راه تشخیص و درمان اختلالات شنوایی کودکان

درک انسان از محیط اطراف خود ازطریق حواس پنج‌گانه صورت می‌گیرد. از میان تمامی این حواس، این حس شنوایی است که اساس برقراری ارتباط میان انسان‌ها را فراهم می‌کند. «قابلیت‌های شنیداری» نیزجزو اساسی‌ترین ارکان رشد کودکان محسوب می‌شود که مدیریت چالش‌ها و فرصت‌های زندگی در عین داشتن اعتماد به نفس بالا را در پی خواهدداشت.
اگر کودک دچار اختلالات شنوایی باشد حتی اگر اختلال جزئی هم باشد، مانعی بزرگ در راه آموزش و تعاملات اجتماعی آن‌هاست که می‌تواند مشکلات بسیاری را برای کودک و والدین به همراه داشته باشد لذا با توجه به اهمیت موضوع خبرنگار ما در اینباره با دکتر محمود محمدی، فوق تخصص مغز و اعصاب کودکان گفتگو کرده است.
وی در این باره می‌گوید: مشکلات شنوایی در کودکان نسبتا شایع هستند، ولی متاسفانه در اغلب موارد در زمان مناسب تشخیص داده نمی‌شوند و بالطبع بر گفتار، یادگیری و ارتباطات اجتماعی کودکان تاثیرات منفی زیادی برجامی گذارد.
دکتر محمدی خاطرنشان کرد: تقسیم بندی‌های مختلفی برای مشکلات شنوایی کودکان وجود دارد از قبیل یک طرفه، دوطرفه، خفیف، متوسط، شدید، عمیق، پیشرونده و بر اساس محل اصلی وجود مشکل به دو نوع اصلی هدایتی (انتقالی) و حسی – عصبی تقسیم می‌شوند. این فوق تخصص مغز و اعصاب کودکان ادامه داد: در نوع هدایتی اختلال اصلی در کانال خارجی گوش، پرده صماخ یا گوش میانی وجود دارد.
شایع‌ترین علت شناخته شده این نوع (هدایتی) در کودکان عفونت حاد و مزمن گوش میانی است که اکثرا ناشی از اختلال عملکرد شیپور استاش (مجرای بین گوش میانی و حلق) می‌باشد و تورم و عفونت لوزه سوم وآلرژی در آن نقش بسزایی دارد و بایستی حتما مورد معاینه و ارزیابی و درمان قرار گیرد.
وی بیان کرد: در نوع حسی - عصبی اختلال اصلی در گوش داخلی است که می‌تواند ژنتیکی (توارثی) باشد، به علت عفونت مادر زادی به وجود آید، در اثر مصرف دارو‌های مسموم‌کننده گوش ایجاد شود و یا به علت بیماری‌های مغز یا رشته‌های عصبی باشد.
دکتر محمدی اضافه کرد: در ارتباط با توارث در کمبود شنوایی ذکر این نکته ضروری است که فقدان شنوایی در کودکی که هیچ یک از افراد خانواده‌اش مشکل مشابه نداشته‌اند می‌تواند جنبه ژنتیکی داشته باشد و یک آزمون ژنتیکی منفی رد‌کننده علت توارثی فقدان شنوایی نیست، زیرا امروزه فقط تعداد کمی از ژن‌های مرتبط با شنوایی قابل بررسی هستند و از طرف دیگر یکسری از کمبود‌های شنوایی توارثی در سنین کودکی یا حتی بالاتر تظاهر می‌کنند.
این فوق تخصص مغز و اعصاب کودکان عنوان کرد: والدین و خواهر و برادر‌های کودک درگیر ناشنوایی بایستی مورد ارزیابی قرار گرفته و مشاوره ژنتیک نیز بشوند، زیرا به طور کلی احتمال داشتن فرزند بعدی دچار ناشنوایی اگر علت آن در کودک مبتلا ناشناخته باشد تقریبا یک در ده است و اگر توارث مغلوب مطرح باشد یک در چهار، توارث غالب یک در دو و اگر اکتسابی باشد یک در هزار است.
وی مطرح کرد: هرگونه شک به کمبود شنوایی در هر سنی نیازمند بررسی فوری و دقیق شنوایی و ارزیابی علل مربوطه است و در
هر نوزادی که در خانواده اصلی‌اش فرزند مبتلا به اختلال شنوایی وجود دارد ارزیابی دقیق شنوایی بایستی صورت گیرد.
دکتر محمدی گفت: بررسی بینایی در کودکان دچار اختلال شنوایی الزامی است، زیرا کودکان ناشنوا در واقع کاملا وابسته به چشمانشان هستند.
این فوق تخصص مغز و اعصاب کودکان ابراز داشت: اختلال شنوایی بر تجارب زندگی کودک و خانواده‌اش تاثیر بسزایی می‌گذارد و جدی‌ترین نتیجه فقدان شنوایی محرومیت تکلمی است و کودکان ناشنوا با والدین شنوا بسیار بیشتر از کودکان ناشنوا با والدین ناشنوا دچار محرومیت و بحران‌های عاطفی می‌شوند.
وی افزود: متاسفانه اکثر والدین شنوا نمی‌توانند ارتباط مناسبی با کودکان ناشنوا خود برقرار کنند و بایستی توسط کادر پزشکی به این والدین آموزش‌های لازم داده شود.
دکتر محمدی بیان کرد: به محض تشخیص کم شنوایی در یک کودک باید در اولین زمان ممکن آن‌ها را با وسایل کمک شنوایی (سمعک) تطبیق داد. کاشت حلزون نیز درمان ناشنوایی را متحول ساخته، ولی این جراحی باید با در نظر گرفتن موارد لزوم قطعی انجام آن، بررسی قبل و بعد از جراحی، مراقبت‌های پس از عمل و به طور کلی با دقت و ظرافت کامل انجام شود.
این فوق تخصص مغز و اعصاب کودکان متذکر شد: در هنگام آموزش کودکان ناشنوا یکسری از والدین زبان اشاره را به عنوان یک نشانه و علامت بد در جامعه قلمداد می‌کنند و نگرانند که کودکشان اگر تکلم غیر دهانی داشته باشد از جامعه طرد می‌شود، اما باید دانست که بیان کلامی (تکلم دهانی) فقط یک نوع از زبان است و زبان اشاره به اندازه کافی قوی و زنده است که بتوان به خوبی از آن استفاده نمود.
وی تصریح کرد: اگر مشکل کودک دچار اختلال شنوایی خیلی زود تشخیص داده شود، توانبخشی کافی دریافت نماید و خانواده حمایت‌کننده داشته باشد، از نظر شناختی، اجتماعی و عاطفی خوب عمل خواهد کرد و پیشرفت‌های تحصیلی و اجتماعی مناسبی خواهد داشت. دکتر محمدی در پایان گفت: مهمترین نکته، آموزش صحیح و مداوم و زودرس است، زیرا در غیر اینصورت توانایی خواندن و سایر مهارت‌های تحصیلی بسیار سریع نسبت به هم سن و سال‌ها عقب می‌مانند و قابل جبران نخواهد بود.