به گزارش خبرنگار ایمنا، سنگ کلیه رسوبات کوچک و سختی است که در کلیه‌ها و مجاری ادراری تشکیل می‌شود و در صورت کاهش ادرار یا افزایش برخی از مواد مانند مواد معدنی و نمک در کلیه ایجاد می‌شود. کلسیم می‌تواند در ادرار با مواد شیمیایی مانند اگزالات یا فسفر ترکیب شود. تشکیل سنگ کلیه در صورتی رخ می‌دهد که غلظت این مواد افزایش داشته باشد و رسوب کند، البته ممکن است سنگ کلیه در اثر ایجاد اسید اوریک تشکیل شود؛ ایجاد اسید اوریک به دلیل متابولیسم پروتئین است. طراحی دستگاه ادراری به گونه‌ای نیست که قادر به بیرون راندن مواد جامد باشد، بنابراین جای تعجب ندارد که خارج کردن سنگ کلیه از آن بسیار دردناک است، اما در این میان تغییر در رژیم غذایی می‌تواند در پیشگیری از تشکیل سنگ کلیه مؤثر باشد.
لزوم مصرف آب فراوان برای جلوگیری از تشکیل سنگ کلیه
ساجده حسینی، کارشناس ارشد تغذیه در خصوص تأثیر تغذیه بر درمان و پیشگیری از سنگ کلیه، به خبرنگار ایمنا، می‌گوید: افراد برای جلوگیری از تشکیل سنگ کلیه یا کاهش خطر عود مجدد آن باید نوشیدن مقدار زیادی آب، محدود کردن مصرف نمک و پروتئین حیوانی و غذاهای حاوی مقادیر زیاد اگزالات و در نهایت دریافت کلسیم کافی را در برنامه غذایی خود قرار دهند.
وی با بیان اینکه سنگ کلیه یک بیماری بسیار شایع است که برای کنترل آن باید غذاهای مفید و مضر برای بیماران در برنامه غذایی گنجانده و یا حذف شود، ادامه می‌دهد: سنگ‌های کلیه انواع مختلفی از جمله سنگ‌های کلسیم اگزالات، کلسیم فسفات، اسید اوریک و کیستین دارد که باید برای درمان هر کدام از انواع آن برخی مواد غذایی از برنامه غذایی بیمار حذف و یا حتی اضافه شود، بنابراین فردی که سنگ‌های اگزالات دارد باید غذاهایی مانند آجیل‌ها را حذف کند تا اگزالات در ادرار کاهش یابد، بادام زمینی، ریواس، اسفناج و سبوس گندم نیز حاوی اگزالات است.
کارشناس ارشد تغذیه خاطرنشان می‌کند: سنگ کلیه به علل متفاوتی از جمله سابقه خانوادگی و تغذیه نادرست در بیمار به وجود می‌آید که با توجه به نوع سنگ و شرایط بیمار درمان خواهد شد، سنگ‌های کلیوی رسوبات سختی از جنس نمک‌های اسیدی و املاح ساخته می‌شود؛ مرکبات به دلیل دارا بودن سیترات طبیعی می‌تواند در کاهش و جلوگیری از تشکیل سنگ کلیه مؤثر باشد.
کاهش مصرف سدیم و پروتئین‌های حیوانی در بیماران مبتلا به سنگ کلیه
وی در خصوص تشکیل سنگ‌های اسید اوریک و کیستین، تصریح می‌کند: دلیل اصلی بروز این دو نوع سنگ کلیه مصرف بالای سدیم و کم آبی بدن است، پس بیمار باید علاوه بر کاهش مصرف سدیم، مصرف مایعات و به ویژه آب را در طول روز افزایش دهد. دلیل اصلی افزایش خطر ابتلاء به سنگ فسفات کلسیم هم مصرف بالای پروتئین‌های حیوانی است و بهتر است فرد بخشی از پروتئین مورد نیاز بدن را از طریق پروتئین‌های گیاهی به دست آورد؛ البته کلسیم مورد نیاز بدن نیز باید در طول روز از طریق مواد غذایی دریافت شود.
حسینی می‌گوید: با توجه به نوع سنگ کلیه، ممکن است بتوان با ایجاد تغییرات در میزان مصرف سدیم، پروتئین حیوانی، کلسیم و … در غذایی که مصرف می‌شود، از تشکیل سنگ کلیه پیشگیری کرد؛ خوردن پروتئین حیوانی ممکن است باعث افزایش احتمال توسعه سنگ کلیه شود، پس باید مصرف انواع گوشت، تخم مرغ و ماهی در بیماران سنگ کلیه محدود شود.
وی با بیان اینکه برخی مواقع سنگ‌های اگزالاتی و یا اگزالات کلسیمی به این علت تشکیل می‌شود که کلسیم کافی در دستگاه گوارش موجود نیست و در نتیجه اگزالات اضافی برای ترشح به کلیه‌ها می‌رود، اضافه می‌کند: در این موارد باید کاهش دریافت اگزالات و افزایش دریافت کلسیم در برنامه غذایی فرد گنجانده شود، بیشترین منبع کلسیم رژیم غذایی از شیر و محصولات لبنی به دست می‌آید و کلسیم موجود در محصولات لبنی معمولاً به آسانی جذب می‌شود و غذاهای دیگری مانند سبزیجات برگ سبز نیز حاوی کلسیم است، اما علاوه بر کلسیم مواد دیگری نیز دارد که توانایی جذب کلسیم در بدن را کاهش می‌دهد و جذب کلسیم از سبزیجات برگ سبز کمتر از محصولات لبنی است.
