نمک دریا یکی از املاح موجود در اقیانوس‌ها و دریاها است که طی یک فرآیند کاملا طبیعی و در مدت زمان طولانی بر اثر تبخیر آب تشکیل می‌شود.
نمک دریایی دارای مواد مغذی بوده که به عملکرد بهتر بدن کمک می‌کند و همین نکته، تفاوت اصلی آن با نمک طعام است که در یک فرآیند پیچیده همه مواد معدنی آن به غیر از سدیم و کلر از آن زدوده می‌شود.
این ماده مغذی که از مواد ارزشمند دریاها تشکیل می‌شود در صنایع مختلف کاربرد دارد. در صنعت پتروشیمی به عنوان خوراک مورد استفاده قرار می‌گیرد و در شرکت‌های آرایشی و بهداشتی به عنوان لایه بردار به محصولات افزوده می‌شود که برای پاکسازی پوست نیز اهمیت دارد و با توجه به وجود مواد ارزشمند و مغذی در این ماده، می‌تواند برای سلامت دهان با توجه به وجود فلوئور در آن و برای خلاص شدن از آرتروز‌های روماتیسمی موثر باشد.
گرچه انتقادات فراوانی نسبت به مواد موجود در نمک دریا وجود دارد و عده‌ای معتقدند فلزات سنگین موجود در آن طی دراز مدت موجب سرطان می‌شود. بر اساس این اطلاعات با عصر صنعتی و ورود گسترده آلودگی به دریاها، پس از تبخیر آب این مواد مضر در رسوبات و نمک باقی می‌مانند.
از قدیم گفته اند «هر چه بگندد نمکش می‌زنند»، اما حالا خود نمک دریا می‌تواند عاملی برای بیماری باشد. همچنین به گفته کارشناسان تغذیه نمک دریایی فاقد ماده یُد بوده که در درمان کم کاری تیروئید موثر است و بنابراین مصرف صد در صدی این محصول توصیه نمی‌شود. هر چند کارشناسان و پزشکان به دلیل وجود مواد سمی در نمک دریا آن را منع می‌کنند، اما موافقان نیز دلایل خود را برای استفاده از این ماده دارند.
به منظور بررسی بیشتر به سراغ یک مجموعه تولید نمک دریا در خوزستان رفتیم که نزدیک به یک دهه است کار فرآوری و تصفیه نمک دریا را در این استان انجام می‌دهد و حتی به دیگر نقاط دنیا نیز صادرات دارند.
نمک دریا بهترین نمک برای مصرف انسان!
عبدالحمید حرمتی تولید کننده نمک دریایی در خوزستان در گفت و گو با خبرنگار ما با بیان اینکه استفاده از منابع موجود در استان به خوبی انجام نمی‌شود، گفت: نمک دریایی، «یک ماده بسیار با ارزش» است که طی سال‌ها کسی به آن توجهی نداشت، اما مجموعه ما طی ۱۰ سال اخیر با تمرکز بر دریا، آب دریا و املاح معدنی آن، کشور را از لحاظ نمک دریا به خودکفایی رساند و در زمینه سایر املاح همچون سولفات پتاسیم و سولفات منیزیم کار‌های تحقیقاتی گسترده‌ای انجام شده است.
او با تاکید بر اهمیت نمک دریا افزود: این ماده به دلیل کریستال‌های با ارزش و فرآیند کاملا طبیعی فرآوری که طی ۹۰ روز رخ می‌دهد، می‌تواند نقش مهمی در سلامتی مردم داشته باشد و ما موفق شدیم این محصول را تصفیه کرده و «ارگانیک‌ترین نمک تصفیه خوراکی از آب دریا که دارای مجوز‌های لازم از سازمان غذا و دارو است» را وارد بازار نماییم و به سبد غذایی مردم افزوده شود، زیرا با توجه به طریقه تشکیل آن‌ها بهترین نمک برای مصرف انسان هستند.
حرمتی بیان کرد: ۲۰ سال پیش که ما این کار را آغاز کردیم هرگز گمان هم نمی‌کردیم روزی یک مجموعه بزرگ تولید نمک صنعتی و خوراکی را از راه دریا در خوزستان و کشور راه اندازی نماییم، اما امروزه از طریق استحصال نمک از دریا به کسب ثروت و ایجاد اشتغال می‌پردازیم و این باعث شده تا استان خوزستان که روزی وارد کننده نمک از دیگر استان ها بود، امروزه نه تنها تامین کننده نمک کشور باشد بلکه صادرات به دیگر کشور‌ها را هم انجام می‌دهد.
