فعالیت بدون مجوز باغ وحش و پلمب باغ پرندگان مشهد در هاله ای از ابهام

به گزارش   باشگاه خبرنگاران جوان از مشهد،  پس از گذشت چهار دهه از  فعالیت باغ وحش وکیل آباد هنوز  خبری از مجوز این مجموعه نیست و همچنان بلا تکلیف است. 

باغ پرندگان هم به لحاظ نداشتن دستورالعمل‌های زیست محیطی بعد از چندین مرحله اخطار ،دستور  پلمب گرفته است  اما تاکنون هیچ اقدام قاطعی نشده  و همچنان به فعالیت خود ادامه می دهد.

 به گفته مسئولان و صاحب نظران درحوزه حیات وحش مراکز نگهداری حیوانات و پرندگان در مشهد  برای نگهداری از حیوانات، از استانداردهای حداقلی برخوردار نیستند که این مسئله از سویی سلامت بازدید کنندگان را تهدید می‌کند.  

 

از سوی دیگر ارزشی برای حقوق گونه‌های مختلف جانوری که در حال انقراض هستند قائل نیستند و حیات آن ها را با مشکلات گوناگون مواجه می‌کنند به همین جهت سری به مجموعه‌های حیات وحش در مشهد زدیم تا از نزدیک شاهد کمبودها و چالش‌ها باشیم.

 

 

سیری در باغ وحش مشهد

از آن یال و کوپال هیچ خبری نیست، از آن غرش‌هایی که به چهار ستون بدن لرزه بیندازد تا به همه فخر بفروشد و سطان بودنش را گوشزد کند.

گوشه‌ای از قفس آرام و بی رمق لم داده است. کُرک و پر طاووس هم انگار ریخته و از کرشمه چتر زیبایش اثری نیست. اینجا وحشی‌ترین حیوان‌ها در چارچوب میله‌های قفس، اهلی و آرام اند.

هر کدام گوشه‌ای از قفس‌های سیمانی کز کرده اند و گاهی از سر بی حوصلگی سری به اطراف می‌چرخانند تا با چشم‌هایی نیمه باز تماشاچیان اسارتشان را تماشا کنند.

ساعت ۱۲ ظهر است. صفی از زن و مردم که در میان آنها گردشگران از کشورهای دیگر هم دیده می‌شوند.  

مقابل باجه فروش بلیت باغ وحش ایستاده اند با  دیدن این صف بلند، تصورم از خلوت بودن باغ وحش، آن هم در این ساعت از روز، به هم می‌خورد. بیشتر افرادی که ابتدای صف ایستاده اند، به زبان عربی صحبت می‌کنند.

باجه بلیط فروشی و پارکینگ باغ وحش بسیار قدیمی و فرسوده هستند و در بدو ورود یک گردشگر به داخل این مجموعه چشم انداز خوبی ندارد.

وارد محیط باغ وحش که می‌شوم نسبت به سه سال گذشته تغییر محسوسی را می‌بینم و آن بزرگتر شدن قفس‌های سبز رنگ و تمیز شدن محیط نگهداری حیوانات است اما نظر گردشگران در مورد این مجموعه، متفاوت بود.

 عدم رعایت دستورالعمل های بهداشتی 

امیر یونسی که به همراه خانواده‌اش از کرمانشاه  برای بازدید به باغ وحش وکیل آباد آمده است در خصوص رعایت دستورالعمل‌های بهداشتی در داخل باغ وحش  می‌گوید: بسیاری از افرادی که وارد باغ وحش می‌شدند ماسک نداشتند اگر فردی ناقل کرونا باشد این حیوان‌های زبان بسته هم بیمار می‌شوند. 

 اینجا کسی رعایت نمی‌کند و مسئولین باغ وحش هم این نکته را  به آنها تذکر نمی‌دهند در دوران کرونا گویا برای حیوانات هیچ محدودیتی وجود ندارد.

وی در خصوص نبود پارکینگ گفت :ماشینم را داخل یک محوطه خاکی که بسیار فرسوده بود پارک کردم ،هیچ تضمینی بر امنیت خودروهایی که در داخل محوطه خاکی به اصطلاح پارکینگ هستند وجود ندارد  و حتی برای چنین مکانی هزینه های گزاف هم می‌گیرند.

