3 استان؛ رکورددار تورم خوراکی‌ها شدند

ضریب اهمیت خوراکی ها در محاسبه تورم

در محاسبه تورم کل از دو شاخص استفاده می شود که در یک سو تورم اقلام خوراکی، آشامیدنی و دخانیات و در سویی دیگر تورم غیر خوراکی ها قرار دارد. هر یک از موارد ذکر شده در تعیین تورم دارای ضریب اهمیت هستند، به عبارت دیگر این ضرایب تعیین می کنند تورم کل تا چه اندازه متأثر از تغییرات قیمت در این دو گروه خواهد بود. به عنوان مثال هرچه ضریب اهمیت اقلام خوراکی بالاتر باشد با افزایش قیمت خوراکی ها یا شوک قیمتی به آن ها، تورم کل بیشتر تحت تأثیر قرار خواهد گرفت.

به تبع در هر یک از استان های کشور این ضرایب اعداد متفاوتی را نشان می دهند. تفاوت این ضریب میان استان ها تحت تاثیر الگوهای مصرفی خانوار و اینکه هر اینکه از کالا ها چه وزنی در سبد مصرفی خانوار دارند تعیین می شود، در نتیجه هرچه سهم اقلام خوراکی در سبد مصرفی خانوار بالاتر باشد، ضریب اهمیت خوراکی ها هم در محاسبه تورم بالاتر خواهد بود.

مهم ترین عامل تعیین کننده الگوی مصرفی خانوارها، درآمد است. به طور میانگین هرچه یک خانواده کم درآمدتر باشد، سهم اقلام خوراکی در سبد مصرفی آن خانواده نسبت به یک خانواده مرفه بیشتر است. احتمالا این ابهام ایجاد می شود که اقشار پول دار جامعه که بیشتر برای تغذیه خود هزینه می کنند، اما توجه به این نکته بسیار حائز اهمیت است مقدار مطلق هزینه کردن در اینجا مدنظر نیست بلکه نسبتی که خانوار از درآمد خود را صرف خوراکی ها و آشامیدنی ها می کنند اهمیت دارد.

احتمالا یک خانواده با درآمد کم، مقدار کمتری را نسبت به یک خانواده ثروتمند خرج اقلام خوراکی می کند ولی به یقین سهمی که این هزینه در کل بودجه‌اش دارد بیش از سهم آن در یک خانواده پر درآمد است.

تفاوت تورم در مناطق شهری و روستایی

به طور میانگین روستاییان نسبت به شهر نشینان درآمد کمتری کسب می کنند همین عامل باعث شده است تا ضریب اهمیت اقلام خوراکی، آشامیدنی و دخانیات در مناطق شهری 25 درصد باشد در حالی که همین ضریب در مناطق روستایی کشور نزدیک به 40 درصد برآورد شده است.

در چند ماه گذشته به دلیل سیاست دولت مبنی بر اصلاح یارانه کالاهای اساسی که به جراحی اقتصادی مشهور شد، قیمت اقلام خوراکی به شدت افزایش یافت، به عنوان مثال روغن تنها در یک ماه تورم 250 درصدی را تجربه کرد و قیمتش 3.5 برابر شد. بر همین اساس نیز تورم ماهانه خوراکی ها در خرداد ماه بالغ بر 25 درصد به ثبت رسید. بر مبنای تحلیلی که در سطور بالاتر گفته شد به علت اینکه تورم بیشتر از سی اقلام خوراکی بوده، تورم در مناطق روستایی باید بالاتر به ثبت برسد که این موضوع به طور کامل و چشم گیر رخ داده است. 

تورم ماهانه کل خرداد ماه در مناطق شهری کشور 11.5 درصد به ثبت رسیده، این در حالیست که همین شاخص در مناطق روستایی کشور 15.8 درصد برآورد شده است. لازم به ذکر است 4.3 درصد اختلاف در بازه زمانی ماهانه بسیار بالا محسوب می شود.

بیشترین اهمیت خوراکی ها در کدام استان است؟

ضریب اهمیت خوراکی ها در تعیین تورم در استان سیستان و بلوچستان بالغ بر 43 برآورد شده، این رقم در میان تمامی استان های کشور بیشترین ضریب اهمیت اقلام خوراکی و آشامیدنی محسوب می شود.

استان های کردستان و اردبیل نیز به ترتیب با ضریب اهمیت 37.16 و  37.05 در جایگاه دوم و سوم قرار دارند. به بیان ساده چنانچه تورم از سمت خوراکی باشد، در این استان ها افزایش قیمت ها و تورم به نسبت بیشتر از سایر استان ها حس خواهد شد.

کمترین ضریب اهمیت خوراکی ها نیز در محاسبه تورم استان تهران است، این رقم در تهران به 20 درصد هم نمی رسد، به همین جهت هم در چند ماه گذشته که تورم بیشتر به علت گرانی اقلام خوراکی بوده، تورم استان تهران در زمره کمترین تورم های استانی قرار گرفته است.

استان های اصفهان و البرز نیز پس از تهران در جایگاه بعدی قرار دارند. به طور کلی می توان گفت استان های با درآمد بالا یا اصطلاحا برخوردار، ضریب اهمیت خوراکی نسبت به استان های کم برخوردار پایین تر بوده است.

همچنین ترکیب جمعیتی استان ها که چه درصدی روستایی هستند و چه درصدی شهر نشین نیز در تعیین این ضریب حائز اهمیت است. به عنوان مثال خود شهر مشهد جزء استان های تقریبا برخوردار محسوب می شود اما به علت بالا بودن جمعیت روستایی در این استان، ضریب اهمیت خوراکی ها نیز حدودا بالاست.

ممکن است این موضوع که زمانی که تورم بیشتر به علت گرانی‌ها باشد، تورم شهرهایی مانند تهران کمتر خواهد بود، همواره بر قرار نباشد. چراکه عامل های دیگری نیز می تواند نقش مهمی ایفا کنند، به عنوان مثال ممکن است همزمان با جهش قیمت خوراکی ها تورم در بخش مسکن هم رخ دهد، و همین نکته با توجه به جایگاه و وزن بالای مسکن در سبد مصرفی تهرانی‌ها باعث دیده شدن تورم بالا در تهران باشد.