نخستین فصل کاوش باستان‌شناسی در محوطۀ «چِگِردک» در جلگۀ چاه هاشم در شهرستان دلگان، به عنوان یکی از مهمترین مراکز استقراری پیش از تاریخ در بخش بلوچستان ایران به سرپرستی محمد حیدری و مرتضی گرگی درحال انجام است. محوطه چگردک در استان سیستان و بلوچستان سال ۱۳۸۶ در فهرست میراث ملی ثبت شده است.
محمد حیدری ـ سرپرست هیأت باستان‌شناسی محوطۀ چگردک ـ درباره موقعیت و اهمیت این محوطه گفت: این محوطه در جنوب شرقی هامون جازموریان قرار گرفته و فاصلۀ آن تا مرکز شهرستان دلگان و مرکز استان سیستان و بلوچستان به خط مستقیم به ترتیب حدود ۵۰ و ۳۵۰ کیلومتر است.
محوطۀ چگردک متشکل است از یک تپۀ اصلی، دو گورستان A و B و کوره‌های پخت سفال که بر اساس شواهد موجود، سکونت در آن از نیمۀ هزارۀ چهارم تا اوایل هزارۀ دوم قبل از میلاد ادامه داشته است.
در گزارش باستان‌شناسانی که این محوطه را کاوش کرده‌اند، آمده است که «چگردک» در اوایل دهۀ ۱۳۸۰ به واسطه فعالیت حفاران غیرمجاز در حوزۀ فرهنگی جازموریان شناسایی شده است.
حیدری درباره کاوش‌های باستان‌شناسی که در این محوطه انجام شده است، گفت: پس از حضور تیم باستان‌شناسی اداره کل میراث فرهنگی، گردشگری و صنایع دستی استان سیستان و بلوچستان، فعالیت‌های ساماندهی و نجات‌بخشی به مدت حدود دو دهه در چگردک ادامه پیدا کرد که تا حدود زیادی روند کاوش‌های غیرمجاز را در محوطه کاهش داد.
باستان‌شناسان نیز نخستین فصل کاوش در گورستان B چگردک، را با اهداف نجات‌بخشی و ثبت و ضبط بخش‌های باقی‌ماندۀ گورستان و آگاهی از سنت‌های تدفین اواخر هزارۀ چهارم تا اوایل هزارۀ دوم قبل از میلاد و به منظور مطالعۀ شواهد تخصص‌گرایی، پیچیدگی و طبقات اجتماعی در سال ۱۴۰۲ آغاز کرده‌اند.
از دیگر اهداف این برنامۀ میدانی، آگاهی از نقش بخش‌های غربی درۀ بمپور در شبکۀ تولید و تجارت اشیاء سنگی در عصر مفرغ و همچنین ارزیابی تحولات منتج به تغییر مواد فرهنگی دوره‌های بمپور V و VI در این محوطه اعلام شده است.
مرتضی گرگی، دیگر سرپرست هیأت باستان‌شناسی این محوطه نیز درباره شواهد به‌دست آمده از این کاوش، گفت: بررسی نظام‌مند محدودۀ محوطه و مطالعۀ داده‌های مضطرب سطحی گورهای تخریب‌شده توسط حفاران غیرمجاز، برای رسیدن اهداف تحقیق، راهگشا بود.
بر اساس این شواهد می‌توان چگردک را به عنوان یکی از محوطه‌های مهم در شبکۀ تولید و تجارت ظروف کلریتی هزارۀ سوم قبل از میلاد (حدود ۵۰۰۰ سال پیش) مطرح کرد.
این باستان‌شناس افزود: شواهد گستردۀ کارگاه‌های تولید سفال در اطراف محوطه، یافته شدن ابزارهای کار و سنگ‌های نیمه‌کاره و وجود معادن سنگ مرمر و کلریت منطقه می‌تواند تا حدود زیادی به درک وجوه تخصص‌گرایی در بخش‌های شرقی حوضۀ جازموریان کمک کند.
گرگی اظهار کرد: یافته شدن مواد فرهنگی موسوم به بلخی و مروی در چگردک به شناخت بیشتر ماهیت بر هم‌کنش‌های فرهنگی با آسیای میانه، که شواهد آن پیش از این در گورستان خوراب درۀ بمپور شناسایی شده بود می‌تواند منجر شود.
منبع: ایسنا
منبع: faradeed-174580
