معرفی رشته دامپزشکی؛ درآمد، بازار کار و دانشگاه های برتر

رشته دامپزشکی ( به انگلیسی Veterinary) یکی از جذاب ترین،محبوب‌ترین و پردرآمدترین رشته های علوم تجربی است و همانطور که از نامش برمی آید، سر و کار فرد دامپزشک با حیوانات است.. ما در این مطلب به طور کامل به معرفی رشته دامپزشکی می‌پردازیم و تمام اطلاعات لازم در مورد این رشته را در اختیار داوطلبان کنکوری قرار می‌دهیم.

تاریخچه دامپزشکی در ایران

در ایران نیز تاریخ دامپزشکی به زمان زرتشت بازمی گردد و اسنادی درباره درمان گاو ها و حیوانات آمده است. نخستین دانشکده دامپزشکی در ایران در سال 1311 شمسی تاسیس شد و گروهی از دانشجویان برای آموزش دامپزشکی به فرانسه اعزام شدند.

دامپزشکی دانشی است که به شناخت، تشخیص، درمان و پیشگیری بیماری دام ها و حیوانات، شیوه‌های کنترل و بازرسی بهداشتی مواد غذایی و فرآورده های با منشأ حیوانی می پردازد. رشته دامپزشکی با بیماری های انسان سروکاری ندارد و فقط به بخشی از بیماری ها می پردازد که بین انسان و حیوان مشترک است.

همچنین در این رشته دانشجویان با بهداشت تغذیه دام ها آشنا می شوند. در بیانی کلی می توان بگوییم دامپزشکی رشته ای است که ناظر به همه ی ابعاد زندگی بهداشتی و سلامت دام ها (به دلیل ارزش غذایی آن ها) و همه ی حیوانات است.

کارشناسی رشته دامپزشکی در یک نگاه

در جدول و نمودار زیر به اجمال رشته دامپزشکی را بررسی می کنیم.

رزرو مشاوره با رتبه های برتر

ضرایب رشته دامپزشکی

این رشته در زیرگروه 1 رشته تجربی قرار دارد و داوطلبان برای قبولی در این رشته باید درس زیست شناسی را در اولویت اول قرار دهند.

• درس شیمی ضریب 3 
•  درس فیزیک و ریاضی با ضریب 2 
• درس زمین شناسی ضریب صفر

رشته دامپزشکی برای چه کسانی مفید است؟

• اولین ویژگی ای که باید برای ورود به رشته دامپزشکی داشته باشید، علاقه بسیار به حیوانات و نترسیدن از آن هاست؛ چرا که یک دامپزشک تمام زمان کاری خود را صرف رسیدگی به حیوانات می کند.
• دامپزشکان باید قدرت تحلیل و تجزیه بالایی داشته باشند و بتوانند در تحقیقات مربوط به کشف و درمان بیماری های حیوانات و انسان ها فعالیت کنند.
• یکی دیگر از توانمندی های مهم دامپزشکان دقت و توجه به نشانه هاست؛ چراکه حیوانات زبان گفتن ندارند و دامپزشک باید از روی نشانه ها و علائم آن ها به بیماری پی ببرد.
• صبر و حوصله نیز برای بازده بهتر کار شما مفید است؛ چرا که باید دام را به انجام بعضی کار ها مثل واکسیناسیون و ... توجیه کنید و در کمترین تنش کارهای درمانی را انجام دهید.
• درپایان باید فردی پرطاقت باشید؛ چرا که در حرفه دامپزشکی ممکن است با صحنه ها و بوهای نامطبوع مواجه شوید و بعضی جراحی ها و زایمان حیوانات نیازمند صبر و تحمل دارد.

