به گفته شاهین رستم‌پور مشاور وزیر جهاد کشاورزی، حوزه گل و گیاه قابلیت صادرات بیش از ۱۰ میلیارد دلار محصولات را دارد، اما سوال اینجاست برای رسیدن به این رقم چه باید کرد.
میزان گردش مالی این صنعت ارزآور در جهان به ۲۰ میلیارد دلار می‌رسد و حتی برخی اقتصاددانان ۱۰۰ شاخه گل رز را با یک بشکه نفت به لحاظ اقتصادی برابر می‌دانند، ۱۹ هزار نفر در صنعت گل و گیاهان زینتی در سطح کشور فعالند و سالانه حدود ۴۰ میلیون دلار صادرات گل و گیاه از کشور انجام می گیرد، هر چند که در سال گذشته به دلیل شیوع بیماری کرونا این رقم کاهش یافت و گلخانه داران متحمل خسارت بالایی شدند، اما همچنان برای تولید گل حتی اگر به لحاظ اقتصادی صرفه ای نداشته باشند، با جان و دل تلاش می کنند.
سابقه گلکاری در شهرستان محلات در استان مرکزی به حدود ۱۰۰ سال می‌رسد. این شهر با تولید ۳۵۰ گونه مختلف گیاهان آپارتمانی و گل و گیاه زینتی و استقرار پژوهشکده ملی گل و گیاه، به عنوان قطب گل و گیاه کشور شهره است و ۳۰ درصد از اهالی این شهرستان در این صنعت فعالند و از حدود ۹۹۰ هکتار اراضی زیر کشت گل و گیاه زینتی، ۹۰ درصد آن در اختیار محلاتی‌هاست، اما سوال اینجاست که چقدر از تولیدات گلکاران محلاتی و ایرانی به ثمر می نشیند؟
بارها بحث ضایعات گل در کشور مطرح شده است و به دلیل نبود زیرساخت‌های لازم، هیچ مسئولی این اتفاق نامبارک را کتمان نمی کند، اما قطعا این ضایعات به معنای از دست رفتن منابع مالی کشور است.
افزایش ضایعات در صنعت متلاطم گل و گیاه/ضایعات 70 درصدی گل شاخه بریده!
یکی از فعالان صنعت گل محلات در گفت‌وگو با ایسنا، در خصوص ضایعات گل و گیاه اظهار کرد: میزان ضایعات گل در ایران حدود ۵۰ درصد است که در برخی موارد برای گل‌های شاخه بریده این رقم به ۷۰ درصد هم می رسد.
مجتبی ابراهیمی نبود استانداردهای لازم، عدم بسته بندی صحیح، برداشت نادرست گل و گیاه، بازار سنتی، نداشتن زیرساخت حمل و نقل مخصوص گل و گیاه و نبود تولید استاندارد را از مهمترین عوامل ضایعات بالای گل در کشور دانست و افزود: متاسفانه فراز و نشیب بازار گل بسیار زیاد است و این امر ضایعات را چند برابر می کند.
وی با اشار به برخی دو دستگی ها، بیان کرد: به عنوان مثال در حال حاضر در ایام فاطمیه هستیم و از طرفی در آستانه شب یلدا قرار داریم، با وجود آنکه این دو مناسبت بسیار محترم هستند، اما به هرحال همزمانی آنها بر بازار گل تاثیر منفی دارد و مسلما چنین دودستگی هایی ضایعات را بالا می برد.
کمترین استانداردی در بسته بندی گل و گیاه در کشور وجود ندارد
ابراهیمی تصریح کرد: کمترین استانداردی در بسته بندی گل و گیاه در کشور وجود ندارد، در حالی که بعد از برداشت باید سورتینگ و بسته بندی مناسبی اعمال شود که انجام نمی گیرد، همچنین هزینه تولید بسیار افزایش یافته و صرفه اقتصادی برای گلکاران باقی نمانده و عملا رو به تباهی هستیم. در واقع با از بین رفتن هر شاخه گل، چند دلار از بین می رود.
وی با اشاره به اینکه نسبت به سال گذشته و تاثیرات شدید و منفی کرونا در صنعت گل و گیاه، قدری وضعیت بهبود یافته است، افزود: شرایط رشد داشته، اما در نقطه مقابل هزینه تولید بالا رفته به طوری که هزینه تولید یک رز شاخه بریده هشت هزار تومان است و شاید در نهایت ۱۵ هزار تومان در بازار به فروش برسد ولی با توجه به اینکه جامعه به لحاظ اقتصادی توان و کشش لازم را ندارد و در واقع گل جایگاه خود را در سبد خانواده پیدا نکرد است، فروش پایین است و در این شرایط فشار زیادی به گلکاران وارد می شود.
