سفر به تهران قدیم؛ ماجرای حنابندان زوج‌های جوان در حمام تاریخی پونک

گرمابه قدیمی پونک در دهه ۴۰ که سند بخش زیادی از اراضی شمالغرب تهران قدیم به نام عبدالحسین فرمانفرما بود ساخته شد. قدیمی‌های پونک، قدیمی‌ترین گرمابه محله را به نام خزینه می‌شناسند و خاطرات‌ ریز و درشتی درباره آن نقل می‌کنند.

گرمابه پونک بر خلاف همه گرمابه‌های قدیمی تهران سر در نداشت و اصلاً به همین دلیل اهالی نام خزینه را روی آن گذاشتند. خزینه قدیمی پونک ۳ گنبد خشتی داشت که آن را از معدود بناهای این محدوده در آن سال‌ها متمایز می‌کرد. احترام فدایی، دختر آخرین کدخدای پونک، می‌گوید: «خزینه در کوچه روبه‌روی «باغ خرابه ده» بود.

خرابه ده همانجایی بود که روستای قدیمی پونک در آن ساخته شد و بعدها به دلیل بارندگی‌های مکرر از بین رفت. خزینه در گودی بود و مردم از چند پله با شیب تند پایین می‌رفتند تا به رختکن و حمام برسند. خزینه دو در ورودی برای خانم‌ها و آقایان داشت و ساعت‌هایی از روز به خانم و ساعت‌هایی به آقایان اختصاص داده بودند. یکی از مراسمی که در خزینه برپا می‌شد حنابندان بود. خانواده‌ها در روز حنابندان با شیرینی به خزینه می‌رفتند تا این مکان را برای برپایی مراسم آماده کنند. بعد هم مراسم باشکوه خاصی برپا می‌شد که مقدمه مراسم عروسی بود.»

اهالی قدیمی پونک روایت می‌کنند که عمر خزینه پونک به قبل از سکونت عبدالحسین فرمانفرما در این منطقه مربوط می‌شود و احتمالاً اواخر دوره قاجار ساخته شده است. درباره سرنوشت خزینه پونک هم روایت‌های مختلفی نقل می‌شود اما قریب به اتفاق اهالی پونک معتقدند خزینه زیر پارکینگ عمومی امامزاده عینعلی-زینعلی مدفون شده است. خزینه که یکی از نخستین مکان‌های عمومی روستای پونک بود با گذشت زمان فرسوده شد و از سال ۱۳۵۵ قابل استفاده نبود.

احترام فدایی درباره ساخت دومین گرمابه پونک می‌گوید: «وقتی عمر خزینه به پایان رسید، اهالی پونک برای استحمام به روستاهای اطراف مثل باغ فیض و طرشت می‌رفتند تا اینکه حمام دیگری در سال ۱۳۶۵ در کوچه پونه چهارم فعلی ساخته شد. زمین حمام دوم برای پدرم بود و قصد داشت یک بنای شخصی در آن بسازد، اما با درخواست یکی از روحانیون محلی زمین را وقف ساخت حمام عمومی کرد. این حمام با کمک مردم ساخته شد که ۲ دستگاه عمومی و ۱۵ دستگاه نمره داشت و همه اهالی از آن استفاده می‌کردند.»

درهای حمام دوم که با نظر اهالی نام تعاون را روی آن گذاشتند تا ۵ سال قبل باز بود و آب آن از قنات پایین پونک تامین می‌شد، اما با گذشت زمان به انبار تبدیل شد و حالا متروکه مانده است.

منبع: همشهری