چه موادی باید از برنامه غذایی بیمار مبتلا به سنگ کلیه حذف شود؟
کارشناس ارشد تغذیه در خصوص منع مصرف برخی مواد غذایی از برنامه غذایی بیماران مبتلا به سنگ کلیه، می‌افزاید: مصرف نشاسته، غذاهای فرآوری شده و فست‌فود، غذاهای کنسروی، سبزیجات و گوشت باید از برنامه غذایی بیماران مبتلا به سنگ کلیه حذف شود.
وی با اشاره به کنترل دریافت میزان فیبر در بیمارانی که نوع سنگ کلیه آنها سنگ کلسیمی است، تاکید می‌کند: فیبرها بخش غیرقابل هضم مواد غذایی گیاهی است؛ دو نوع فیبر غذایی محلول و نامحلول وجود دارد که هر کدام عملکردهای مهمی را در بدن بر عهده دارد، اما فیبر نامحلول که در سبوس گندم و برنج وجود دارد ممکن است به کاهش کلسیم ادراری کمک کند؛ زیرا فیبرها در دستگاه گوارش با کلسیم ترکیب می‌شود و کلسیم به جای دفع از کلیه از طریق مدفوع دفع می‌شود. بیمارانی مبتلا به سنگ کلیه می‌شوند بهتر است بیشتر غذاهایی که ملین مصرف کنند.
حسینی اظهار می‌کند: سطح بالای سدیم در بدن، می‌تواند سبب افزایش سطح کلسیم در ادرار شود. دریافت زیاد نوشیدنی‌های دارای کافیئین نیز عامل افزایش دفع ادراری کلسیم است و نوشیدن مقادیر فراوان آب و سایر مایعات موجب افزایش حجم ادرار و کاهش غلظت مواد تشکیل‌دهنده سنگ می‌شود، پس افراد باید مصرف میوه‌ها و سبزیجات را در رژیم غذایی خود افزایش دهند.
درمان سنگ کلیه با مصرف عسل و سیاه دانه
مهران کریمی، مشاور طب سنتی در خصوص درمان سنگ کلیه در طب سنتی به خبرنگار ایمنا، می‌گوید: از داروهای گیاهی مؤثر برای درمان سنگ کلیه می‌توان به کاکل ذرت، دم گیلاس و آلبالو، خارخسک، خارشتر، تخم کاسنی، عناب، تخم و پوست هندوانه و …اشاره کرد.
وی با بیان اینکه یکی از روش‌های مؤثر برای درمان سنگ‌های کلیوی ترکیب سیاهدانه و عسل است، ادامه می‌دهد: تخم رازیانه، پونه، پرسیاوشان، تخم کرفس، بادرنجبویه، تخم خربزه، افتیمون، گزنه طبعی گرم دارد و برای درمان سنگ کلیه مفید است. البته استفاده از عرقیجات مانند عرق خارشتر، خارخسک، عرق کاسنی، بابونه و … در درمان سنگ کلیه مؤثر است.
مشاور طب سنتی با اشاره به اینکه کلیه مسئول دفع آب و مواد زائد از بدن است، می‌افزاید: کرفس گیاهی با آب فراوان است که خاصیت دیورتیک یعنی ادرارآور دارد و افزایش حجم مایعات بدن از طریق نوشیدن آب کرفس باعث پاکسازی کلیه از مواد زائد، نمک و رسوبات می‌شود.
وی تصریح می‌کند: گزنه یکی از گیاهان دارویی با مزاج گرم و خشک و در دفع و درمان سنگ‌های ادراری مفید است و می‌توان از برگ و ساقه گیاه به صورت دم کرده استفاده کرد.
تأثیر ترب سیاه در درمان سنگ کلیه
کریمی با تاکید بر اینکه میوه زرشک به دلیل داشتن اسیدهای آلی ملایم بوده و برای درمان سنگ کلیه مناسب است، خاطرنشان کرد: گیاه بومادران تقویت‌کننده معده، بادشکن، ضد گاستریت، مدر و دفع‌کننده سنگ کلیه است.
وی می‌گوید: ترب سیاه و به ویژه استفاده از آب آن یکی از گیاهان سنگ‌شکن خواهد بود که در شکستن و دفع سنگ‌های ادراری نقش مهمی را دارد. گل گاوزبان نیز نوشیدنی مفیدی در پیشگیری از سنگ‌های کلیوی است؛ دم‌کرده گیاه قاصدک هم به دلیل خاصیت مدر بودن آن تأثیر زیادی در دفع سنگ‌های ادراری دارد و همچنین کسانی که زمینه تولید سنگ مجاری ادراری را دارند، توصیه می‌شود به صورت مداوم از دم کرده این گیاه استفاده کنند.
مشاور طب سنتی اضافه کرد: خاکشیر نیز به دلیل خاصیت ادرارآور می‌تواند در رفع این مشکل مفید باشد و به کسانی که از مشکل سنگ‌های ادراری رنج می‌برند، توصیه می‌شود مخلوط خاکشیر، خارشتر و ترنجبین را صبح‌ها به صورت ناشتا با آب گرم میل کنند، البته خرفه و چای سبز نیز به دلیل خاصیت ادرارآوری می‌توانند در دفع سنگ‌های کلیوی مفید باشد.
