نرخ بیکاری و اشتغال فاکتورهایی برای ارزیابی شرایط اقتصادی هر کشوری بوده و در ایران نیز اطلاعات مرتبط با بازار، از سال 1376 در قالب طرحی با عنوان "آمارگیری از ویژگی‌های اشتغال و بیکاری خانوار" شروع شد و بعد از بازنگری به نام "طرح آمارگیری نیروی کار" از سال 1384 شروع شد و تاکنون در ماه میانی هر فصل اجرا شده است.
هدف از اجرای "طرح آمارگیری نیروی‌كار" شناخت ساختار و وضعیت جاری نیروی كار و تغییرات آن در کشور از طریق برآورد شاخص‌های فصلي و سالانه نیروی كار در كشور، برآورد تعداد سالانه در کشور، برآورد تغییرات فصلی و سالانه شاخص‌های نیروی کار در کشور و برآورد تغییرات سالانه شاخص‌های نیروی کار در استان‌ها، تامین می‌شود.
جامعه تحت پوشش طرح آمارگیری نیروی كار مجموعه افرادیست كه طبق تعریف، عضو خانوارهای معمولي ساكن یا گروهي در نقاط شهری یا روستایي كشور هستند. به همین دلیل طرح مذکور اعضای خانوارهای معمولي غیرساكن و اعضای خانوارهای موسسه‌ای را پوشش نمي‌دهد.
روش آمارگیری در این طرح به صورت خوشه‌ای دو مرحله‌ای طبقه‌بندی شده و علاوه بر براورد سطوح، براورد تغییرات نیز مورد نظر است، از اینرو از روش نمونهگیری چرخشي استفاده مي‌شود.
نمونهگیری چرخشي با ثابت نگهداشتن بخشي از واحدهای نمونه بین دو فصل آمارگیری و تغییر بقیه واحدها، به بهترین نحو، امکان برآورد سطوح و تغییرات را فراهم مي‌كند.
با توجه به اهداف طرح، الگوی چرخش انتخابي برای این طرح، یك "الگوی" 2-2-2 است، یعني طي دوره نمونه پایه 2 از هر خانوار نمونه، حداكثر چهار بار آمارگیری شده، به این ترتیب كه خانوار، دو فصل متوالي در نمونه است، سپس به طور موقت برای دو فصل متوالي از نمونه خارج مي‌شود، بعد مجدداً برای دو فصل متوالي به نمونه باز مي‌گردد و پس از آن تا انتهای سال‌های مربوط به دوره نمونه پایه از نمونه خارج مي‌شود.
لازم به ذكر است كه انجام بهینه نمونهگیری چرخشي، مستلزم به‌كارگیری نمونه پایه است. منظور از نمونه پایه، نمونه‌ای است كه مي‌توان از آن برای تأمین نیازهای چند آمارگیری یا چند دوره از یك آمارگیری مستمر، زیرنمونه‌هایي انتخاب كرد.
در آمارگیری‌های مستمر، استفاده از نمونه پایه ضمن صرفه اقتصادی، امکان كنترل بهتر عملیات اجرایي و هم پوشاني نمونه‌ها در دوره‌های مختلف آمارگیری را فراهم مي‌كند.
چارچوب نمونهگیری
مرحله اول، از فصل بهار سال 1397 چهارمین نمونه پایه آمارگیری‌های خانواری است، كه براساس نتایج سرشماری عمومي نفوس و مسکن سال 1395 است.
نمونه پایه، واحدهای نمونهگیری مرحله اول (خوشه‌ها) را شامل مي‌شود. هر خوشه، شامل یك بلوک/آبادی، بخشي از یك بلوک/آبادی بزرگ یا در مواردی مجموعه‌ای از چند بلوک/آبادی كوچك است كه بر اساس اطلاعات سرشماری عمومي نفوس و مسکن سال 1395ساخته شده است.
همچنین با توجه به تغییر و تحولات جمعیتي و واحدهای مسکوني در نقاط شهری، به منظور تهیه چارچوب مناسب و به هنگام، بخشي از خانوارها در محدوده خوشه‌های نمونه پایه در زمستان 1402 فهرست برداری شدند.
ولي با توجه به تغییر و تحولات محدود جمعیتي و واحدهای مسکوني در نقاط روستایي از انجام فهرست برداری در این نقاط صرفنظر شد. در طرح آمارگیری نیروی كار سال 1403 هرفصل از 60 هزار و 648 خانوار كل كشور (مناطق شهری و روستایي) آمارگیری شده است.