به گزارش ایسنا، اینکه، اینکه صنعت ارزآور این چنین به راحتی پژمرده شود، قطعا نشان می دهد که یک جای کار لنگ می زند، مشاور وزیر جهاد کشاورزی معتقد است که صادرات می تواند به ۱۰ میلیارد دلار برسد، اما مسلما پیش از هرکاری باید ضایعات گل را با توسعه زیرساخت ها به حداقل رساند.
یکی از اعضای هیات علمی، پژوهشکده ملی گل و گیاه در محلات به ایسنا، گفت: ضایعات یا ماندگاری گل به شرایط محیط تولید و محیط پس از تولید بستگی دارد، به طوری که طبق نظر پژوهشگران، یک سوم طول عمر گل به قبل از تولید و دوسوم آن به پس از تولید گره خورده است و درواقع شرایط پس از تولید اهمیت بالایی دارد.
بیشتر خلاءها بعد از تولید رخ نشان می دهند
محمدرضا شفیعی تاکید کرد: کیفیت گل‌های تولیدی در محلات خوب است، این منطقه از استان مرکزی رطوبت و آفتاب مناسبی دارد و آب باکیفیت در اختیار است پس در واقع روند تولید به خوبی انجام می گیرد، اما پس از تولید، مشکلات بسیاری وجود دارد که بخش عمده ای از آن در اختیار گلکار یا پژوهشکده ملی گل و گیاه نیست.
وی، امکانات لجستیکی، تجهیزات، سورتینگ و بسته بندی و حمل و نقل را از جمله عوامل مهم و موثر پس از تولید دانست و گفت: مسلما بهبود این الزامات به حمایت های دولتی و تقویت شرکت های تعاونی وابسته است، پس از برداشت و تولید باید ماشین سردخانه دار و قفسه دار برای چیدمان گل در اختیار باشد تا کمترین آسیب به گل وارد شود.
این عضو هیات علمی پژوهشکده ملی گل و گیاه محلات بیان کرد: عملیات و مباحث فنی مرتبط با پژوهشکده در مورد گل های شاخه بریده، گلدانی و گل دار با استفاده از عملیات و تیمارهای شیمیایی جهت افزایش طول عمر گل در حال انجام است و بررسی می شود که با اضافه شدن چه موادی به آب گلدان عمر گل بالا می رود و در واقع با ارائه مشاوره به گلکاران، طبق طرح های پژوهشی استفاده از مواد ضدمیکروبی و ... جلوی پیری زودهنگام گل گرفته می شود.
وی اضافه کرد: سازوکار لازم در اختیار گلکاران گذاشته شده است هر چند که همچنان نیاز به کار بیشتری است تا استفاده از پژوهش های جدید برای کاهش ضایعات گل بیشتر مدنظر قرار گیرد.
آماری از ضایعات گل در دست نیست
شفیعی با بیان اینکه آمار واقعی و دقیقی از تلفات و ضایعات گل در اختیار نیست، اما در این راستا توسعه خوبی نداشته ایم، افزود: در دنیا ضایعات گل بین ۵ تا ۲۰ درصد است، اما طبق برخی از آمارها این رقم در ایران بین ۳۰ تا ۵۰ درصد است، هرچند که در مزرعه، گلخانه ها و گل فروشی ها تاحدی از این ضایعات استفاده می شود، اما همچنان بخش عمده‌ای از گل ها از بین می رود.
استفاده محدود اقتصادی ایران از گل
وی با اشاره به اینکه خشک کردن گل در ایران به شکل گسترده انجام نمی گیرد، افزود: برخی از گل ها مصرف خوراکی دارند که پیش از نابودی مورد استفاده قرار می گیرند، همچون گل بنفشه، رز، محمدی، نرگس، مریم و برخی از گل ها مانند رزماری، اسطوخودوس نیز در دنیا در صنعت عطرسازی مورد استفاده قرار می گیرند، همچنین برخی از گل ها در صنعت رنگ کاربرد دارند که چین در این راستا فعال است، در آسیای شرقی مانند مالزی نیز از گل ها برای تولید عصاره های دارویی و منوی غذاها و پخت غذا استفاده می شود، برخی گل ها مثل رزماری به عنوان سبزیجات جا افتاده اند، صنایع فرآوری و اسانس گیری نیز در بسیاری از کشورها فعال است، اما در ایران چنین استفاده هایی از گل ها صورت نمی گیرد و شاید از غنچه های خشک شده گل ها قدری استفاده شود در حالی که می توان قبل از نابودی گل ها از آنها مجددا اتنفاع مالی کسب کرد.
به گزارش ایسنا؛ ایران علیرغم سابقه زیاد در تولید گل و گیاه تقریبا هیچ بهره برداری مطلوب اقتصادی از این صنعت ندارد و هر شاخه که برای تولید آن، آب، نهاده و دیگر زیرساخت ها مصرف شده و برایش هزینه کارگری صرف شده به راحتی نابود می شود، در حالی که به راحتی می توان ضمن پرهیز از نابودی منابع ملی، حتی ارزآوری را از این حوزه رقم زد.
