شایع ترین علت عقب ماندگی ذهنی کودکان/ میزان شیوع اختلال در ایران

حسین دلشاد فوق تخصص غدد درون ریز و متابولیسم، از غده تیروئید به عنوان یکی از بزرگ ترین غدد درون ریز بدن نام برد و گفت: این غده پروانه‌ای شکل در ناحیه جلو گردن واقع شده است.
دانشیار دانشگاه علوم پزشکی شهید بهشتی، افزود: شیوع بیماری‌های غده تیروئید در دنیا قابل توجه بوده، این بیماری‌ها افراد را در تمام سنین گرفتار نموده و طیف وسیعی از علائم و نشانه‌های بالینی را به وجود می‌آورند.
وی با عنوان این مطلب که حدود یک میلیارد و ۶۰۰ میلیون نفر در دنیا در معرض خطر ابتلاء به بیماری‌های غده تیروئید بوده و حدود ۲۰۰ میلیون نفر نیز مبتلا به انواع بیماری‌های تیروئید هستند، ادامه داد: ۶۰ درصد بیمارانی که با یک بیماری تیروئید مشغول زندگی هستند از وجود بیماری خود اطلاع ندارند.
دلشاد با اشاره به شعار روز جهانی تیروئید سال ۲۰۲۰ میلادی که «سلامت تیروئید مادر و کودک» انتخاب شده است، افزود: یکی از علل مهم عقب ماندگی ذهنی در نوزادان، کم کاری تیروئید است. کم کاری غده تیروئید نوزادان شایع‌ترین اختلال مادرزادی غدد درون ریز و پس از کمبود ید، شایع‌ترین علت قابل پیشگیری ابتلاء به عقب ماندگی ذهنی است. شیوع آن در کشورهای غربی یک مورد از هر ۳ الی ۴ هزار تولد است ولی در برخی از کشورهای خاورمیانه شیوع آن بالاتر است.
دانشیار دانشگاه علوم پزشکی شهید بهشتی، گفت: این بیماری در ایران شیوعی معادل ۲ تا ۵ نوزاد در هر ۱۰۰۰ مورد تولد زنده دارد.
وی افزود: از علل شایع کم کاری مادرزادی غده تیروئید نوزادان، عدم تشکیل غده تیروئید، غده تیروئید نابجا، نقص تکاملی غده تیروئید، اختلال ژنیتیکی در چگونگی سنتز و ترشح هورمون‌های تیروئید و کمبود شدید ید در مادر باردار است. اغلب نوزادان مبتلا بدون علائم بوده و یا تظاهرات بالینی معدودی دارند. به علاوه اغلب موارد این بیماری به صورت «تک گیر» بوده و نمی‌توان احتمال داد که کدام نوزاد دچار این بیماری می‌شود.
این فوق تخصص غدد درون ریز و متابولیسم، گفت: از طرف دیگر ارتباط معکوسی بین سن شروع درمان و ضریب هوشی نوزاد در آینده وجود دارد. لذا تأخیر در تشخیص و عدم درمان به موقع با ضریب هوشی کمتری در نوزاد همراه خواهد بود. بنا بر این دلایل، برنامه غربالگری کم کاری مادرزادی غده تیروئید نوزادان با هدف تشخیص هر چه زودتر این بیماری با اندازه گیری هورمون TSH و یا T4 در یک نمونه خونی که در روز دوم یا پنجم پس از تولد از پاشنه پای نوزاد گرفته می‌شود، امروزه در اکثر کشورهای دنیا به مرحله اجرا در می‌آید. به طوری که ۳۷ میلیون (۲۹ درصد) از ۱۳۰ میلیون تولد نوزاد زنده در سال در دنیا تحت غربالگری قرار می‌گیرند و سالانه ۱۲ هزار مورد کم کاری مادرزادی غده تیروئید نوزادان تشخیص داده می‌شود.