به گزارش خبرگزاری تسنیم از خرم‌آباد، قلعه تاریخی فلک الافلاک به عنوان یکی از شاهکارهای مهندسی و معماری در جهان بر بلندای تپه‌ای باستانی و طبیعی در مرکز شهر خرم‌آباد واقع‌شده است. دژ شاپور خواست، دوازده‌برجی و کاخ اتابکان از دیگر نام‌های این بنای تاریخی است و به شماره 883 در فهرست آثار ملی ایران به ثبت رسیده است.
قلعه فلک الافلاک قدمت آن به دوره ساسانی برمی‌گردد؛ دارای هشت برج و دو حیاط مستطیل شکل است و یکی از بی‌نظیرترین بناهای تاریخی و گردشگری در کشور به شمار می‌آید.
این بنای باستانی در دوره ساسانیان کاربرد حکومتی و نظامی داشته و به خاطر موقعیت استراتژیکی خود در قرن چهارم هجری قمری به عنوان مقر حکومت آل حسنویه و در زمان آل‌بویه مقر حکومت گنجور بوده است.
پس از ساخته‌شدن شهر جدید خرم‌آباد از قرن ششم هجری این قلعه نیز بنام خرم‌آباد معروف و در دوره قاجار فلک الافلاک نامیده شد.
با وجوداینکه این میراث تاریخی در فهرست آثار ملی ایران به ثبت رسیده اما چندین سال است که در فهرست موقت ثبت جهانی قرارگرفته و هنوز ثبت جهانی نشده و این بنای ارزشمند تاریخی با مشکلاتی مانند ترک‌خوردگی، نم‌زدگی و رانش دیوارها روبه‌رو است.
با وجود گذشت 16 سال از تهیه طرح استحکام‌بخشی قلعه فلک الافلاک اما تنها بخشی از استحکام‌بخشی این بنای تاریخی انجام‌شده و مابقی کار به تاریخ پیوسته است این درحالی است که پروژه استحکام‌بخشی در همه بناهای تاریخی برای وقت اضطرار است و زمان اضطرار نیز مشخص نیست و هرلحظه ممکن است روز مبادایی باشد که پروژه استحکام‌بخشی برای آن انجام می‌شود.
وبا توجه به نم‌زدگی و ترک‌خوردگی قلعه فلک الافلاک و متوقف شدن کار استحکام‌بخشی این سند تاریخی لرستان، بیم آن می‌رود که این شاهکار دوره ساسانیان در پیچ‌وخم اعتبار ریزش کند.
هشدار نشست قلعه فلک الافلاک لرستان
مهرداد ویس کرمی نماینده مردم خرم آباد و چگنی در مجلس شورای اسلامی طی روزهای اخیر با هشدار در مورد وضعیت قلعه فلک الافلاک خرم آباد اظهار داشت: در مطالعات ماهواره‌ای، زمین قلعه فلک الافلاک حدود 2 سانتی‌متر نشست داشته و قلعه نیاز جدی به رصد و مقاوم‌سازی دارد.
وی افزود: با 200 میلیون هزینه و استقرار "مرکز دائمی ژئودینامیک" بایستی رصد مستمر منطقه انجام شود در همین راستا با وزیر میراث فرهنگی و استاندار لرستان مکتاباتی انجام داده و پیگیر این موضوع هستم
به همین منظور خبرگزاری تسنیم برای پیگیری این مشکل به سراغ مسئولان میراث فرهنگی لرستان رفت.
براساس شاهدهای نصب شده نشست در قلعه فلک الافلاک مشاهده نشده است
سیدامین قاسمی مدیرکل میراث فرهنگی لرستان نیز در این ارتباط در گفت‌وگو با خبرنگار تسنیم عنوان کرد: مطالعه یکپارچه سازی بستر وسازه و مقاوم سازی سازه قلعه توسط مشاور ذیصلاح به سرپرستی دکتر خالو از اساتید بنام ومدیر گروه عمران دانشگاه صنعتی شریف انجام شده و مراحل آخر تصویب رو داره میگذراند.
