هشدار طغیان و شیوع انفجاری تب دنگی در ایران/ راه پیشگیری و علایم ابتلا به تب دنگی چیست؟

به گزارش شبکه شرق، بر اساس گزارش مرکز مدیریت بیماری‌های واگیر وزارت بهداشت، از ابتدای سال جاری تا دیروز، ۱۴۶ مورد مثبت تب دنگی تشخیص داده شده است.

بیماری «تب دانگ» یا «دِنگی» یک بیمار ویروسی است که از گزش پشه «آئدس» ایجاد می‌شود. به شرطی که این پشه، قبلا فردی را که ویروس این بیماری را داشته است، نیش زده باشد و بر اثر گزش افراد، ویروس این بیماری را به فرد دیگر منتقل کند

«شهنام عرشی» رئیس مرکز مدیریت بیماری‌های واگیر وزارت بهداشت درباره آخرین وضعیت ابتلا به تب دنگی در کشور اظهار کرد: «بر اساس گزارش‌های نظام مراقبت سندرمیک جاری در کشور از ابتدای سال ۱۴۰۳ تا تاریخ «۱۷ تیرماه»، ۱۴۶ مورد مثبت تب دنگی تشخیص داده شده است.»

او افزود: «مطابق بررسی اپیدمیولوژیکی انجام شده برای بیماران، اکثریت موارد تشخیص داده شده سابقه سفر به کشور امارات متحده عربی داشته‌اند و در این کشور به بیماری مبتلا شده‌اند. اکثر بیماران دارای سابقه سفر به کشور امارات بوده‌اند و تعداد هفت مورد از بیماران سابقه سفر به کشور‌های پاکستان، عمان و بنین (غرب آفریقا) داشته‌اند. از بین ۱۴۶ بیمار تب دانگ، ۱۱ بیمار بدون سابقه سفر به خارج از کشور هستند که در شهرستان بندرلنگه استان هرمزگان تشخیص داده شده‌اند و انتقال محلی محسوب می‌شوند.»

عرشی ادامه داد: «طی سال جاری از ابتدای تشخیص بیماری در کشور تاکنون یک مورد مرگ گزارش شده است و وضعیت عمومی سایر بیماران پایدار است.»

رئیس مرکز مدیریت بیماری‌های واگیر وزارت بهداشت گفت: «در حال حاضر، پشه آئدس در استان‌های هرمزگان، سیستان و بلوچستان (چابهار و کنارک)، بوشهر (عسلویه و کنگان) و گیلان گسترش دارد.»

بیماری دانگ یا تب دنگی توسط پشه‌ها انتشار می‌یابد. این پشه‌ها در نزدیکی محل زندگی انسان رشد می‌کنند. هنگامی که یک پشه، فردی آلوده به ویروس مولد تب دنگی را نیش می‌زند، ویروس وارد بدن پشه می‌شود سپس هنگامی که پشه آلوده فرد دیگری را نیش می‌زند، ویروس وارد جریان خون آن فرد می‌شود. درد عضله، استخوان و مفصل‌ها، حالت تهوع، استفراغ، درد پشت چشم‌ها، تورم غدد لنفاوی و راش از علائم ابتلا به تب دنگی است. افرادی که سابقه سفر به استان‌های ذکر شده را دارند در صورت بروز این علائم حتماً باید به پزشک مراجعه کنند.

علایم هشداردهنده تب دنگی

بیماری «تب دانگ» یا «دِنگی» یک بیمار ویروسی است که از گزش پشه «آئدس» ایجاد می‌شود. به شرطی که این پشه، قبلا فردی را که ویروس این بیماری را داشته است، نیش زده باشد و بر اثر گزش افراد، ویروس این بیماری را به فرد دیگر منتقل کند؛ در غیر این صورت، گزش این پشه به تنهایی خطری ندارد.

یکی از مهمترین علائم این بیماری، تب شدید است؛ به همین علت به این بیماری تب استخوان‌شکن هم می‌گویند. این بیماری بیشتر در مناطق گرمسیر و استوایی دیده می‌شود اما انتقال پشه آئدس به کشورهای دیگر باعث گسترش این بیماری به بیش از ۱۱۰ کشور در دنیا از جمله در اروپا شده است. تب، سردرد، کمردرد، درد در پشت چشم، جوش و حساسیت های پوستی و در مواردی خونریزی به خصوص از لثه از جمله علائم اصلی این بیماری است اما گاهی اشتراک علائم آن با برخی بیماری‌های تنفسی مثل کرونا و آنفلوانزا کار شناسایی ‌آن را سخت می کند.