خانم جوانی مقابل قفس گرگ‌ها ایستاده بود تا نحوه غذا خوردن این حیوان را تماشا کند در خصوص قفس‌ها  گفت : گرگ حیوانی وحشی است و معمولا  در تکاپو است، ولی این قفس برای این حیوان خیلی تنگ و کوچک است.

محیط باغ وحش بسیار بزرگ است چرا قفس‌ها باید کوچک باشد حیوانات در اسارت ما نیستند باید بیشتر به وضعیت حیوانات رسیدگی شود.

باغ وحش حداقل‌های استاندارد را دارد 

با یکی از فعالان محیط زیست و حقوق حیوانات در خصوص چگونگی وضعیت حیوانات در باغ وحش وکیل آباد مشهد گفت‌وگو می‌کنم.

علی کشمیری  گفت : به لحاظ وضعیت قفس‌ها، باغ وحش وکیل آباد مشهد به نسبت دیگر باغ وحش‌های کشور وضعیت بهتری دارد متراژ قفس‌ها در این باغ وحش حداقل استاندار‌های مورد نیاز سازمان محیط زیست را داراست.

وی گفت :  سازمان محیط زیست تحت عنوان دستورالعمل ایجاد و مدیریت مراکز نگهداری حیات وحش  استانداردهایی را برای باغ‌وحش داراست  در این دستورالعمل آمده است: (مساحت هر کدام از قفس ها، به ازای هر قلاده حیوان شیر یا ببر باید ۱۵۰ متر باشد) و حداقل ۸۰ درصد قفس‌های موجود در باغ وحش مشهد این ویژگی را دارند.

این فعال محیط زیست گفت:اقدام دیگری که در باغ وحش مشهد انجام شده‌است  و در مکان های دیگر کمتر به آن اهمیت داده شده نصب دوربین مدار بسته در داخل قفس‌های باغ وحش است که به صورت آنلاین از سازمان محیط زیست امکان رصد دارند.

کشمیری گفت :برخی از حیوانات شب رو هستند و شب‌ها برای یافتن غذا و تعیین قلمرو در تکاپو هستند، اما حیوانی که در باغ وحش زیست می‌کنند، چون دغدغه غذا ندارد استراحت می‌کند و در تکاپو نیست ساعات بعد از ظهر زمان غذا خوردن روزانه حیوانات گوشتخوار است.  

افرادیکه در تایم صبح بیایند و مشاهده می‌کنند غذایی نیست ممکن است فرض را بر این بگذارند که به آن‌ها غذایی داده نشده یا بیمار هستند در حالیکه چنین نیست.

قفس‌ها توسعه فیزیکی نداشته اند

وی گفت: بعضی از قفس‌ها در باغ وحش وکیل آباد بزرگ نبود و همین مساله عاملی شد حدود دو سال تعطیل شوند از آنجاییکه محل تامین درآمد باغ وحش از محل بلیت فروشی است در این دو سال درآمدی نداشتند و نتوانستند قفس‌ها را وسعت بدهند. 

در این شرایط اولویت اول تغذیه، بهداشت و درمان حیوانات است نه توسعه فیزیکی لذا این عوامل باعث شد تا در توسعه فیزیکی برخی قفس‌ها باز بمانند مانند قفس گرگ‌ها  در باغ وحش مشهد که مناسب نیست و فضای کمی دارند.

این فعال محیط زیست گفت:قفس پلنگ ایرانی و گونه ارس در باغ وحش مشهد نسبت به سایر باغ وحش‌های ایران (ارم تهران و اصفهان) از لحاظ ظاهری و زیر ساخت‌ها منحصر به فرد است. وضعیت فعلی این باغ وحش با سه سال پیش اصلا قابل مقایسه نیست و هم اکنون وضعیت باغ وحش وکیل آباد در مقایسه با سایر باغ وحش‌های ایران مناسب است.

ظرفیت مغفول مانده باغ وحش مشهد

باغ وحش وکیل آباد توسط یک مجموعه خصوصی اداره می‌شود و از جمله اماکنی است که گردشگران زیادی از دور و نزدیک به آنجا مراجعه می‌کنند حساسیت این مجموعه از دو جهت بسیار حائز اهمیت است:

  حفاظت از گونه‌های خاص حیوانات که ممکن است اندکی بی احتیاطی در حفاظت و نگهداری از حیوانات، آن‌ها را با خطر انقراض نسل مواجه کند.