دوره تحصیل کارشناسی رشته دامپزشکی

رشته دامپزشکی نیز مانند رشته داروسازی و پزشکی در یک دوره 6 ساله برگزار می‌شود. دانشجویان پس از گذراندن 130 واحد درسی باید در آزمون جامع پیش درمانگاهی شرکت کنند. دانشجویانی که در این آزمون قبول شوند وارد دوره دوم این رشته می‌شوند. دانشجویان در این دوره نیز 90 واحد سپری می‌کنند و وارد دوره درمانگاهی می‌شوند. آن‌ها در این دوره مراحلی مانند کارورزی، اینترن و پایان ‌نامه را هم سپری می‌کنند.

برای ادامه تحصیل در رشته دامپزشکی دو راه پیش روی داوطلبان و متقاضیان دانشگاه وجود دارد. آن ها می توانند به دو صورت کاردانی و کارشناسی وارد رشته دامپزشکی شوند.

کاردانی رشته دامپزشکی

مدت زمان کاردانی دامپزشکی دوسال است و دانشجویان کاردانی دامپزشکی بعد از دوره کاردانی با شرکت در کنکور یا سوابق تحصیلی می توانند مدرک لیسانس دامپزشکی، علوم آزمایشگاهی دامپزشکی، بهداشت یار دامپزشکی، تکنسین دامپزشکی، و بهداشت مواد غذایی با منشأ دامی را اخذ کنند. چنین افرادی معمولا در دوره دبیرستان در مدرسه های فنی و حرفه ای مشغول به تحصیل بوده اند. آن ها بعد از اخذ مدرک کاردانی دامپزشکی می توانند در جایگاه تکنیسین دامپزشکی شناخته می شوند.

دکتری عمومی دامپزشکی

بعد از گذراندن دوره دبیرستان داوطلبان کنکور سراسری تجربی با کسب نمره کافی می توانند وارد مقطع کارشناسی دامپزشکی شوند. دوره کارشناسی دامپزشکی 6 ساله است و 12 ترم به طول می انجامد. از سال چهارم تحصیلی رشته دامپزشکی، دانشجویان وارد مرحله عملی و کارآموزی می شوند.

دوره دکتری عمومی دامپزشکی شامل دو بخش است که عبارتند از؛

1. دوره پیش درمانگاهی : دانشجویان دامپزشکی بعد از گذراندن دوره پیش درمانگاهی در آزمون جامع پیش درمانگاهی شرکت می کنند و بعد از قبولی در آن می توانند وارد مرحله دوم تحصیل خود شوند. آزمون جامع هر دوسال یکبار برگذار می شود. در دوره پیش درمانگاهی دانشجویان دامپزشکی 130 واحد درسی را می گذرانند.

2. دوره درمانگاهی : دوره درمانگاهی شامل 90 واحد درسی است و دوره کارورزی، اینترن و پایان نامه در این دوره قرار دارد. معمولا کارورزی در تابستان های دو سال آخر تحصیل انجام می شود.

دروس رشته دامپزشکی

تعداد کل واحدهای رشته دامپزشکی 224 واحد است. .

دروس پایه

دانشجویان باید در این رشته 24 واحد از دروس پایه را مطالعه کنند. دروس پایه برای این رشته به صورت زیر هستند:

دروس اصلی

 دانشجویان باید 89 واحد از دروس اصلی را در این رشته مطالعه کنند. دروس اصلی این رشته به صورت زیر هستند:

دروس عمومی

داوطلبان باید در این رشته 20 واحد دروس عمومی سپری کنند. دروس عمومی رشته دامپزشکی به صورت زیر هستند:

دروس تخصصی

دروس تخصصی این رشته 49 واحد است. البته به این نکته توجه داشته باشید که 3 واحد از این دروس به صورت اختیاری در اختیار دانشجویان قرار می‌گیرد. دروس تخصصی این رشته به صورت زیر هستند:

دروس بالینی

دانشجویان باید در طی تحصیل خود 10 واحد دروس بالینی سپری کنند که 4 واحد آن به صورت اختیاری است. دروس بالینی این رشته عبارتند از:

دروس کارآموزی در روستا

دروس کارآموزی در روستا به صورت 6 واحد در اختیار دانشجویان قرار می‌گیرد. دروس این بخش برای دانشجویان عبارتند از:

دروس کارآموزی انترنی

دروس کارآموزی انترنی 20 واحد است و دانشجویان باید طبق دروس زیر این واحدها را سپری کنند:

پایان نامه و گزارش تحقیق

دانشجویانی که در رشته دامپزشکی تحصیل می‌کنند باید برای اینکه فارغ‌التحصیل شوند 6 واحد پایان نامه و گزارش تحقیق نیز در کارنامه خود داشته باشند.

