گیاهان خانگی حال‌وهوای دلپذیری به محیط اطراف می‌دهند و به نظر می‌رسد در ایام قرنطینه میزان علاقه‌مندی به گل‌وگیاه بیشتر شده است. بهبود حافظه و بهره‌وری بیشتر و کیفیت بهتر هوای خانه یا محل کار از جمله اثرات نگهداری از گیاهان خانگی بر سلامتی است. اما آیا گیاهان خانگی باعث بهبود هوای خانه و محل کار می‌شوند؟
مشکل آلودگی هوای داخل ساختمان
بیشتر ما می‌دانیم که آلودگی هوای ناشی از ترافیک برای سلامتی مضر است، اما واقعیت این است که آلودگی هوای داخل ساختمان هم به همان اندازه ضرر دارد، هم در خانه و هم در محیط‌های کاری. آلودگی هوای داخل ساختمان باعث بیماری‌های مختلفی از جمله آسم، تنگی‌نفس، التهاب ملتحمه (غشای نازک داخلی پلک چشم) یا کنژنکتیویت و اگزما می‌شود.
پژوهش‌ها نشان داده است که گیاهان می‌توانند به سلامتی کمک کنند، روحیهٔ را بهتر کنند بهره‌وری و حافظه را بهبود بخشند.
پژوهشگران دریافته‌اند بیشترین آلاینده‌های فضای داخل ساختمان ترکیبات آلی ناپایدار یا فرّار هستند که در کپسول‌های اطفای حریق، اسپری‌ها آئروسل یا افشانه‌های هواپخش و مواد پاک‌کننده وجود دارد. یکی از این ترکیبات لیمونین است که شاید بوی خوشایند لیمویی آن را بشناسید. متأسفانه این ماده در ترکیب با ازون هوا مادهٔ شیمیایی خطرناکی به نام فرمالدهید ایجاد می‌کند.
آیا نگهداری از گیاهان خانگی باعث سلامتی می‌شود؟
یکی دیگر از مواد آلی که میزان بالای آن باعث بروز مشکلاتی می‌شود دی‌اکسیدکربن است که باعث کاهش تمرکز و قدرت تصمیم‌گیری می‌شود. تهویهٔ مناسب محیط این عوارض را کاهش می‌دهد، اما در جا‌هایی که تهویه به راحتی ممکن نیست گیاهان خانگی به طور شگفت‌آوری راهی خوب و طبیعی برای تصفیهٔ هوا پیش پای ما می‌گذارند.
راه‌حل سبز؟
فکر اینکه گیاهان خانگی به بهبود کیفیت هوای داخل ساختمان‌های کمک می‌کنند از ماجرای جالبی شروع شد. در سال ۱۹۸۹، ناسا اعلام کرد که گیاهان خانگی به طور چشمگیری باعث کاهش ترکیبات آلی ناپایدار و دی‌اکسیدکربن در محفظهٔ بسته می‌شوند، اما چنین واقعیتی در خانه‌ها و محل کار اثبات نشده بود. این ماجرا باعث شد موجی از تحقیق در مورد توانایی گیاهان در جذب مواد شیمیایی شروع شود و از آن زمان پژوهش‌ها بیشتر به اثر گیاهان در محیط‌هایی واقعی‌تر، در محیط‌های زندگی انسان پرداخت. برای مثال، در یکی از پژوهش‌ها در ۶۰ دفتر و محل کار گیاهانی قرار داده شد و میزان ترکیبات آلی ناپایدار در این محیط‌ها حدود ۵۰ تا ۷۵ درصد کاهش پیدا کرد.
در پژوهش دیگری که در نروژ انجام شد اثر قرار دادن گیاهان در محل کار و تحصیل و بخش رادیولوژی بیمارستان بررسی شد و دریافتند که قرار دادن تعداد زیادی گیاهان خانگی در محل کار باعث سرفه و سردرد و خستگی کمتر می‌شود.
استرس کمتر و بهره‌وری بیشتر
گیاهان خانگی نه فقط از نظر جسمی به سلامت بیشتر ما کمک می‌کنند بلکه بر ذهن و روان ما هم اثر می‌گذارند. اگر از عاشقان گل‌وگیاه باشید از اثر آرامش‌بخش و تنفس عمیق‌تر در طبیعت به‌خوبی خبر دارید و این موضوع در پژوهش‌های مختلفی هم ثابت شده است. پژوهش‌ها نشان می‌دهد گیاهان به تندرستی ما کمک می‌کنند، روحیهٔ ما را خوب می‌کنند و حافظه و بهره‌وری ما را بهبود می‌دهند. در یکی از تحقیقات دریافتند که کارکنانی که منظرهٔ گیاهان در برابرشان بوده است در آزمون ویژهٔ تمرکز ۱۹ درصد بهتر عمل کرده‌اند.