وی بیان کرد:درسیل نوروز98 آب شستگی روی تپه اتفاق افتاد ولی به واسطه ایجاد و احداث سازه اولیه قلعه بربستر صخره ای و سنگی خوشبختانه سازه قلعه سالم ماند.
قاسمی گفت: پس از سیل ، زلزله اردیبهشت 98 باعث آسیب‌هایی بر پیکره بنا شد که خیلی سریع مقاوم سازی وبازسازی صورت گرفت و از آن زمان تاکنون براساس شاهدهای نصب شده در مجموعه چنین امری مشاهده نشده است.
وی تصریح کرد: قلعه فلک الافلاک با سابقه احداث بیش از 1500 ساله،در ادوار مختلف تاریخ،بازسازی ومقاوم سازی شده وشاهدهای نصب شده فقط اسیب زلزله اردیبهشت 98 رو نشان داد که بلافاصله بازسازی و مقاوم سازی شده است .
مدیر کل میراث فرهنگی لرستان خاطرنشان کرد: طرح کلی مقاوم سازی قلعه و یکپارچه سازی بستر و سازه هم در حال مطالعه پایانی با کمترین مداخلات اجرایی است که امیدواریم به زودی تصویب و اجرایی شود.
نشست قلعه فلک الافلاک صحت ندارد
رامین ابراهیمی مدیر پایگاه قلعه فلک الافلاک نیز در گفت و گو با خبرنگار تسنیم با بیان اینکه موضوع نشست قلعه فلک الافلاک صحت ندارد عنوان کرد: طی سال های گذشته ترک های در بدنه قلعه فلک الافلاک وجود داشته البته این موضوع ترک خوردگی در بناهای تاریخی امری عادی است ولی دستگاهی در محیط اطراف قلعه به ماهواره وصل نشده که نشان دهد چه نقطه ای نشست کرده است.
وی بیان کرد: سال 98 با استفاده از یک روش تکنولوژی کشور جمهوری چک که اخیرا در رفع خطر ترک‌های بناهای تاریخی استفاده می شود ترک های قلعه را ترمیم و مرمت کردیم .
ابراهیمی گفت: موضوع استحکام بخشی بستر( تپه و پی قلعه ) و خود قلعه را نیز در دستور کار داریم که مشاور طرح این استحکام بخشی را تهیه ، مطالعات انجام شده و در مرحله تصویب نهایی در وزارت میراث فرهنگی است.
وی تصریح کرد: تا یک ماه آینده به احتمال زیاد طرح نهایی استحکام بخشی قلعه نهایی می شود و بلافاصله کار را شروع خواهیم کرد و دلیل تاخیر کار تعطیلی دانشگاه ها به دلیل شیوع کرونا بود که بنا بود دانشگاه صنعتی شریف باید مطالعات را انجام می داد .
مدیر پایگاه قلعه فلک الافلاک خاطر نشان کرد: سال 84 طرحی در راستای استحکام بخشی قلعه با روش بتن و مشبه کردن که به دلیل مشکلات اجرایی و فنی هزینه بر بود پس از بررسی مشاور بناست این طرح بازنگری و به روز رسانی شود و پیگیر هستیم طرح جدید با مواد و مصالحی که به قلعه آسیب نزد اجرا شود.
وی اظهار داشت: مهمترین دغدغه میراث فرهنگی لرستان موضوع قلعه فلک الافلاک است و به دنبال رفع نگرانی مردم هستیم و از کلیه مردم و مسئولان در خواست می‌کنیم چنانچه پیشنهاد و یا مستنداتی دارند در اختیار ما قرار بدهند که استفاده کنیم.
به هر حال با توجه به وضعیت این بنای تاریخی مسئولان باید برای ماندگاری آن توجه بیشتری داشته باشند چراکه بیم آن می‌رود هرلحظه بر حجم شکاف‌هایی که بر بدنه این بنا وجود دارد افزوده و تاریخ قربانی اعتبار شود بنابراین می‌طلبد مسئولان امر در دولت سیزدهم علی رغم وعده های دولت های گذشته در کمترین زمان ممکن جهت مرمت و استحکام‌بخشی این بنای ارزشمند گام‌های اساسی بردارند.
