واقعه 17 شهریور نقطه عطفی در مبارزات مردم ایران بر ضد حکومت شاهنشاهی بود

مشهد رویداد امروز-علی جان سکندری پژوهشگر بنیاد پژوهش های اسلامی آستان قدس رضوی با اشاره به سالروز واقعه 17 شهریور سال 57 اظهار کرد: این واقعه خونین به جمعه سیاه معروف شده و در این روز مردم توسط نیروهای نظامی ارتش شاهنشاهی به خاک و خون کشیده شدند و گروه زیادی از آنان به شهادت رسیدند و یا زخمی شدند.

وی با بیان اینکه چند عامل در پدید آمدن جمعه سیاه نقش داشت، گفت: نقطه عطف این واقعه اسفناک از روزهایی آغاز شد که شریف امامی نخست‌وزیر دولت روی کارآمد و دستور کشتار مردم را صادر کرد.

این پژوهشگر دیگر عامل را راهپیمایی عید فطر در تاریخ سیزدهم شهریور سال ۵۷ ذکر کرد و افزود: مردم تهران به امامت شهید آیت‌الله دکتر محمد مفتح نماز عید فطر را در قیطریه برگزار کردند و پس ‌از آن طی یک راهپیمایی میلیونی گسترده، خواستار برقراری حکومت اسلامی به رهبری امام خمینی (ره) شدند.

وی عامل سوم را تظاهرات ۱۶ شهریور دانست و گفت: روحانیون مبارز ایران در اعتراض به کشتارهای فجیع رژیم شاه در تهران و شهرهای دیگر، روز پنجشنبه ۱۶ شهریور را روز عزای عمومی و تعطیل اعلام کردند.

سکندری تصریح کرد: با توجه به این عوامل صبح روز ۱۷ شهریور در حالی‌که اکثر مردم از اعلام حکومت ‌نظامی بی‌خبر بودند، ناگهان مأموران بی‌رحمانه به سویشان حمله کردند و مردم که انتظار چنین قساوتی را نداشتند، شجاعانه در مقابل رگبار گلوله‌ها ایستادند و در حالی‌که شعار مرگ بر شاه و درود بر خمینی بر لب داشتند به خون خود غلتیدند.

وی ادامه داد: سایر مردم که از صحنه دور بودند، مجروحین را با خود حمل کرده و بر سر راه خود بانک‌ها، سینماها، فروشگاه‌ها، اتوبوس‌ها، و ماشین‌های دولتی و نظامی را به آتش کشیدند. درگیری تا بعدازظهر آن روز ادامه داشت و براثر آن بیش از 4 هزار نفر شهید و صدها نفر دیگر نیز مجروح شدند.

سکندری اضافه کرد: این حادثه وحشیانه بازتاب گسترده‌ای بین مردم داشت و هم‌زمان با تهران در شهرهای آبادان، اهواز، شیراز، مشهد، قزوین، جهرم، کازرون، تبریز، کرج، کرمانشاه و قم حکومت‌نظامی اعلام شد و مقررات عبور و مرور و منع تجمعات مردمی به اجرا درآمد. در همان روز چندین نفر از شخصیت‌های مبارز روحانی و غیرروحانی دستگیر شدند.

 وی گفت: حضرت امام (ره) پس از فاجعه 17 شهریور، پیامی به همین مناسبت به هم‌وطنان مظلوم ایران فرستادند و در این پیام با محکوم کردن اعمال وحشیانه رژیم، فرمودند: شما‌ ای ملت ایران که تصمیم گرفته‌اید خود را از شر رژیم شاه خلاص گردانید، در رفراندومی که در عید فطر و چهارم شوال در برابر ناظران سراسر جهان انجام دادید، به دنیا نشان دادید که رژیم شاه جایی برای خود در ایران ندارد.

وی همچنین خاطرنشان کرد: واقعه خونین این روز بازتاب‌های نیز در پی داشت که می توان به مواردی همچون متزلزل شدن اراده سیاسی رژیم و اجبار شاه  به تغییر شیوه سیاسی، اشاره کرد که سرانجام منجر به حکومت‌نظامی شد.