نتایج تفصیلي این طرح هر ساله پس از اعلام نتایج اولیه( چکیده) توسط مركز آمار ایران منتشر مي‌شود و نتایج فصل تابستان در آبان ماه از طریق درگاه ملي آمار در دسترس عموم علاقمندان، محققین، برنامه ریزان و پژوهشگران قرار مي‌گیرد.
جامعه هدف این طرح شامل خانوارهای معمولي ساكن و گروهي در نقاط شهری و روستایي است
در این آمارگیری، اطلاعات از طریق مصاحبه گرداوری مي شود. به این ترتیب كه مأمور آمارگیر برای تکمیل پرسشنامه خانوار با مطلعه‌ترین عضو خانوار و برای تکمیل پرسشنامه فردی با هر یك از اعضای 10ساله و بیشتر خانوار مصاحبه انجام مي‌دهد.
نتایج آماری اشتغال و بیکاری در فارس
ﺑﺮاﺳﺎس ﻧﺘﺎﯾﺞ ﻃﺮح آﻣﺎرگیری ﻧﯿﺮوي کار ﻓﺼﻞ ﺗﺎﺑﺴﺘﺎن امسال که ﺗﻮﺳﻂ مرکز آﻣﺎر اﯾﺮان، و با در نظر گرفتن نرخ بیکاری، مشارکت اقتصادی و نسبت اشتغال جمعیت پانزده ساله و بیشتر فارس انجام و منتشر شده است، بالغ بر 6.7 درصد از جمعیت فعال این استان در فصل تابستان بیکار بوده‌اند.
منطبق بر این آمار نرخ بیکاری در جمعیت پانزده ساله و بیشتر استان فارس 6.7 درصد، نرخ مشارکت اقتصادی (فعالیت) 36.9 درصد و نرخ شاغلان 34.4 درصد بوده است.
با استناد به مقادیر نرخ بیکاری، نرخ مشارکت اقتصادی و نسبت اشتغال کشور و استان فارس در تابستان امسال برای جمعیت پانزده ساله و بیشتر، اعم از مردان و زنان، و مقایسه بین این اعداد نکاتی را می‌توان استنباط کرد.
اولین نکته اینکه در تابستان امسال نرخ مشارکت اقتصادی فارس 36.9 درصد و کشور 41.7 درصد و نرخ بیکاری استان 6.7 درصد و کشور 7.5 درصد بوده، به این معنا که نرخ مشارکت اقتصادی جمعیت فعال فارس نسبت به کشور کمتر و به تبع آن نرخ بیکاری نیز پائین‌تر است.
از طرفی به لحاظ مفاهیم اماری، نرخ بیکاری 6.7 درصدی فصل تابستان امسال استان فارس را برآورد نقطهای این نرخ می‌نامند و با توجه به دیگر برآوردها می‌توان به برآورد فاصله‌ای یا فاصله اطمینان با ضریب اطمینان معلوم اشاره کرد. براین اساس فاصله اطمینان یا برآورد فاصله‌ای نرخ بیکاری فارس با ضریب اطمینان 95 درصد در زمان امارگیری،
از منظری و با مقایسه نرخ مشارکت اقتصادی و نرخ بیکاری تابستان امسال و زمان مشابه سال گذشته شاهد کاهش 0.2 درصدی و کاهش 0.1 درصدی نرخ بیکاری در استان فارس هستیم.
نرخ مشارکت اقتصادی براساس آمارگیری تابستان سال گذشته 37.1 درصد و نرخ بیکاری تابستان سال گذشته 8.6 درصد اعلام شده بود.
براساس این گزارش و با قیاس بین نسبت اشتغال فصل تابستان امسال با مدت مشابه سال گذشته در فارس شاهد کاهش این شاخص به میزان 0.2 درصد هستیم به طوریکه این عدد از 34.6 به 34.4 درصد رسیده است.
برپایه گزارش اعلامی مرکز آمار ایران، کمترین نرخ بیکاری با عدد 4.3 درصد در جمعیت 15 ساله و بیشتر، مربوط به استان مرکزی و بالاترین نرخ با 14 درصد مربوط به استان سیستان و بلوچستان است.
از طرفی نرخ بیکاری در شانزده استان از میانگین کشوری بالاتر و در 15 استان از میانگین کشوری پائین‌تر بوده و جایگاه فارس نیز سیزدهمین استان کشور است.
انتهای پیام