دانشگاه ها  رشته دامپزشکی 

دانشگاه‌های سراسری و آزاد زیادی برای پذیرش این رشته در ایران وجود دارند. داوطلبان می‌توانند با توجه به شرایطی که دارند در یکی از دانشگاه‌های زیر تحصیل کنند:

چارت دانشگاهی رشته دامپزشکی

وضعیت ادامه تحصیل در مقاطع بالاتر

فارغ التحصیلان کارشناسی رشته دامپزشکی می توانند در دو حالت برای ادامه تحصیل شان در مقطع تخصص اقدام کنند و در آزمون کارشناسی ارشد شرکت کنند. این دو حالت عبارتند از؛

• رشته هایی که فقط فارغ التحصیلان رشته دکتری عمومی دامپزشکی می توانند در آن ها ادامه تحصیل دهند و تخصص بگیرند. این رشته ها عبارتند از؛ جراحی دامپزشکی، مامایی و بیماری های تولید مثل دام، بیماری های داخلی دام، رادیولوژی دامپزشکی، بیماری های پرندگان، بیماری های آبزیان.
• رشته هایی که بین فارغ التحصیلان رشته دکتری عمومی دامپزشکی و سایر رشته های پزشکی مشترک است و می توانند در آن ها برای کسب تخصص ادامه تحصیل بدهند. این رشته ها عبارتند از؛ دکتری انگل شناسی پزشکی، فیزیولوژی، بیولوژی تولید مثل، بیوشیمی بالینی، علوم تشریحی، علوم تغذیه، علوم اعصاب، مهندسی بافت، و دکتری اقتصاد و مدیریت دارو.

رشته های دکتری تخصصی دامپزشکی

دانشجویانی که بعد از 6 سال دوره عمومی دکتری را سپری می‌کنند با توجه به علاقه‌ای که دارند می‌توانند در یکی از رشته‌های تخصصی این رشته به ادامه تحصیل بپردازند. در حالت کلی سازمان سنجش 26 رشته برای دکتری تخصصی این رشته معرفی کرده است. شما می‌توانید در ادامه معرفی رشته دامپزشکی با رشته‌های دکتری تخصصی این رشته نیز آشنا شوید:

1. باکتری شناسی
2. ویروس شناسی
3. قارچ شناسی
4. ایمنی شناسی
5. بیوتکنولوژی
6. فناوری تولید مثل در دامپزشکی
7. سم شناسی
8. فارماکولوژی دامپزشکی
9. فیزیولوژی
10. آناتومی و جنین شناسی مقایسه‌ای
11. بافت شناسی مقایسه‌ای
12. بیهوشی و مراقبت‌های ویژه دامپزشکی (دستیاری)
13. جراحی دامپزشکی (دستیاری)
14. مامایی و بیماری‌های تولید مثل دام (دستیاری)
15. بیماری‌های داخلی دام‌های کوچک (دستیاری)
16. بیماری‌های داخلی دام‌های بزرگ (دستیاری)
17. رادیولوژی دامپزشکی (دستیاری)
18. کلینیکال پاتولوژی دامپزشکی (دستیاری)
19. پاتولوژی دامپزشکی
20. بهداشت و بیماری‌های پرندگان
21. بیوشیمی
22. بهداشت و بیماری‌های آبزیان (دستیاری)
23. بهداشت مواد غذایی
24. بهداشت خوراک دام
25. اپیدمیولوژی
26. انگل شناسی دامپزشکی

رشته و شغل دامپزشکی برای چه کسانی مناسب است؟

• افرادی که به حیوانات علاقه دارند.
• افرادی که اطلاعات کافی در مورد حیوانات دارند.
• افرادی که توانایی جسمی بالا دارند.
• افرادی که توانایی تصمیم‌گیری در شرایط حساس را دارند.
• افرادی که دلسوز و مهربان هستند.
• افرادی که توانایی کار در ساعات طولانی را دارند.

