صلح را به موزه می‌کشیم تا جهانی به دیدار آن بیایند

 مجید ملک‌زاده اصفهانی است؟

من متولد اصفهان هستم ولی پدر و پدربزرگ و جد پدریم داستانی دیگر دارند. مرحوم جد پدری من (میرزا عبدالله ملک‌التجار تبریزی) تبریزی بوده و تاجر غله سپس از تبریز به تفرش آمده و پدربزرگم (مرحوم اسماعیل ملک‌زاده) در تفرش ازدواج و پدرم در آنجا متولد شد و در سن 4 - 5 سالگی به اراک عزیمت کردند.

چه شد که به اصفهان آمدند؟

حدود سال 1333 مرحوم استاد عیسی بهادری که در اصفهان هنرستان هنرهای زیبا را تأسیس نموده بود برای دیدار از بستگانش که در اراک و روستای آغچه کهریز (90 کیلومتری) اراک بود به اراک آمده و ناگهان چشمش به آثار هنری زیبائی می‌افتد که تاکنون ندیده بود. از فروشنده سؤال می‌کند آدرس پدرم را گرفته به منزل ایشان آمده و می‌گوید برو خداحافظی کن می‌خواهیم به اصفهان برویم به همین راحتی حقیقتاً من سال‌ها بود که دنبال هویت خود می‌گشتم تا با این ماجرا آشنا شدم؛ لذا آمدم و از خاک تبریز - تفرش - اراک – آغچه کهریز و اصفهان (و مخصوصا ازخاک کشاورزی - گندم) مقداری تهیه نمودم و در ظروف زیبائی در ورودی موزه قرار دادم به احترام زحماتی که ایشان کشیده شده بود. دیدم بازهم قانع نشدم بنابراین ادامه دادم. قرار است از خاک‌های اسطوره خیز ایران تهیه و مجموعه‌ای فرهنگی - اسطوره‌ای دررابطه‌با خاک و صلح آماده سازم. هم‌اکنون بیش از 70 خاک از چندین کشور و اغلب نقاط ایران را به همت دوستانم جمع‌آوری کرده‌ام.

به چه منظوری این فعالیت‌ها را انجام می‌دهید؟

منظور من بهانه‌ای برای صلح است؛ زیرا اگر هر شخصی خاک‌ها را ببیند خودش متوجه آرامش - عظمت و رنگ و جذبه خاک می‌شود. می‌خواهم در مرحله اول از خاک‌های ایران و در مرحله بعد بین‌المللی از سراسر جهان مثلا: به احترام گاندی از هند - به احترام کنفوسیوس از چین - به احترام ماندلا از آفریقای جنوبی و به همین ترتیب از تمامی کشورها خاک بیاورم - اندکی گندم - تکه‌ای سنگ نمک و نیز پرچم کشورهای جهان به نماد صلح و احترام به همدیگر. می‌خواهم به طور ملموس به دیگران این حس خوب را منتقل کنم که همه باهم برابریم و در این دهکده جهانی چیزی برای برتری نیست مگر احترام و ادب و صلح و دوستی و ارزش‌آفرینی بیشتر برای بشریت و هم نوعان و حیوانات محیط‌زیست.

به نظر شما ریشه و جایگاه صلح کجاست؟

بدون شک یکی از چیزهایی که باعث می‌شود ما خشونت نداشته باشیم و به ریشه و جایگاه خودمان برگردیم هویت ماست. درصورتی‌که ما به هویت خود از راه‌های مختلف توجه بکنیم کمی جامعه آرام‌تر می‌شود من فکر می‌کنم این خاک با اینکه کلی کار انجام داده‌ام هنوز اول راه هست و جا دارد که بحث‌های علمی عرفانی مذهبی بیایند و ورود پیدا کنند بلکه بتوانیم یک دریچه جدیدی را باز کنیم زیرا جهان منتظر حرفه‌ای تازه است وقتی از خاک به اصل خودمان برمی‌گردیم پس ارزشمند است که بیشتر تلاش کنیم. درمان با خاک داریم. نقل می‌کنند مهاتما گاندی بعضی روزها تا 80 کیلومتر پای برهنه روی خاک راه می‌رفته تا از خاک انرژی بگیرند یک اتاق داشته که برهنه روی خاک می‌خوابید که از خاک انرژی بگیرد. خاک با او کاری کرد که به شخصی با اندیشه‌های جهانی و ماندگار همیشه در اذهان باقی بماند. ما با خاک اثر هنری بسیار زیبائی را به همت یکی از دوستان هنرمند بنام خانم زهرا آهنگران نگهداری می‌کنیم که قرار است در آینده با خاک‌های کشورهای جهان و دوستی آن‌ها با ایران طرح‌های مشترک جغرافیائی و هنری زیبائی بیافرینیم. ما در بخش موزه خاک از دستگاهی نام می‌بریم با مشخصات علمی و کاربردی که می‌تواند با تست بزاق ریشه آبا و اجداد انسان‌ها را تا 60 هزار سال قبل در اختیار گزارد و این کار در برخی کشورهای جهان مرسوم شده و روش بسیار خوبی است برای تحقق نظریه هان وطنی زیرا اگر در تفکر سیستمی بخواهیم به جهان نگاه کنیم یک کره زمین بیشتر نداریم و باید قدر آن را داشته باشیم. 

