عصاره ای که باعث مرگ سلول‌های سرطان ریه می‌شود

سلول‌های طبیعی بدن در صورت آسیب‌دیدن، از طریق مکانیسم مرگ برنامه‌ریزی‌شده یا آپوپتوزیس کشته می‌شوند تا به دیگر سلول‌ها آسیبی نرسد. ولی در سلول‌های سرطانی فرآیند مرگ برنامه‌ریزی‌شده دچار مشکل می‌شود. در نتیجه این سلول‌ها می‌توانند از آپوپتوزیس فرار کنند و به تکثیر خود ادامه دهند. به همین دلیل یکی از روش‌های کنترل سرطان القای آپوپتوزیس در سلول‌های سرطانی است.
سرطان ریه یکی از کشنده‌ترین سرطان ها برای مردان و زنان است و بدون در نظر گرفتن جنسیت، از نظر شیوع دومین سرطان و از نظر میزان کشندگی اولین رتبه را در جهان دارد. درمان سرطان ریه بسته به نوع سلول سرطانی، وضعیت بیمار و مقدار پیشرفت، متفاوت است ومعمولا از روش‌های شیمی‌درمانی، پرتودرمانی و جراحی برای بهبودی بیماران استفاده می‌شود. با توجه به عوارضی که روش‌های درمانی سرطان دارند، ابداع راه‌کارهاری درمانی جدید و با عوارض جانبی کم‌تر از اهمیت زیادی برخوردار است.
در سال‌های گذشته مطالعات گسترده‌ای بر روی گیاهان مختلف صورت گرفته و اثرات سمیت سلولی و ضد سرطانی آن‌ها مورد بررسی و ارزیابی قرار گرفته است. گیاه «مریم گلی» نیز یکی از این گیاهان است که در مطالعات مختلف تاثیرات دارویی مختلف آن مثل اثرات آنتی‌اکسیدانی، ضد التهابی، ضد دردی و ... بررسی شده است.
با توجه به نکات گفته شده، «الهام حویزی» و «مهناز کسمتی»؛ پژوهشگران دانشگاه شهید چمران اهواز به همراه دیگر همکارانشان، با طراحی مطالعه‌ای اثرات عصاره گیاه مریم‌گلی را بر نوعی از سلول‌های سرطانی ریه، مورد بررسی قرار دادند.
این پژوهشگران از موسسه پاستور تهران، سلول‌های A549 که خریداری کردند و آن‌ها را در آزمایشگاه کشت دادند. پس از تهیه عصاره گیاه مریم‌گلی، آن را در غلظت‌های مختلف به محیط کشت سلول‌ها اضافه کردند. در نهایت میزان زنده‌مانی، شکل ظاهری و فعالیت آنزیم‌های آنتی‌اکسیدانی سلول‌های سرطانی را مورد بررسی قرار دادند.
مشاهدات پژوهشگران حاکی از این بود که گیاه مریم‌گلی دارای ویژگی سمیت سلولی (سیتوتوکسیک) در این نوع سلول‌های سرطانی است و این ویژگی در غلظت‌های بالاتر افزایش می‌یابد. به بیان دیگر رشد سلول‌های سرطانی ریه در غلظت‌های بالاتر به طور معنی‌داری باعث مهار رشد این سلول‌ها نسبت به گروه کنترل می‌شود. همچنین میزان فعالیت آنزیم‌های آنتی‌اکسیدانی سوپراکسید دیسموتاز و آنزیم کاتالاز نیز در حضور عصاره گیاه مریم‌گلی افزایش یافته بود. به علاوه پژوهشگران با بررسی سلول‌ها مشاهده کردند که این گیاه باعث آپوپتوزیس یا مرگ برنامه‌ریزی‌شده در سلول‌های سرطان ریه شده بود.
نتایج بررسی‌های این مطالعه نشان داد که عصاره هیدروالکلی مریم‌گلی می‌تواند باعث القای مرگ سلولی به صورت وابسته به دوز و وابسته به زمان در سلول‌های سرطان ریه شود. همچنین مشاهدات حاکی از افزایش فعالیت‌های آنتی‌اکسیدانی سلول‌های سرطانی ریه است که می‌تواند احتمالا مربوط به خواص آنتی‌اکسیدانی ترکیبات مریم‌گلی باشد.
یافته‌های این مطالعه به صورت مقاله علمی پژوهشی با عنوان «القای مرگ سلولی برنامه‌ریزی‌شده در سلول‌های سرطان انسانی A549 به واسطه عصاره هیدروالکلی گیاه مریم گلی (Salvia officinalis)» در مجله سلول و بافت دانشگاه اراک، منتشر شده است.