سومین سفر ناصرالدین شاه به اروپا در فروردین سال 1268 شمسی آغاز شد؛ او در این سفر ابتدا به روسیه رفت و سپس عازم کشورهای آلمان، هلند، بلژیک و انگلستان شد.
به گزارش فرادید، در اینجا گزیده‌ای از روزنامۀ خاطرات او در روز دوشنبه سوم تیرماه سال 1268 شمسی (شوال سال 1306 قمری) را می‌خوانید که مربوط است به اقامت شاه در بلژیک و ملاقات با پادشاه آن کشور:
امروز باید برویم بروسل در قصر لاکن با پادشاه و ملکه بلجیک ناهار بخوریم . . . با پادشاه و ملکه رفتیم اطاقی در را بستند، آنجا نشستیم، پادشاه و ملکه مات مات نگاه می‌کردند اما ما هر طور بود به فرانسه صحبت کردیم و مشغول شدیم . . . بعد رفتیم سر میز، اطاق بزرگی بود . . . نهار خوردیم . . . آلوبالو آنجا بود با نمک، ما خواستیم آلوبالو را نمک بزنیم بخوریم، پادشاه یک‌مرتبه مضطربانه دست ما را گرفت گفت چه می‌کنید؟ این نمک است، ملکه هم از آنطرف حمله آورد دست ما را گرفت، ما دیدیم اگر بگوئیم آلوبالو را با نمک باید خورد خواهند گفت این سفیه و وحشی است . . . گفتیم خیر، سهو شد، ببخشید گفتم شاید قند است . . .
. . . از آنجا برخاستیم آمدیم به سیرک . . . تمام مردم در ورود ما برخاستند هورای بلند کشیدند، دست زدند، اظهار شعف کردند . . . مقلدها بازی کردند، از جست و خیز و معلق و پشتک و کلاه‌بازی، کارها کردند . . . مختصر کارها کردند که به سِحر می‌ماند، پهلوان‌های این سیرک دیدنی بودند . . . دشک آوردند انداختند . . . پهلوان‌ها می‌رفتند از دور میدان می‌گرفتند و به قدر پنج ذرع به هوا می‌رفتند، دو معلق در هوا می‌زدند، راست به زمین می‌آمدند، چیز غریبی بود . . .
بچه‌ها اینجا مثل بچه‌های طهران بادبادک هوا می‌کنند، در طهران بادبادک هندی می‌گویند، بند دارد، دنباله دارد، سه گوشه است . . . [اینجا] کبوتربازهای ناقلا دارد، کفترهای دم‌سیاه هوا می‌فرستند، سوت می‌زنند، خیلی کبوترباز هست. در فرنگستان خر در غیر از باغ وحش هیچ‌جا دیده نمی‌شود، مگر آنکه در آمستردام یک خر دیدیم که به عراده بسته بودند یک نفر در آن نشسته بود می‌کشید . . .
منبع: etemadonline-631379