  وجود باغ وحش در مشهد جاذبه‌ای گردشگری است که می‌تواند مانند چاقوی دو لبه عمل کند هم عاملی برای ارزآوری و جذب توریست باشد و یا به جهت نگهداری نامناسب از حیوانات برچسب  عدم رعایت به حقوق حیوانات در شهری که، ولی نعمت آن ضامن آهو است بر پیشانی خود ثبت کند.

این مجموعه از سال ۱۳۵۹ که تاسیس شد فراز و نشیب‌های زیاد خبری را تجربه کرده است از کشف هشت تخته پوست و چهار جمجمه‌ی  ببر در باغ وحش مشهد که متعلق به ببر‌هایی بود که هفت قلاده آن، سال‌های پیش و یک قلاده نیز فروردین همان سال تلف شده بودند تا تلف شدن هفت توله ببر تازه متولد شده که حساسیت‌های دوست داران محیط زیست را بر انگیخت.

مجوز باغ وحش معطل آقای مدیر عامل!

وجود این مشکلات در حالی است که هنوز باغ وحش وکیل آباد پس از ۴۱ سال مجوز قانونی ندارد و مدیریت آن دست برادران  رستمی دست به دست می‌شود اینکه چرا دستگاه قضایی و سازمان محیط زیست در این قضیه تسامح می‌کنند سوالی تامل بر انگیز است.

عابدی رئیس اداره نظارت بر امور حیات‌وحش خراسان رضوی گفت: مدیر عامل باغ وحش  به دلیل درمان مدت زیادی در کانادا به سر می‌برد و داشتن مجوز باغ وحش منوط به دادن تعهد مدیر عامل است .

در خصوص مجوز نداشتن باغ وحش وکیل آباد  با تورج همتی مدیر کل حفاظت محیط زیست خراسان رضوی  چندین بار پیگیری کردیم  که حاضر به پاسخگویی نشد.

ایرادی در  باغ وحش نمی‌بینم !

مهدی رستمی مدیر داخلی باغ وحش مشهد در خصوص کوچک بودن قفس حیوانات گفت: قفس‌ها و نرده‌هایی که برای آن‌ها تعبیه شده بر اساس شاخص‌های در نظر گرفته شده برای باغ وحش هاست.

وی گفت: آن چیزی که مردم در فیلم‌ها و تلویزیون مشاهده می‌کنند، «پارک» وحش است نه «باغ» وحش. برای پارک وحش‌ها فضایی که برای هریک از حیوان‌ها در نظر می‌گیرند، بزرگ و چند هکتار است. معمولا برای هر حیوان ۵ تا ۱۰ هکتار در نظر می‌گیرند، اما ما در مشهد باغ وحش داریم نه پارک وحش.

مدیر داخلی باغ وحش مشهد در خصوص وضعیت نامساعد ورودی و پارکینگ باغ وحش گفت: باغ وحش هیچ مشکلی ندارد همه‌ی دستورالعمل‌ها در باغ وحش رعایت شده است و من ایرادی نمی‌بینم ،نگهداری حیوانات در بهترین حالت ممکن است.

مشکلات محیط زیست مشهد به اینجا ختم نمی‌شود باغ پرندگان مشهد  از شرایط اسف باری رنج می‌برد ،شرایط ناگواری که حتی صدای اداره محیط زیست را هم درآورد و دستور پلمب آن صادر  و به دادستانی ارجاع شده است ولی تاکنون هیچ اقدامی برای این مجموعه نشده است.

روستایی متروکه موصوف به باغ پرندگان

اگر سری به باغ پرندگان در منطقه گردشگری تجاری سپاد در مشهد که عنوان  تنها و اولین باغ پرندگان منطقه شرق کشور  را به خود اختصاص داده است بزنید شاید ابتدا تصور کنید وارد روستایی متروکه شده‌اید که نه تنها به بهداشت زیست محیطی توجهی نمی‌شود بلکه حتی بهداشت عمومی در مجموعه باغ پرندگان هم رعایت نمی‌شود.