بیماری تب دنگی، درمان اختصاصی ندارد اما علائم آن تا حدود ۱۴ روز بعد از گزش پشه آئدس در صورتی که ناقل ویروس این بیماری باشد در فرد بروز می‌کند اما در بیش از ۸۰ درصد موارد علائم بسیار خفیف و در مواردی بدون علامت است. میزان مرگ و میر این بیماری نیز، حدود ۲.۵ درصد است اما گسترش این بیماری از طریق تخمگذاری پشه آئدس می تواند سلامت مردم را به خطر بیندازد و در مواردی مرگ آور باشد. بنابراین مهمترین راه برای کنترل این بیماری جلوگیری از تخمگذاری پشه آئدس است، پشه‌ای که در آب‌های کوچک راکد مثل ظرف گلدان‌ها یا در داخل تایر خودروها تخم‌گذاری می‌کند و در شرایط سخت نیز تخم این پشه زنده می‌ماند.

اکنون برخی شهرهای استان‌های هرمزگان، سیستان و بلوچستان، بوشهر و گیلان، درگیر بیماری تب دنگی هستند و مازندران و گلستان نیز در معرض خطر هستند. وزارت بهداشت فقط ۲۰ درصد در مدیریت و کنترل تب دنگی نقش دارد و ۸۰ درصد مبارزه با پشه آئدس که عامل این بیماری است به عملکرد سایر سازمان‌ها از جمله استانداری‌ها، پدافند غیرعامل، گمرک، وزارت کشور، مرزداران وابسته است. در شهر پنجور پاکستان که ۲۰۰ کیلومتر با مرز ایران فاصله دارد، تب دنگی شیوع دارد و برخی زوار اربعین پاکستان از این منطقه مرزی وارد ایران می‌شوند.

شهنام عرشی، رئیس مرکز مدیریت بیماری های واگیر وزارت بهداشت نیز گفته است: «پشه آئدس در کیش و قشم هم دیده شده است اما هنوز انتقال محلی بیماری تب دنگی در این مناطق گزارش نشده است.»

علایم تب دنگی

مدیر برنامه مدیریت بیماری‌های منتقله از آئدس وزارت بهداشت گفت: «علائم بیماری تب دنگی بسیار متنوع است و شامل تب شدید، سردرد، دل درد، درد در ناحیه پشت چشم، کمردرد، درد مفاصل، تهوع، استفراغ، خونریزی بینی یا لثه و بثورات و خارش پوستی می‌شود، در ۸۰ درصد موارد، گزش پشه آئدس باعث بیماری نمی‌شود و در صورت انتقال ویروس نیز اغلب این بیماری علائم بسیار خفیفی دارد یا بدون علامت است و فرد بدون درمان خاصی بهبود پیدا می‌کند. گاهی فرد بیمار اصلا متوجه نمی‌شود و البته بعد از آن برای همیشه ایمنی و مصونیت دائمی پیدا می‌کند اما در موارد معدودی فرد دچار علائم شدید می‌شود که بیشتر در افراد دارای بیماری زمینه‌ای، زنان باردار،کودکان و افراد سالمند دیده می‌شود که در این صورت این افراد باید تحت درمان مراقبتی و نگهدارنده قرار بگیرند.»

تب شدید، سردرد، درد چشم و تهوع از جمله مهمترین علائم تب دِنگی است. این بیماری در ۸۰ درصد موارد علائم خفیفی دارد و میزان مرگ و میر آن کمتر از ۲.۵ درصد است.

بیماری تب دنگی درمان یا داروی اختصاصی ندارد و افراد مبتلا در صورت داشتن علائم شدید در بیمارستان بستری شده و تحت مراقبت قرار می‌گیرند، میزان مرگ و میر این بیماری بالا نیست و در حدود ۲.۵ درصد است، از مجموع مبتلایان شناسایی شد به تب دنگی در ایران حدود ۱۲۵ نفر از کشورهای جنوب خلیج فارس به ویژه امارات به ایران آمده‌اند. یک نفر فوتی هم داشتیم که یک خانم سالمند بود که از امارات آمده و دیر به پزشک مراجعه کرده بود.