آیا متولیان هنر اقدامی مفید انجام داده‌اند؟

 به قول مرحوم استاد تاج اصفهانی به فرزندش: بابا جون جیب من پر از کف و آفرین و به‌به و هورا است. این‌ها برای ادامه زندگی نان نمی‌شود. خیر متولیان هنر که شمار مؤسسه‌ها و سازمان‌هایشان از تعداد انگشتان چند دست هم بسیار شده این‌قدر مشغول به کارهای مهم‌تر و اساسی‌تر هستند که فرصت نمی‌کنند به هنر روبه انقراض و هویت و سرمایه‌های ملی خود بپردازند.

توصیه شما به هنرمندان چیست؟ 

توصیه می‌کنم در نظر داشته باشند که ترس از رد و تحقیر و ارزیابی از طرف برخی صاحب منصبان هنری مانع بزرگی برای خلاقیت و ابداع شما نشود لطفا خودتان را قربانی قضاوت‌های دیگران نکنید. انتخاب توسط دیگران تنها امتیاز دادن به یکی نیست بلکه به معنای نفی دیگران است از هنگامی‌که بحث ارزشیابی و داوری در هنر به وجود آمد هنر ما رو به عقب رفت و سقوط نمود. از واگذاری داوری به کسانی که حقارت درونشان را با زشتی‌ها همزاد کرده و به دنبال ارزیابی و نام‌گذاری هستند دوری جویند و به کارشان محکم و استوار ادامه دهند.

آیا تاکنون در کار هنر یک رویکرد داشتید؟

خیر. من تنوع‌طلبی و شورشی بودن در هنر را سرلوحه خودم قرار داده‌ام.

بیشتر از شورشی بودن بگوئید

از آلبر کامو خواندم که می‌گفت: هر نسل جوانی که شورشی نباشد توهینی است به خودش. من نیز همین سبک فکری را انتخاب کردم از اول آرام و قرار نداشتم و دنبال گمشده‌ای بزرگ می‌گشتم.

چشم‌انداز مأموریت و اهداف و کلیدواژه‌هایی برای کار و اهدافتان چیست؟

مأموریت و چشم‌اندازهای خلق آثار هنری صلح ارمغان آوردن بهترین‌ها و بهترین بهره‌ها برای بشریت، ایجاد برادری بین ملت‌ها، کاهش نیروهای نظامی، برگزاری و حمایت از تلاش‌های صلح با تمامی تلاش هنری خود و چشم‌انداز هم بر آنیم که به شیوه‌ای خلاق و هنرمندانه و با بهره‌گیری از اصل بسیار مهم کار تیمی و ایجاد احساس مسئولیت اجتماعی و ارائه الگوی عملی، تمام اقشار جامعه را فارغ از سن و نِژاد و مذهب و تحصیلات، به کاهش آلام و حل‌وفصل مسائل درگیر جامعه رهنمون سازیم، و توسعه متوازن جامعه را در 4 محور فرهنگ - اجتماع - اقتصاد و محیط‌زیست، هدف قرار داده‌ایم. بر آنیم با به خدمت گرفتن هنر برای مفهوم، جهت‌گیری هنر و صنایع‌دستی را علاوه بر تقویت بنیه اقتصادی کشور محقق به یک صنعت سودآور و جذاب و مداوم درجهت صلح مبدل نماییم. این چشم‌انداز را با رو تمرکز و اندیشه و تلاش محقق خواهیم ساخت. تلاش می‌کنیم صنعت جذاب و سودآور جنگ و تسلیحات نظامی را به صنعت جذاب و سودآور صلح مبدل نماییم. چرا که معتقدیم این راه پیمودنی است، لذا کوچک‌ترین تغییرات برای ما مهم، بزرگ و قابل‌توجه است. چشم‌انداز اجتماعی که در پیش گرفته‌ایم برآنیم که به شیوه‌های خلاق و هنرمندانه و با بهره‌گیری از اصل بسیار مهم کار تیمی با وارد گود نمودن تمامی اقشار جامعه، فارغ از سن و نژاد و مذهب و تحصیلات، ایجاد احساس مسئولیت اجتماعی و الگوسازی، مبانی فرهنگ توسعه پایدار - صلح و رعایت حقوق انسانی - حیوانات و محیط‌زیست با نگرش به حقوق نسل‌های آینده را در خانواده‌ها نهادینه نماییم.