باغ پرندگان مشهد در سال ۱۳۹۱ در مجاورت مجتمع الماس شرق  با هزینه بالغ بر نهصد میلیون تومان در شهر مشهد ساخته شد که  انواع پرندگان با گونه‌های کمیاب ایرانی، آسیایی و آفریقایی را در خود جای داده است.

 تیرماه سال ۱۳۹۸، اداره‌کل محیط زیست خراسان رضوی سیاهه‌ای از ضوابط و استاندارد‌های زیست‌محیطی را برای مجموعه باغ پرندگان مشهد ابلاغ کرد. 

در نامه اداره‌کل محیط زیست استان خراسان رضوی، تا پایان ۳۱ شهریورماه ۹۸ به باغ پرندگان سپاد مهلت داده شده بود تا ایرادات مجموعه خود را برطرف کنند. 

به گفته ریاست اداره محیط زیست خراسان رضوی، فعالیت باغ پرندگان مشهد به دلیل فضای غیراستاندارد و عدم رعایت ضوابط زیست محیطی، مورد تأیید این اداره نیست.

وارد باغ پرندگان که شدم قفس‌هایی فرسوده برای گونه‌های پرندگانی وجود داشت که حتی آب آشامیدنی آنها کثیف بود و حتی حداقل موارد بهداشتی آن رعایت نشده بود.

 عزیزی که از اصفهان به همراه خانواده به مشهد سفر کرده بود گفت: هیچ چیز در اینجا مصداق گردشگر پذیر بودن را ندارد  شما اگر باغ پرندگان اصفهان را با مشهد  مقایسه کنید کمبودهای این مجموعه مشخص می‌شود حقیقتا فکر نمی‌کردم باغ پرندگان  مشهد اینقدر فرسوده باشد و هیچ نظارت بهداشتی به حیوانات نداشته باشند.

طبق گزارش میدانی تخلفات محرز در باغ  پرندگان مشهد به این شرح است: عدم ارائه مستندات مبنی بر نحوه تحصیل گونه‌ها ،عدم رعایت بهداشت و نظافت قفس‌ها ،نارضایتی بازدید کنندگان ،عدم نصب دوربین مدار بسته با پوشش صد درصدی اماکن، عدم رعایت بهداشتی آبگیر پرندگان آبزی ,عدم پوشش گیاهی مورد نیاز پرندگان.

دستور پلمب دادیم اقدام نمی‌شود

بتول عابدی رئیس اداره نظارت بر امور حیات‌وحش خراسان رضوی گفت: وضعیت باغ پرندگان رضایت بخش نیست تا کنون چندین بار با دادستانی جهت پلمب باغ پرندگان مکاتبه کردیم هنوز پاسخی از مقام قضایی دریافت نکردیم .

وی گفت: باغ پرندگان  با وجود اینکه منطقه گردشگر پذیر است اما شرایط آن مناسب و رضایت بخش نیست.

مراکز  نگهداری حیوانات فاقد مجوز جرم است 

جبار کوچکی‌نژاد نایب رئیس فراکسیون محیط زیست و توسعه پایدار مجلس شورای اسلامی گفت : نگهداری از حیوانات در مراکز فاقد مجوز  جرم است و صاحبان مراکز غیر مجاز نگهداری از حیوانات، به دلیل عدم رعایت نکات بهداشتی، باعث انتقال برخی بیماری ها از حیوانات به انسان شده و سلامت مردم را هم تهدید قرار می‌کنند.

امروز باغ‌های وحش و پارک‌های وحش در اکثر کشور‌های دنیا یکی از مهم‌ترین جاذبه‌های گردشگری محسوب می‌شوند، اما در مشهد علی رغم موجی از اعتراضات که خصوصا طی سال‌های  اخیر شکل گرفته، می‌توان به جرات گفت شاهد اقدامی مؤثر برای بهبود وضعیت این مجموعه‌ها از سوی سازمان حفاظت محیط زیست نبوده‌ایم.

مجموعه‌هایی که بر خلاف نامشان نه به "باغ" شباهتی دارند و نه آنچه پشت میله‌هایشان به اسارت گرفته‌اند "حیات‌وحش" را در ذهن تداعی می‌کنند  و حتی نگهداری حیوانات در چنین اماکنی که مجوز قانونی ندارند جرم است.