منطقه حفاظت‌شده جنگل‌های حرا و تالاب بین‌المللی خور خوران (ذخیره‌گاه زیست‌کره حرا) از درختان سرسبز ساحلی مانگرو یا حرا تشکیل‌شده که در شمال غرب جزیره قشم با آبراهه‌های پیچ‌درپیچ خود مأمنی برای پرندگان دریایی ساکن و مهاجر بسیاری است.
این منطقه در سال ۱۳۵۱ به‌عنوان منطقه حفاظت‌شده حرا و در سال ۱۳۵۴ به‌عنوان پارک ملی و مجدداً در ۲۵ شهریور ۱۳۶۱ به‌عنوان منطقه حفاظت‌شده معرفی شد. در سال ۱۳۵۴ (۱۹۷۶ میلادی) لقب یکی از ذخیره‌گاه‌های زیست‌کره در ایران و در سال ۱۳۵۵ عنوان یکی از مهم‌ترین تالاب‌های کشور باارزش بین‌المللی را با ثبت شدن در کنوانسیون تالاب‌ها از آن خود کرد.
در سال‌های اخیر با رشد صنعت گردشگری در منطقه آزاد قشم، ارزش ملی، طبیعی، فرهنگی و میراثی این زیست‌کره در مجامع ملی و بین‌المللی بیش‌ازپیش موردتوجه قرارگرفته است تا جایی که حفاظت از جنگل‌های همیشه‌سبز حرا وظیفه‌ای بر دوش تک‌تک ساکنان جزیره و البته مسئولان قرار داده است.
رشد شیلات قشم و تأثیر آن بر زیست‌کره حرا
رشد صنعت شیلات جزیره به‌ویژه گسترش مزارع پرورش میگو که نیاز به تبادلات آب دریا دارد و همجواری نسبتا نزدیک این مزارع به ساحل، این روزها، شاید دغدغه بخشی از دوستداران طبیعت باشد. آسیبی که از حجم بالای تولید میگو ممکن است به زیست دریایی این منطقه وارد آید که در رأس آن جنگل‌های حرا قرار دارند.جزیره قشم به‌عنوان منطقه آزاد و ویژه اقتصادی، یکی از مناطقی است که اختیارات آن به دست سازمان منطقه آزاد قشم است که دارای معاونت‌ها و مدیریت‌هایی برای اداره حوزه‌های مختلف از اجتماع گرفته تا محیط‌زیست است.
جهت بررسی این موضوع با مدیریت‌های محیط‌زیست و شیلات سازمان منطقه آزاد قشم به گفتگو نشستیم.
ثبت ذخیره‌گاه زیست‌کره حرا در سازمان جهانی یونسکو
سید محمدهاشم داخته، مدیر محیط زیست سازمان منطقه آزاد قشم با ارائه توضیحاتی در مورد این منطقه خاص در جزیره گفت: این منطقه که به عنوان ذخیره‌گاه زیست‌کره، در برنامه انسان و كره مسكون سازمان آموزشی، علمی و فرهنگی سازمان ملل متحد(یونسکو) به ثبت رسیده، منطقه ای حفاظت‌شده طبیعی و زیستی بین‌المللی است که از نظر مطالعاتی و علمی دارای اهمیت بوده و تجربه مهارت انسان در پشتیبانی از توسعه پایدار را نمایان می‌سازند.او افزود: این ذخيرگاه در سطح ملی در سازمان حفاظت محیط زیست کشور به عنوان منطقه حفاظت شده به ثبت رسیده و علاوه بر آن، در کنوانسیون رامسر اتحاديه بين المللی حفاظت از طبيعت ثبت جهانی شده است.
داخته ادامه داد: باتوجه به مطالب بالا، اعمال نظر در این محدوده، خارج از حیطه اختیارات سازمان منطقه آزاد قشم بوده و تنها در اختیار نهادهای بالا دستی است.
به گفته او، کنوانسیون رامسر، پیمانی بین‌المللی برای حفاظت از تالاب‌ها و حیوانات و گیاهان وابسته به آن‌ها(به ویژه پرندگان آبزی) است که در سال ۱۹۷۱ میلادی در شهر رامسر به تصویب رسید و یکی از مهم ترین معاهدات در حوزه حفاظت از محیط زیست است.
داخته همچنین بر لزوم حفظ این منطقه توسط جامعه محلی تاکید کرد و ادامه داد: جامعه محلی قشم با جنگل های حرا مانوس است و حرا را زیستگاهی می داند که میراث آیندگان و منبع درآمدی برای توسعه اقتصاد روستاییان در بخش گردشگری است.
حفاظت از زیست بوم جزیره اولویت اصلی فعالیت های شیلاتی قشم
منصور آزاد، مدیر شیلات و کشاورزی منطقه آزاد قشم نیز با اشاره به ثبت ذخیره‌گاه زیست‌کره حرا در کنوانسیون رامسر گفت: هرگونه فعالیت در محدوده تعریف‌شده این جنگل‌ها بر اساس قوانین جاری محیط زیست و کنوانسیون رامسر، مشمول مقررات بین‌المللی حاکم بر این تالاب‌هاست.او در خصوص واگذاری‌های صورت گرفته برای توسعه مزارع پرورش میگو در جزیره افزود: تمام سایت‌های پرورش میگوی ما، قبل از اخذ مجوز نهایی، مجوز ارزیابی را از سازمان‌های ذی‌ربط ناظر بر این جنگل‌ها و محیط‌زیست استان اخذ کرده‌اند که قطعاً با مقررات حاکم بر مناطق حفاظت‌شده، مطابقت دارد.
آزاد ادامه می‌دهد: باید دقت کرد که هر درختی که کنار دریا می‌روید جزیی از جنگل حرا محسوب نمی‌شود. منطقه حفاظت‌شده جنگل‌های حرای قشم، حریم مشخصی دارد که به اطلاع ادارات مختلف رسیده و اجازه هرگونه دخل و تصرفی در این محدوده را نمی‌دهد.
مدیر شیلات و کشاورزی منطقه آزاد قشم اضافه می‌کند: از طرفی، مزارع پرورش میگوی ما به‌صورت عمده در سایت‌های شیلاتی و خارج از محدوده جنگل حرا تعریف‌شده و عمدتا در غرب جزیره مستقر هستند.
آزاد به مناطق واگذار شده برای پرورش میگو در ضلع جنوبی جزیره اشاره‌کرده و توضیح می‌دهد: این سایت شیلاتی نیز بافاصله‌ای مناسب از جنگل‌های حرا و با مجوز از استان واگذارشده و هیچ‌گونه خطر زیستی برای آبزیان، پرندگان و گیاهان این تالاب‌ها ندارد.
این مقام مسئول بر اهمیت توسعه صنعت گردشگری در اقتصاد جزیره تأکید کرده و افزود: این سازمان خود را موظف به حفظ و حراست از این نعمت خدادادی می‌داند و در توسعه آن اهتمام لازم را به کار بسته است، شاهد این مدعا، اجرای طرح‌های توسعه و کشت نهال‌های حرا در راستای معرفی بهتر ارزش‌های زیست‌محیطی با همکاری کودکان قشمی و فرهنگ‌سازی در این حوزه است.
مدیر شیلات و کشاورزی منطقه آزاد قشم، اهمیت قابل‌توجه جنگل‌های حرا در زنجیره اکولوژیک آبزیان به‌خصوص میگو در دریا متذکر شد و گفت: اداره شیلات منطقه آزاد قشم، حفظ این جنگل‌ها را یکی از اولویت‌های اساسی خود در توسعه فعالیت‌های شیلاتی می‌داند.