کودکان چه جایگاهی در چشم‌انداز شما دارند؟

قصد کرده‌ایم با تأثیرگذاری بر کودکان، مبانی فرهنگی توسعه را نهادینه و به‌گونه‌ای عمل نماییم که کودکان به‌عنوان پاسداران صلح در خانواده‌ها عمل نمایند. 35 موضوع و نکته مهم از دغدغه‌های مجامع بین‌المللی - دررابطه‌با موضوع‌های فرهنگ توسعه پایدار - محیط‌زیست و صلح جهانی سازمان جهانی یونیسف - شورای جهانی رهبران ادیان و مذاهب و بررسی نقش ادیان در کاهش خشونت علیه کودکان و خانواده‌ها و نیز پیامی بسیار قوی و هنرمندانه و نافذ از سوی ایران به جهانیان مبنی‌بر صلح‌طلبی و ارائه راهکارهای خلاقانه در قالب هنر و برتری دیپلماسی هنر بر جنگ و خشونت است. هدف‌های اصلی ما ایجاد ارزش و به خدمت گرفتن هنر برای مفهوم و ارزش‌هاست و محصول جانبی آن درآمد و رونق اقتصادی خواهد بود. افتتاح خانه صلح در دانشگاه‌های مختلف به‌عنوان پایگاه فعالیت‌های صلح‌آمیز وجهانی برای صلح و جذب جمعیت جوان جهت وسعت بخشیدن به اندیشه و عمل‌گرایی جوانان و دور شدن از فضاهای ناهنجار اجتماعی. مشارکت دادن بخش عظیمی از جوامع بشری از کودکان و نوجوانان تا جوانان و میان سالان و هنرمندان به موضوع صلح و ایجاد بستر اندیشیدن و عمل‌گرایی برای راه‌های جلوگیری از جنگ - خاتمه به خشونت و افراطی‌گری و تمامیت‌خواهی و حرکت به‌سوی جامعه‌ای عاری از نفرت و خشونت و رواج عشق ورزیدن و دوستی در بین اقوام و ملت‌های جهان.

فعالیت‌های خود را در زمینه صلح تا چه اندازه گسترش داده‌اید؟

ما برانیم که بی‌نظیرترین و جامع‌ترین موزه صلح جهان را در ایران - اصفهان بنیان‌گذاری نموده و جهانیان را برای دیدار از عمق و سطح این رخداد بزرگ به اصفهان دعوت نماییم. ما قصد داریم اندیشکده جهانی صلح را در اصفهان پایه‌ریزی و بنیان‌گذاری نماییم. طرح جهانی آسمان نواز (آسمان‌خراش صلح) را تدوین و منتظر آماده شدن مقدمات تأسیس آن در ایران - اصفهان هستیم. گسترش فعالیت‌های ما در زمینه صلح به دو بخش سخت‌افزاری و نرم‌افزاری تقسیم می‌شود. بدین مفهوم که: طرحی و خلق 2 گیتار برای صلح، گیتار اتم برای صلح به‌منظور نشان‌دادن فعالیت‌های صلح‌آمیز اتم برای صلح، گیتار موسیقی صلح جهانی و نشان‌دادن سمفونی عظیم صلح در جهان، طراحی و ایجاد نمادی از خانه صلح و موضوع‌هایی که برای گسترش صلح به آن نیاز داریم. طراحی و خلق 2 طبل صلح بدین منظور که اگر به شرق و یا غرب عالم برویم عده‌ای بر طبل جنگ می‌گویند و ما بر طبل صلح. خرید و طراحی 2 زنگ صلح به‌منظور ایجاد حس خوب صلح و نوای زنگ صلح برای جهانیان. افزودن بیش از 30 موضوع به عناوین قبلی صلح که تاکنون کمتر کسی به آن توجه نموده است. این عناوین شامل موضوع‌هایی از قبیل: ریاضیات و صلح - فیزیک و صلح - شیمی و صلح - زیست‌شناسی و صلح - علم در خدمت صلح - توسعه و صلح - سرمایه‌گذاری و اقتصاد و صلح - گردشگری و صلح - توان‌خواهان و صلح - زنان و صلح - اندیشه و صلح - حقوق بشر و صلح - مطبوعات و آرامش روانی جوامع و صلح - شادی و صلح - محیط‌زیست و صلح - جهان‌وطنی و صلح - اثر پروانه‌ای و صلح - ادیان و مذاهب و صلح - موزه‌ها و صلح - ورزش و صلح  و...