شرح وظایف یک دامپزشک

دامپزشکان معمولأ وظایف مراقبت بیماری‌های دامی نظیر شبکه‌های ملی مراقبت بیماری‌های حیوانی (خاکزی)، بیماری‌های حیوانی (آبزی) و بیماری‌های مشترک انسان و حیوان را برعهده دارند. اما عمده مسئولیتی که یک فارغ التحصیل دامپزشکی برعهده دارد، عبارتند از:

• تشخیص مشکلات بهداشتی انواع حیوانات
• معالجه و بهبود زخم‌ها و شکستگی‌های احتمالی
• کشتار و از بین بردن حیوانات در صورت لزوم (حمله ملخ‌ها، آنفولانزا پرندگان و …)
• ارائه مراقبت‌های پیشگیرانه برای حفظ سلامت دام‌ها (بررسی تغذیه و …)
• درمان حیواناتی که از عفونت یا بیماری رنج می‌برند. (انواع سرطان‌ها و …)
• واکسینه کردن حیوانات در برابر بیماری‌ها، مانند بیماری هاری
• جراحی جزئی تا پیچیده با توجه به نوع تجربه و آموزش‌های دیده شده (مثلأ شکستگی)
• مشاوره به صاحبان حیوانات خانگی در مورد تغذیه، رفتار و تولید مثل آن‌ها
• انجام و تجویز آزمایش‌های تشخیصی مانند اشعه ایکس، EKG، سونوگرافی، خون، ادرار و مدفوع و …

مزایا و معایب رشته دامپزشکی

اگر به حیوانات علاقه دارید، این کار می تواند برای شما مفید و با درآمد خوبی باشد. به دلیل وجود مرغداری ها و دامداری های بزرگ در کشور و ضرورت تولید گوشت، این مراکز به دامپزشکان احتیاج دارند. دامپزشکان می توانند بعد از کسب تجربه و سابقه در این مراکز مشغول به کار شوند.

یکی از عیب های این شغل خطر ابتلا به بیماری های مشترک بین حیوانات و انسان است. همچنین معمولا دامداری ها و مرغداری ها و ... در خارج از شهر قرار دارد و بُعد مسافت بین محل زندگی و محیط کاری زیاد است.

یک دامپزشک نمی توان در هر شهری مشغول به کار شود بلکه مهمترین پارامتر اشتغال او وجود دام و حیوان زیاد در یک شهر است. علاوه براین امکان ضرب دیدگی و آسیب دیدن دامپزشک هنگام کار با بعضی حیوانات وجود دارد.

بازار کار و درآمد رشته دامپزشکی

دانشجویان رشته دامپزشکی بعد از فارغ التحصیلی می توانند در محیط های مختلف بهداشت و درمان مرتبط با حیوانات مثل وزارت بهداشت، دانشگاه علوم پزشکی، مرکز بهداشتی درمانی دولتی، انستیتوی پاستور، شرکت‌های‌ تولید مواد غذایی‌ با فرآورده‌های‌ دامی، شرکت های موادغذایی گوشتی‌ ، وزارت جهاد کشاورزی، موسسه سرم و واکسن سازی رازی، سازمان دامپزشکی و ... مشغول به کار شود. البته کسب تخصص و تجربه در جذب دامپزشکان در این سازمان ها بسیار موثر است. همچنین دامپزشکان می توانند مطب و داروخانه دامپزشکی، مرکز واکسیناسیون دام و طیور تاسیس کند و به طور مستقل به درمان حیوان های خانگی، کار در اصطبل ها و بازار های خرید و فروش حیوانات بپردازند. شغل دیگری که برای دامپزشکان وجود دارد، مسئول بررسی و نظارت بهداشت و استانداردهای کشتارگاه هاست که باید طاقت آن را داشته باشید.