گیاهان چطور به ما کمک می‌کنند؟
دکتر تیانا بلانوسا از انجمن سلطنتی باغبانی علمی روش‌هایی را که گیاهان باعث بهبود کیفیت هوا می‌شوند بررسی می‌کند. او توضیح می‌دهد که گیاهان روش‌های گوناگونی برای زدودن ترکیبات آلاینده از هوا دارند. در زیر هر برگ، روزنه‌هایی به نام استوما یا روزنهٔ هوایی وجود دارد که هوا را جذب می‌کند و بخار آب از آن‌ها خارج می‌شود. ترکیبات آلی موجود در هوا در این مسیر پاک می‌شوند و بخار آب هم باعث رطوبت بیشتر هوای محیط می‌شود. روش دیگر دفع آلاینده‌ها در گیاهان از طریق خاک است که میکروارگانیسم‌های موجود در خاک، ترکیبات آلی را تجزیه می‌کنند.
چه گیاهی انتخاب کنیم؟
دکتر بلانوسا در پاسخ به این سوال که چه گیاهی در این زمینه مفیدتر است می‌گوید: ما دریافتیم گیاهانی که زود رشد می‌کنند و آب بیشتری نیاز دارند و از نظر فیزیولوژیکی گیاهان فعالی هستند، مفیدترند. به عبارت دیگر گیاهانی مانند اسپاتیفیلوم یا گل چمچه‌ای و پوتوس مناسب هستند.
آیا نگهداری از گیاهان خانگی باعث سلامتی می‌شود؟
گیاهانی که نگهداری و مراقبت کمتری نیاز دارند در رفع آلاینده‌های محیط کمتر اثر دارند. دکتر بلانوسا می‌گوید: نگهداری ساکولانت‌ها یا گیاهانی با برگ‌های گوشتی و آبدار آسان‌تر است، اما از نظر فیزیولوژیکی تأثیر چندانی در رفع آلاینده‌های محیط ندارند.
با اینکه این گیاهان روحیهٔ شما را خوب می‌کنند و محیط اطراف شما را زیبا می‌کنند و نیاز به مراقبت چندانی ندارند، اما اثری هم بر آلودگی هوای داخل ساختمان ندارند. پژوهش‌ها نشان می‌دهد گیاهانی که نور زیادی می‌خواهند و فتوسنتز بیشتری انجام می‌دهند و رشد سریع‌تری دارند بیشترین اثر را بر آلاینده‌های هوای داخل ساختمان دارند.
دکتر بلانوسا می‌گوید: برای نتیجهٔ بهتر چند گیاه نگه دارید، برای یک اتاق کوچک پیشنهاد می‌کنیم حداقل پنج یا شش گیاه قرار دهید تا بر میزان دی‌اکسیدکربن و دی‌اکسید نیتروژن اثر بگذارد.
از آن‌ها مراقبت کنید تا آن‌ها از شما مراقبت کنند
دکتر بلانوسا می‌گوید نگهداری و مراقبت از گیاهان مهم است تا آن‌ها بتوانند بهترین تأثیر را بر گاز‌ها و رطوبت محیط داخل ساختمان بگذارند. گیاهان برای فعالیت طبیعی خود نیاز به نور دارند و فعالیت آن‌ها باعث تبادل گاز‌های بیشتری می‌شود. "هرچه آن‌ها را در معرض نور بیشتری قرار دهیم، کارایی بیشتر و بهتری برای ما خواهند داشت". حواس‌تان باشد گیاه بی‌آب یا غرق‌آب نماند.
پس اگر می‌خواهید بهره‌وری و تمرکز بیشتر داشته باشید و هوای اتاق‌تان هم تازه و پاکیزه باشد بد نیست کمی طبیعت به محیط خود بیاورید. یادتان باشد اگر درپی بهترین پاک‌کنندهٔ آلاینده‌های هوا هستید انواع مناسب گیاهان را انتخاب کنید و آن‌ها را در روشن‌ترین جای اتاق قرار دهید و حواس‌تان باشد که نور و آب کافی داشته باشند. مهربانی و رسیدگی به آن‌ها بی‌تردید نتیجه می‌دهد.