آیا در آثار صلح جهانی از ادبیات هم بهره برده‌اید؟

بله به‌خوبی و خیلی عالی هم شد. مدت‌ها دنبال این نکته بودم که در کجای سازمان ملل شعر زیبای سعدی شیرازی نوشته شده است. شعری که حکایت از سفرهای بسیار و پختگی مرحوم شیخ اجل سعدی و تفاوت بسیار آن با برخی از اشعار شعرای مشهور و بی‌بدیل ایران است. حقیقتا هرچه به فارسی و انگلیسی نوشتم چیز پیدا نکردم جز تعریف و تمجید ولی چون طبل توخالی. به وزارت امور خارجه و دیدن یکی از دوستان پدرم رفتم و از ایشان سؤال کردم دوست ایشان که 3 بار در سازمان ملل سخنرانی نموده بود او تکذیب کرد و بی سند بودن این ادعا را برایم قطعی نمود و افزود که آقای دکتر محمدجواد ظریف درزمانی که در سازمان ملل نمایند بودند با دبیرکل وقت آقای کوفی عنان کاری دراین‌رابطه انجام دادند. این نکته را بعداً خود جناب آقای دکتر ظریف با همسر محترمشان که برای دیدار از آثار صلح تشریف آوردند اشاره نمودند و به‌تازگی تصاویر فرشی که مرحوم صیرفیان  بافته بود و شعر زیبای سعدی گرداگرد مرکز فرش بافته شده بود را ترجمه و در کنار فرش دیوار چین در سازمان ملل (نیویورک) نصب نمودند و به نقل از جناب دکتر ظریف یکی از چندین افتخار بزرگ ایشان این اقدام فرهنگی ادبی بوده است.

 شما بااین‌همه حرارت برای صلح می‌جنگید؟

 به‌هیچ‌وجه. من فقط روی صلح تمرکز می‌کنم چرا که معتقدم مبارزه هر مانعی را بزرگ‌تر و پراکنده خواهد نمود. 

شر را با شر خاموش نمی‌کنند چنان‌که آتش را با آتش بلکه شر را با خیر فرو می‌نشانند و آتش را با آب. باید دید هدف از صلح و کسب پیروزی بر جنگ چیست؟ پس اگر هدف عدم خشونت کسب پیروزی و صلح در موقعیت تضاد است و پیروزی یعنی متقاعدکردن مخالف نه غلبه بر او.

مسئولیت اجتماعی خودتان و مردم را چگونه ترسیم می‌کنید؟ چگونه خودتان را موظف به آن می‌دانید؟ چه چیز شما را ناامید و دلسرد نمی‌کند؟

حقیقتا من یک سؤال از خودم بارها پرسیده‌ام که: فلسفه وجودی من چیست؟ صلیب ما را چه کسی بر دوش می‌کشد؟ آیندگان دوره‌ای در آن بوده‌ام را خلأ تاریخ و بی‌مقدار قضاوت خواهند نمود؟ آمده‌ام تا ببینم آیا وجود من - فکر من - دست و قدم و قلم و مال من اندکی فقط اندکی حال مردم را بهتر می‌کند و یا سرانجام مورد بازخواست و محکومیت خود - خانواده و تاریخ خواهم شد.

و دقیقا در این راه چه می‌خواهید؟

اندیشکده صلح جهانی برای حل‌وفصل مسائل بین‌المللی