اگر تازه اول کار هستید نمی توانید انتظار درآمد بالا را در رشته دامپزشکی انتظار داشته باشید. معمولا صاحبان دام به سراغ افراد با تجربه و با آوازه می روند؛ چراکه قرار است تمام سرمایه خود را به آن ها بسپارند و یک اشتباه در روند درمان دام ها، موجب مرگ و میر دام ها و برباد رفتن سرمایه شان است. اما می توان گفت با گذر زمان و تجربه این رشته می تواند رشته ای پردرآمد برای دامپزشکی متبحر قلمداد شود.

به طور کلی می توان گفت بازار کار رشته دامپزشکی قابل قبول است اما نکته مهم آن تبحر و تجربه و توانمندی های دامپزشک است اما نسبت به رشته های دیگر پزشکی درآمد کمتری دارد. با گسترش رشته دامپزشکی در دانشگاه های مختلف مثل دانشگاه های آزاد، غیرانتفاعی و ... و آسان شدن پذیرش آن ها، تا حدودی این رشته در ایران اشباع شده است.

 دانشجویان می‌توانند پس از فارغ‌التحصیلی به کارهای زیر بپردازند:

• مسئول فنی کارخانه‌های تولید خوراک دام و طیور
• مسئول فنی کارخانه‌های جوجه‌کشی
• مسئول فنی کشتارگاه‌های دام و طیور
• مسئول فنی داروخانه‌های دامپزشکی
• مسئول فنی کارخانه‌های تولید فرآورده‌های گوشتی
• مسئول فنی کارخانه‌های تولید فرآورده های لبنیات
• مسئول فنی آزمایشگاه‌های کنترل مواد غذایی
• دامپزشک دامداری
• دامپزشک مراکز پرورش اسب
• دامپزشک مراکز پرورش ماهی
• دامپزشک مراکز پرورش زنبور عسل و کرم ابریشم
• دامپزشک فعال در بیمارستان‌های دامپزشکی
• تاسیس داروخانه دامپزشکی و فعالیت در آن
• تاسیس مطب دامپزشکی
• و …

تاسیس داروخانه دامپزشکی علاوه بر اینکه دارای ضوابط خاصی مانند تحصیل در رشته دامپزشکی است ، دارای ضوابط دیگری نیز مانند شرایط حد نصاب امتیاز ، نحوه محاسبه امتیاز ، شرایط اختصاصی ویژه ایثارگران و الزامات محل تاسیس نیز می باشد که در ادامه به توضیح هر مورد می پردازیم .

شرایط متقاضی اخذ مجوز داروخانه دامپزشکی :

• دارا بودن تابعیت جمهوری اسلامی
• دارا بودن حداقل دانشنامه دکترا عمومی دامپزشکی
• داشتن کارت عضویت در سازمان نظام دامپزشکی
• نداشتن سوء پیشینه ، سابقه محکومیت و اعتیاد
• داشتن سلامت جسمی و روانی همراه با گواهی توانایی انجام کار
• ارائه گواهی انجام امریه سربازی یا معافیت از آن
• عدم اشتغال در دستگاه های دولتی
• کسب حد نصاب امتیاز لازم بر اساس جداول زیر

حد نصاب امتیاز لازم برای هر شهر و شهرستان در جدول زیر توضیح داده شده است .

فارغ التحصیلان دکتری رشته دامپزشکی امتیاز مربوط به مدارک تحصیلی شان بر اساس جدول زیر محاسبه می شود :

از گرایش های دکتری رشته دامپزشکی می توان به پاتولوژی دامپزشکی اشاره کرد که در آن به بررسی آسیب شناسی حیوانات و دام ها پرداخته شده و از نتایج آن ها در امور دارویی استفاده زیادی می شود .

امتیاز سابقه کار برای تاسیس داروخانه دامپزشکی بر اساس جدول شماره 3 تا سقف 80 درصد حد نصاب امتیاز مورد نیاز مندرج در جدول شماره 1 محاسبه می گردد .

