 103 هزار هکتار از باغ‌ها و مزارع هرمزگان (70 درصد زراعی با محوریت محصولات سبزی و صیفی خارج از فصل) به روش‌های آبیاری نوین باعث صرفه‌جویی یک میلیارد مترمکعبی در مصرف آب چاه‌ها و درنتیجه جلوگیری از بیکاری و مهاجرت هزاران نفر از بهره‌برداران به حاشیه شهرهای این استان شده است.

5 هزار میلیارد ریال برای طرح‌های آبیاری نوین هرمزگان

مدیر آب‌وخاک و امور فنی مهندسی سازمان جهاد کشاورزی هرمزگان نیز ابراز داشت: برای کمک به اجرای طرح‌های آبیاری نوین در این استان دولت تاکنون پنج هزار میلیارد ریال به‌صورت بلاعوض پرداخت کرده است. به گفته مهندس ایمان پژمایه، 85 درصد از هزینه اجرای آبیاری نوین توسط دولت و به‌صورت بلاعوض و 15 درصد باقی‌مانده نیز توسط بهره‌بردار (با دریافت تسهیلات ارزان‌قیمت) تأمین و پرداخت می‌شود. او وسعت زمین‌های کشاورزی هرمزگان را 156 هزار هکتار اعلام کرد و افزود: تاکنون 68 درصد از این سطوح به آبیاری نوین مجهز شده است و باقی‌مانده آن در چهار سال آینده انجام می‌شود. این مقام مسئول یادآور شد: سال گذشته هفت هزار و 400 هکتار از باغ‌ها و مزارع این استان به آبیاری نوین مجهز شد و امسال نیز 12 هزارهکتار در دست اقدام است که تاکنون حدود 50 درصد آن عملی شده است.

صرفه‌جویی سالانه یک میلیارد مترمکعب آب

معاون بهبود تولیدات گیاهی سازمان جهاد کشاورزی هرمزگان گفت: به ازای مجهز شدن هر یک هکتار از زمین‌های کشاورزی به آبیاری نوین، 11 هزارمترمکعب در مصرف آب (نسبت به روش سنتی) صرفه‌جویی می‌شود. مهدی ترابی زاده با اشاره به مجهز شدن 103 هزار هکتار از زمین‌های باغی و زراعی هرمزگان به آبیاری نوین اظهار کرد: اجرای این طرح‌ها موجب صرفه‌جویی سالانه یک هزار و 133 میلیون مترمکعب آب در بخش کشاورزی این استان شده است.