۹۰ درصد نمک دریا در صنایع پتروشیمی کاربرد دارد
این تولید کننده نمک دریا اظهار داشت: هم اکنون تولیدات این مجموعه به کشور‌های حاشیه خلیج فارس از جمله امارات، قطر، عمان، عراق و اخیرا نیز به ونزوئلا صادر می‌شود و به زودی بازار آسیای شرقی مانند هنگ کنگ، ژاپن و کره نیز «فتح» خواهند شد.
عبدالحمید حرمتی تصریح کرد: کریستال‌های با ارزشی که بر اثر تبخیر تدریجی تشکیل می‌شود، در بسیاری از صنایع از جمله پتروشیمی‌ها به عنوان خوراک استفاده می‌شود. هم اکنون هم ۶۰ درصد نمک تولید شده در دنیا برای مصرف صنایع پتروشیمی به کار می‌رود و بیش از ۹۰ درصد از نمک دریا در صنعت استفاه می‌شود.
او با اشاره به موقعیت جغرافیایی ایران گفت: کشور ما دارای شورترین و گرم‌ترین سواحل است و طراحی خاص ما در تولید موجب شده تا ۲ برابر سایر کشور‌ها نمک دریا تولید کنیم که برای نخستین بار در دنیا رخ داده است. همچنین برای اولین بار روش تصفیه شده از آب دریا را به روش فلوتاسیون معکوس به ثبت اختراع رساندیم که بدون استفاده از ماده شیمیایی نمک دریا تولید می‌شود و دانش فنی آن در انحصار ایرانیان است.
نمونه برداری از نمک دریایی از مراحل ابتدایی تا مرحله نهایی
یکی از کارکنان همین مجموعه تصفیه نمک دریا در گفت و گو با خبرنگار ما گفت: اینجا اولین خط تولید نمک دریایی در کشور است که پس از گرفتن ناخالصی ها، وارد فرآیند تصفیه سپس دانه بندی و بسته بندی می‌شود. اکثر کارکنان اینجا نیز از قشر جوان هستند که به فعالیت مشغول هستند.
مسئول آزمایشگاه این واحد تولیدی گفت: آزمایشگاه کنترل کیفیت این واحد از مجهز‌ترین و پیشرفته‌ترین آزمایشگاه‌های نمک در ایران بوده که پس از مراحل ابتدایی تولید محصول تا رسیدن به مرحله نهایی به صورت مداوم نمونه برداری می‌شود و به آزمایشگاه کنترل کیفیت ارسال می‌گردد تا استاندارد‌های مربوطه را اندازه گیری و بررسی نماییم و محصولی سالم را تولید و به مردم عرضه نماییم.
علوم پزشکی؛ مصرف نمک دریا توصیه نمی‌شود
اکثر کارشناسان تغذیه و پزشکان مصرف نمک دریایی را منع می‌کنند و در مواردی از فروش آن نیز جلوگیری می‌شود. مینا وطن خواه، کارشناس تغذیه که معتقد است، پای سود و منفعت پشت تبلیغات نمک دریا وجود دارد، در گفتگو با خبرنگار ما گفت: مسئله مهمی که در خصوص نمک‌هایی که با عنوان نمک دریا عرضه می‌شوند، وجود دارد؛ آلودگی‌های موجود در آن‌ها است. این مواد باید در کارخانجات مجهز، از آلودگی‌های صنعتی موجود در دریا یا اقیانوس‌ها زدوده شوند و ماده یُد به آن‌ها افزود شود.
او افزود: خاک کشور ایران از لحاظ داشتن یُد فقیر است و بنابراین ارزان‌ترین و مهم‌ترین محصولی که می‌تواند این ماده را برای بدن تامین کند، نمک است. در محل‌هایی که مجوز تولید نمک را دارند، ماده یُد به آن اضافه می‌شود، در حالی که به نمک‌های دریایی افزوده نمی‌شود و موجب ایجاد مشکلاتی از جمله کم کاری تیروئید در بدن می‌گردد و بنابراین؛ وزارت بهداشت و دانشگاه علوم پزشکی جندی شاپور اهواز اساسا نمک‌های دریایی را قبول ندارند.
وطن خواه بیان کرد: در آزمایشگاه‌ها ماده‌ای وجود دارد که وقتی روی نمک یُد دار ریخته شود، به رنگ بنفش در می‌آید، در حالی که در نمکی که با نام دریا عرضه می‌شود، چنین اتفاقی نمی‌افتد. گرچه در برخی غذا‌های دریایی «یُد» وجود دارد، اما به آن مقداری نیست که بتواند نیاز بدن را تامین نماید و در صورتی که ماده یُد در بدن کم شود، مشکلات زیادی را برای افراد به وجود می‌آورد.