امتیاز بومی بودن برای صدور مجوز تاسیس داروخانه دامپزشکی بر اساس جدول شماره 4 محاسبه می شود . بومی به فردی گفته می شود که علاوه بر تولد در شهر محل سکونت ، پدر ، مادر یا همسر وی چهار سال سابقه بیمه داشته و یا خود متقاضی حداقل 5 سال از سنوات خدمتی خود را در آن شهر طی کرده باشد .

متقاضیان برای فهمیدن این نکته که چقدر شانس قبولی در رشته دامپزشکی را دارند می توانند آخرین رتبه قبولی این رشته در دانشگاه آزاد را از مقاله زیر مشاهده نمایند .

امتیاز ویژه ایثارگری بر اساس جدول 5 حداقل تا سقف 25 درصد حد نصاب امتیاز مورد نیاز مندرج در جدول شماره 1 محاسبه می شود .

امتیاز آموزشی بر اساس جدول شماره 6 حداکثر تا سقف 60 درصد حد نصاب امتیاز مورد نیاز مطابق جدول شماره 1 محاسبه می شود .

شرایط اختصاصی تاسیس داروخانه دامپزشکی

متقاضیان دریافت پروانه باید از قوانین مربوط به ساختمان ، متراژ و تجهیزات لازم برای تاسیس داروخانه های دامپزشکی اطلاع کافی داشته باشند . همچنین ابطال یا واگذاری مجوز و جابه جایی داروخانه از محلی به محل دیگر طبق شرایط زیر صورت می گیرد .

شرایط ساختمانی تاسیس داروخانه دامپزشکی :

• محل تاسیس باید دارای سند مالکیت یا اجاره نامه رسمی باشد
• داروخانه دامپزشکی باید در محل جغرافیایی مناسب تاسیس شود
• مساحت داروخانه باید حداقل 20 متر مربع با ارتفاع 2.7 متر به همراه انبار با حداق متراژ 15 متر باشد
• داروخانه می بایست مجهز به یخچال برای داروهای مشمول نگهداری در زنجیره سرد باشد
• داروخانه باید مجهز به رایانه و فضای مناسبی برای ارائه مشاوره دارویی باشد

شرایط واگذاری ، جابجایی و ابطال مجوز داروخانه دامپزشکی :

• مجوز تاسیس داروخانه دامپزشکی با اعتبار 3 ساله صادر می شود که پس از پایان اعتبار در صورت دارا بودن شرایط دوباره تمدید می گردد
• واگذاری مجوز به شخص واجد شرایط داروخانه دامپزشکی منوط به حداقل یک سال فعالیت بلامانع است
• جابجایی محل داروخانه حداقل یک سال پس از زمان صدور مجوز تاسیس در صورت دارا بودن حد نصاب امتیاز بلامانع است
• جابجایی محل داروخانه از استانی به استان دیگر حداقل دو سال بعد از شروع فعالیت و کسب حد نصاب امتیاز لازم می باشد
• مجوز داروخانه در صورت تعطیلی غیر موجه متوالی بیش از 6 ماه ، پیوسته یا نا پیوسته ، پس از 3 بار اخطار باطل می شود
• عدم حضور موسس یا مسئول فنی در داروخانه به مدت 3 ماه سبب ابطال پروانه تاسیس داروخانه دامپزشکی می شود

متقاضیانی که رشته فارغ التحصیلی شان دکتری دامپزشکی نیست ولی علاقه به تاسیس داروخانه دارند می توانند با اطلاع از شرایط تاسیس داروخانه که درمقاله زیر توضیح داده شده است ، اقدامات لازم را به عمل آورند . همچنین کارشناسان سامانه مشاوره هیوا می توانند در کوتاه ترین زمان پاسخ سوالات شما را از طریق سیستم مشاهوره تلفنی هیوا داده و راهنمایی های لازم را ارائه دهند .

سوالات متداول رشته دامپزشکی: