کبد چرب یک بیماری شایع است که به دلیل تجمع بیش از حد چربی در کبد ایجاد میشود و در صورت پیروی کردن از یک رژیم غذایی مناسب و انجام اقدامات پیشگیرانه، امکان بهبود آسیب وارده به کبد وجود دارد اما در صورت عدم درمان موجب نارسایی کامل کبد می شود. در ادامه این مطلب همراه ما باشید تا اطلاعاتی از کبد چرب چیست و چگونه درمان میشود؟ را در اختیار شما قرار می دهیم و به سوالاتی چون برای کبد چرب چی بخوریم؟ و... پاسخ می دهیم.
فهرست مطالب
کبد چرب چیست؟
کبد چرب(به انگلیسی Fatty liver) یا استئاتوز کبدی یکی از بیماری‌های شایع است که به دلیل رسوب چربی در کبد ایجاد می شود.کبد چرب می تواند باعث التهاب و آسیب کبد شود و در موارد شدید تر، می‌تواند نارسایی کبدی را به دنبال داشته باشد. این بیماری زمانی رخ می‌دهد که چربی زیادی در بدن تولید شود یا متابولیسم چربی به خوبی صورت نگیرد. اضافی در سلول‌های کبدی ذخیره شده و در آن‌ها تجمع می‌یابد و باعث این بیماری میشود.
کبد چرب یا جگر چرب (به انگلیسی: Fatty liver) در پزشکی حالتی برگشت‌پذیر از تجمع واکوئول‌های چربی در سلول‌های کبدی است که با التهاب کبد مشخص میشود که بین اکثر مردم به عنوان تنبلی کبد معروف است.
انواع کبد چرب
انواع کبد چرب به دو دسته غیرالکلی و الکلی تقسیم بندی می شود:
- بیماری کبد چرب غیرالکلی شامل کبد چرب ساده غیرالکلی، استئاتوهپاتيت غيرالكلي و کبد چرب حاد بارداری است.
- بیماری کبد چرب الکلی شامل کبد چربی الکلی ساده و استئاتوهپاتيت الکلی است.
بیماری کبد چرب غیرالکلی
- استئاتوهپاتيت غيرالكلی شکل تهاجمی از بیماری کبد چرب است که با التهاب کبد همراهه و ممکن است منجر به سیروز و نارسایی کبد شود.
- کبد چرب ساده غیرالکلی نوعی از کبد چرب است که در نتیجه تجمع چربی به دلیلی غیر از مصرف زیاد الکل در کبد بروز می‌کند.
- کبد چرب حاد بارداری یک عارضه نادر اما جدی است که علت دقیق آن مشخص نیست.
بیماری کبد چرب الکلی
- کبد چربی الکلی ساده اولین مرحله بیماری کبدی ناشی از الکل است.
- استئاتوهپاتيت الکلی یا هپاتیت الکلی زمانی اتفاق می‌افتد که تجمع چربی اضافی در کبد با التهاب همراه است و در صورت عدم درمان می تواند منجر به زخم کبدی شود که می‌تواند نارسایی کبدی را در پی داشته باشد.
گرید کبد چرب
کبد چرب به ۴ گرید از نظر میزان پیشرفت دسته‌بندی میشود.
- کبد چرب گرید ۱ ساده‌ترین نوع کبد چرب است که دلیل آن خوردن مواد غذایی ناسالم می باشد و با افزایش فعالیت‌های روزانه و تغذیه سالم کاملا برطرف می شود.
- کبد چرب گرید ۲ دومین مرحله این بیماری است که علاوه بر تجمع چربی اضافی، التهاب کبدی هم وجود دارد.
- کبد چرب گرید ۳ یا فیبروز کبد، وضعیتی است که در آن کبد به دلیل رسوب چربی زیاد در اطراف آن ملتهب و زخم میشود.
- کبد چرب گرید ۴ یا سیروز کبدی وضعیتی است که زخم کبد گسترش یافته است و در صورت عدم درمان برای بهبود پیوند کبد برای فرد احتیاج میشود.
علائم کبد چرب
کبد چرب در بسیاری از بیماران علائم قابل توجهی ندارد، اما علائم کبد چرب در زنان با علائم کبد چرب در مردان با هم تفاوتی ندارد و ممکن است افراد احساس خستگی،احساس ناراحتی و یا درد در سمت راست بالای شکم داشته باشند.در حالت فیبروز کبد این بیماری با علائمی مانند موارد زیر همراه است:
- گیجی
- ضعف
- خستگی
- درد شکم
- تورم شکم
- تورم پاها
- کاهش وزن
- خارش پوست
- خونریزی از بینی
- زردی پوست و چشم
- از دست دادن اشتها
- بزرگ شدن پستان‌ها در مردان
- خوشه‌های شبکه مانند رگ‌های خونی در زیر پوست
علائم خطرناک کبد چرب
- تورم شکم
- خستگی مفرط
- بزرگ شدن طحال
- قرمز شدن کف دست‌ها
- زردی پوست و چشم (یرقان)
- تورم رگ‌های خونی زیر سطح پوست
- درد یا ناراحتی در سمت راست بالای شکم
علت کبد چرب
علت کبد چرب، مصرف زیاد الکل است اما در افرادی که الکل مصرف نمی‌کنند، علت آن به طور دقیق مشخص نیست. اما یک یا چند مورد از عوامل زیر ممکن است در این زمینه نقش داشته باشند:
- چاقی
- بارداری
- قند خون بالا
- کاهش وزن سریع
- مقاومت به انسولین
- قرار گرفتن در معرض سموم خاص
- بعضی از انواع عفونت‌ها مانند هپاتیت C
- بالا بودن سطح چربی ها در خون به ویژه تری گلیسیرید
- عوارض جانبی بعضی از داروها، مانند متوترکسات، تاموکسیفن، آمیودورون و اسید والپروئیک
تشخیص کبد چرب
برای تشخیص کبد چرب، پزشک از روش های چون سابقه پزشکی بیمار، معاینه بدنی، آزمایش خون، تصویربرداری و نمونه برداری استفاده کرد.در ادامه راه های تشخیص کبد چرب را آورده ایم:
- بررسی سابقه پزشکی بیمار:در صورتی که پزشک فوق تخصص گوارش و کبد نسبت به بیماری کبد چرب مشکوک باشد، سابقه پزشکی خانوادگی از جمله سابقه بیماری کبدی، مصرف الکل، هرگونه بیماری که ممکن است به آن مبتلا باشد و یا دارویی را که مصرف می کند را بررسی می کند.
- معاینه بدنی: برای بررسی التهاب کبد، پزشک ممکن است شکم فرد را لمس کند یا فشار دهد و اگر کبد بزرگ شده باشد، ممکن است پزشک بتواند آن را حس کند.
- برای تشخیص کبد چرب در آزمایش خون، معمولاً مقادیر غیر عادی آنزیم های کبدی اندازه گیری می شوند. این آنزیم ها شامل آسپارتات آمینوترانسفراز یا AST و آلانین ترانس آمیناز یا ALT هستند. هنگامی که این آنزیم ها بالاتر از حد طبیعی خود در کبد تولید شوند، احتمال ابتلای فرد به بیماری کبد چرب وجود دارد.
- تست تصویربرداری: پزشک ممکن است از تست های تصویربرداری مانند سونوگرافی، سی‌تی اسکن و اسکن MRI استفاده کند. همچنین ممکن است پزشک انجام آزمایشی بنام الاستوگرافی ناپایدار تحت کنترل لرزش (VCTE ،FibroScan) را توصیه کنند.
- بیوپسی از کبد یا نمونه برداری بهترین راه برای تعیین شدت بیماری است. در بیوپسی کبد، پزشک سوزنی را به داخل کبد وارد کرده و یک قطعه از بافت را برای معاینه برمی‌دارد. به منظور کاهش درد از بی‌حسی موضعی استفاده میشود.
درمان کبد چرب
درمان کبد چرب به صورت قطعی وجود ندارد و در حال حاضر، هیچ داروی تایید شده‌ای برای این بیماری وجود ندارد اما در بسیاری از موارد با تغییر سبک زندگی می‌توان به درمان بیماری کمک کند. به عنوان مثال، پزشک ممکن است موارد زیر را توصیه کند:
- اجتناب یا محدود کردن مصرف الکل
- اقدام برای کاهش وزن
- ایجاد تغییراتی در رژیم غذایی
در صورت بروز عارضه ، پزشک معالج می‌تواند درمان‌های زیر را تجویز کند:
- داروها
- عمل جراحی
- تغییر سبک زندگی
درمان خانگی کبد چرب
درمان خانگی کبد چرب با تغییر سبک زندگی امکان پذیر است و ممکن است موارد زیر برای بیمار کمک‌کننده باشند:
- کاهش وزن
- پرهیز از نوشیدن الکل
- داشتن رژیم غذایی سرشار از مواد مغذی
- انجام حداقل 30 دقیقه ورزش در بیشتر روزهای هفته
- مصرف خوراکی‌های سالم مانند میوه، سبزی، حبوبات و غلات کامل
- محدود کردن مصرف کربوهیدرات‌های تصفیه شده مانند شیرینی، برنج سفید، نان سفید و سایر دانه‌های تصفیه شده
- محدود کردن مصرف چربی اشباع که در گوشت قرمز و بسیاری از محصولات حیوانی یافت میشود
- اجتناب از مصرف چربی ترانس که در بسیاری از تنقلات فرآوری شده وجود دارد.
درمان فوری کبد چرب
- زنجبیل
- لیمو ترش
- سرکه سیب
- مصرف زردچوبه
- دمنوش چای سبز
- دمنوش شیرین‌بیان
- مصرف سبزیجات
عوارض کبد چرب
عارضه اصلی کبد چرب، سیروز است و اگر درمان نشود به بروز مشکلاتی مثل تجمع مایع در شکم، واریس مری (تورم وریدهای مری که می‌توانند پاره شوند و خونریزی کنند)، آنسفالوپاتی کبدی (گیجی، خواب‌آلودگی و گفتار نامفهوم)، سرطان کبد و نارسایی کبد منجر شود.
پیشگیری از کبد چرب
برای پیشگیری از کبد چرب و عوارض احتمالی آن، پیروی از سبک زندگی سالم حائز اهمیت است.
پرسش های متداول
| کبد چرب چیست؟ |
|
کبد چرب یک بیماری شایع است که به دلیل تجمع بیش از حد چربی در کبد ایجاد میشود. |
| برای کبد چرب چی بخوریم؟ |
|
برای کبد چرب، ماهی و گوشت بدون چربی، نان گندم ، برنج قهوه‌ای، جو کامل، پاستا سبوس‌دار، ویتامین E. قهوه تلخ، زنجبیل، زردچوبه بخورید. |
| کبد چرب در آزمایش خون با چه علامتی نشان داده میشود؟ |
|
کبد چرب در آزمایش خون با ALT،AST، ALP نشان داده می شود. |
| چربی کبد در آزمایش خون باید چند باشد؟ |
| آزمایش بیلی روبین که مقادیر نرمال آن برای آزمایش Direct Serum بین ۰ تا ۰.۳ میلی گرم است. البته مقادیر آزمایش بیلی روبین در آزمایش Total Serum نیز در محدوده ۰.۳ تا ۱.۲ قرار دارد. آزمایش آلبومین که دارای حد طبیعی بین ۳.۵ تا ۵.۴ است. |
| کبد چرب درمان دارد یا نه؟ |
| خیر، کبد چرب ردمان دارویی شیمیایی خاص و قرص ندارد و تنها تغییر سبک زندگی می‌تواند این بیماری را درمان کند. |
| کبد چرب گرید 3 خطرناک است؟ |
| کبد چرب گرید سه یک وضعیت بالقوه خطرناک و تهدید کننده زندگی است. در واقع این مرحله آخرین فرصت کبد برای بهبود است. چرا کبد در صورت ابتلا به فیبروز کبد، می‌تواند به عملکرد خود ادامه دهد. اما با تبدیل این اختلال به سیروز، کبد کارایی خود را به طور کامل از دست می‌دهد. |