مهمترین توصیه به افرادی است که از کشورها و مناطق آلوده به ایران می‌آیند، این است که بعد از بازگشت به کشور به محض اینکه علائمی شبیه سرماخوردگی، تب، سردرد، درد شکم یا تهوع و استفراغ یا علائم پوستی شبیه سرخک داشتند به مراکز درمانی مراجعه کنند و به پزشک بگویند که به کجا سفر کرده بودند. پزشکان ایران در مراکز درمانی آموزش های لازم را برای تشخیص سریع این بیماری دیده‌اند، زیرا این بیماری ویروسی است و علائم آن ممکن است با آنفلوانزا یا کرونا اشتباه گرفته شود. گزش پشه آئدس می‌تواند باعث انتقال بیماری‌های مختلفی مثل تب زرد، زیکا، بیماری چیکونگونیا یا تب دنگی شود البته فعلا زیکا و تب زرد را در ایران نداریم و مهمترین بیماری که از گزش این پشه ممکن است در ایران منتقل شود، تب دانگ یا دنگی است زیرا می تواند باعث مرگ شود.

«چیکونگونیا» یک بیماری ویروسی است که از طریق پشه‌ آئدس آلوده به ویروس این بیماری به انسان منتقل می‌شود. علائم این بیماری شبیه تب دانگ دارد و البته با التهاب و دردهای مفصلی نیز همراه است به طوری که درد آن در اندام‌هایی مثل مچ دست، مچ پا و بند انگشتان دیده می‌شود.

تب دانگ هنوز واکسن مناسبی که در همه جای دنیا از آن استفاده شود، ندارد البته یک واکسن مورد تایید سازمان بهداشت جهانی تولید شده اما استفاده از آن نیازمند شرایط و تحقیقات زیادی است و اگر به درستی استفاده نشود خودش می‌تواند عامل مرگ بیماران باشد به همین علت چون واکسن پر چالشی است و ایمنی کاملی ندارد هنوز در ایران این واکسن استفاده نمی‌شود.

درخواست وزارت بهداشت از شهرداری‌ها و گمرک برای کنترل تب دِنگی

مدیر برنامه مدیریت بیماری‌های منتقله از آئدس وزارت بهداشت گفت: «وزارت بهداشت اقدامات گسترده‌ای را برای شناسایی و رصد پشه آئدس مهاجم در کشور انجام می‌دهد و به خصوص مرزهای کشور از این نظر مراقبت می‌شوند. در مناطقی که این پشه زیاد باشد و موارد بیماری دیده شود؛ اقدامات لازم برای سم پاشی و مه پاشی سم در هوا برای از بین بردن این پشه انجام می‌شود. از مردم می‌خواهیم در این زمینه با ماموران وزارت بهداشت همکاری کنند. امکان از بین بردن کامل پشه در جایی که مستقر شده، بسیار سخت است اما می‌توانیم با این اقدامات زیستگاههای آن را کم کنیم و جلوی تکثیر بالای آن را بگیریم.»

او بهسازی محیط، تشخیص سریع بیماری و خودمراقبتی در مناطق آلوده را سه اصل اساسی برای کنترل تب دنگی معرفی کرد و افزود: «مهمترین اقدام برای پیشگیری از افزایش پشه آئدس مهاجم و کنترل بیماری تب دنگی در ایران، بهسازی محیط است و همه سازمانها از جمله شهرداری‌ها و گمرکات باید در این زمینه با وزارت بهداشت همکاری کنند و از این سازمانها کمک خواسته‌ایم. این را باید بدانیم که اکثر استانها با وجود اینکه هنوز پشه آئدس در آنها شناسایی نشده اما در معرض خطر هستند. بنابراین بهسازی محیط مهمترین اقدام پیشگیرانه است به شکلی که هیچ نوع ماندآبی حتی کوچک در حد یک ظرف زیر گلدان یا آبشخور پرندگان نباشد و آبشور پرندگان نیز هر روز خالی و تمیز شود. حتی یک قوطی کنسرو حاوی آب محل مناسبی برای تخمگذاری و تکثیر پشه آئدس است.»

دکتر میراولیایی گفت: «اگر این اقدام انجام شود. پشه آئدس زیستگاهی برای تخمگذاری پیدا نمی‌کند و زیاد نمی شود. مدیریت آب، پسماند و زباله نیز خیلی مهم است. تایرهای نو و کهنه محل مناسبی برای تکثیر این پشه است و باید تا جای ممکن از نگهداری آن در محیط زیست جلوگیری شود. اقدام مهم بعدی مراجعه سریع افراد مشکوک به مراکز درمانی و تشخیص سریع بیماری است. اقدام لازم دیگر این است که افراد هنگام سفر به محیط‌های ‌آلوده حتما با استفاده از اسپری و کرم دافع پشه خودمراقبتی‌های لازم را انجام دهند.»