باقلا (به انگلیسی Broad bean) گیاهی علفی و یکساله بوده و در زمین های نیمه سنگین و سنگین همراه با کودحیوانی، اسیدیته خاک حدود ۵.۵ و رطوبت کافی، قابلیت کشت دارد. این گیاه روز بلند با عمر کوتاهی که دارد به خشکی مقاوم بوده و شاخ و برگ زیادی تولید می کند و طی۲ تا۳ ماه به محصول دهی می رسد.
باقلا محصول فصل خنک است و قادر است دمایی تا ۴- درجه سانتی گراد را تحمل کند، ولی بیش از این دما بوته آن خشک شده و از بین می‌رود. دمای لازم برای سبز شدن بذر باقلا ۳/۵ تا ۹ درجه سانتی گراد است؛ بنابراین در مناطقی با زمستان معتدل، این گیاه را در پاییز کاشته و در بهار محصول آن را برداشت می‌نماییم و در مناطقی با زمستان خیلی سرد در بهار کشت می‌شود.
نیازهای اولیه برای کاشت بذر باقلا
| نور | نور مستقیم خورشید |
| دما | دمای بهینه برای رشد 21 تا 27 درجه |
| خاک | خاک رسی یا حاصل خیز با زهکشی مناسب |
| کود | کلسیم، فسفر، پتاس |
| آبیاری | 3 روز یک‌بار |
| منطقه آب و هوایی | سرد و معتدل |
| فصل کاشت | بهار |
| طول دوره رشد | 120 تا 150 روز |
| عادت رشدی | بوته‌ای |
شیوه های کاشت باقالا
کاشت مستقیم بذر در زمین
کاشت به صورت نشا برای زودرس کردن
معمولا قبل از کاشت بذرها را باید به مدت ۱۲ تا ۲۴ ساعت در آب ولرم می‌خیسانند تا زودتر سبز شوند.
قبل از کاشت باقلا باید زمین را در سال قبل شخم زده و ۲۰ تا ۳۰ تن کود دامی و ۸۰ کیلوگرم کود ازت و ۸۰ کیلوگرم کود فسفر در هکتار به زمین اضافه می‌کنند. کود ازت را در دو زمان به خاک اضافه می‌کنند، یک بار هنگام آماده کردن زمین و یک بار در مرحله رشد و نمو به محصول داده می‌شود.
باقلا در اواخر زمستان به روش ردیفی در زمین کاشته می‌شود که در این روش فاصله بین ردیفها را ۳۰ تا ۴۰ سانتی متر و فواصل بین بوته‌ها را ۱۵ تا ۳۰ سانتی متر در نظر می‌گیرند.
در کاشت باقلا قبل از کاشت بذر، زمین را آبیاری کرده و بعد بذر را می‌کارند. تا زمانی که باقلا سبز نشده زمین را نباید آبیاری کرد، زیرا در این صورت دانه‌ها در زمین پوسیده یا آن که در اثر سفت شدن خاک خروج بوته‌ها غیر ممکن می‌شود.
فیلم آموزش کاشت باقالی
انتخاب زمین برای کاشت باقالا
بافت خاک:
عمق خاک:
با توجه به عمق نفوذ ریشه باقلا، زمین انتخابی باید حداقل دارای ۳۰-۲۵ سانتی متر خاک زراعی بدون محدودیت باشد.
مقدار آب موجود:
سطح زمین برای کشت باقلا باید متناسب با مقدار آب قابل دسترس باشد. مقدار آب مورد نیاز باید با توجه به عواملی نظیر نوع رقم، شرایط اقلیمی ، بافت خاک و روش آبیاری با نظر کارشناس مربوطه تعیین شود.
تناوب زراعی:
زمین مورد نظر جهت زراعت باقلا نباید در سال قبل زیر کشت باقلا بوده باشد. نوع تناوب مناسب با توجه به شرایط منطقه ای و عواملی نظیر خصوصیات فیزیکی و شیمیایی خاک، آلودگی به بیماریها و علف های هرز و مسائل اقتصادی با نظر کارشناسان محلی تعیین شود.
نوع بذر:
بذر مرغوب باقلا باید از مراجع ذیصلاح و با نظر کارشناس منطقه انتخاب شود. با توجه به مزایای بذور اصلاح شده، توصیه بر استفاده از این بذور است در صورتی که آلودگی به بیماریهای پوسیدگی ریشه و بیماریهای بذر زاد به تایید مراجع ذیصلاح رسید، باید حتماً از بذور مقاوم استفاده شود.
آماده سازی بستر بذر:
برای حصول بیشترین راندمان در زراعت باقلا باید اصول فنی و صحیح عملیات تهیه زمین و کاشت را در نظر گرفت. روش و نوع ادوات جهت آماده سازی زمین با توجه به عواملی نظیر زمان کاشت، اقلیم و بافت خاک می تواند در مناطق مختلف متفاوت باشد. با این وجود به این نکات باید توجه کرد:
- عملیات آماده سازی در رطوبت مناسب انجام گیرد
- با توجه به بقایای گیاهی و مدیریت محصول قبلی به گونه ای عمل نمود که این بقایا برای کشت و رشد باقلا ایجاد مشکل نکند
- در صورت ایجاد کلوخه های نسبتاً درشت باید نسبت به دیسک زدن و خرد کردن آنها اقدام کرد.
تعیین نیاز غذایی:
برای تعیین نیاز خاک به مواد غذایی انجام آزمون خاک توسط آزمایشگاه خاک و آب در مناطق توصیه می شود.
کودهای قبل از کاشت:
این کودها عمدتاً شامل کودهای نیتروژنه، فسفره و پتاسه (NPK ) و ریزمغذیها است نوع منبع کودی با توجه به عواملی نظیر زمان مصرف، شوری خاک و آب اقلیم ، سیستم آبیاری و بیولوژی خاک با نظر کارشناس مربوطه و دسترسی به این منابع می تواند انتخاب شود. مقدار مصرف نیز با توجه به توصیه کودی براساس آزمون خاک و با لحاظ نظرات کارشناسان مربوطه باید باشد.
نکات مهم کاشت باقالا
تاریخ کاشت:
به علت این که شرایط جوی و درجه حرارت در نقاط مختلف متفاوت است بنابراین زمان کاشت باقلا نیز در مناطق مختلف متغیر است زمان کاشت باقلا زمانی است که گرمای تابستان تمام شده و سرمای زمستان شروع نشده باشد. با توجه به این موارد بهترین فاصله زمانی برای کاشت باقلا از نیمه دوم مهرماه تا اوایل آذرماه است با این وجود جهت کشت باقلا به تحقیقات انجام شده در هر منطقه و نظر کارشناس مربوطه توصیه می شود.
مقدار بذر و آرایش کاشت :
میزان مناسب بذر زراعت باقلا در محدوده ۱۲۰ تا ۱۸۰ کیلوگرم درهکتار می باشد. این مقدار ممکن است درمناطق مختلف باتوجه به عوامل مختلف اقلیمی و زراعی تفاوت کند. فاصله ردیفها با توجه به منطقه مورد کاشت ۶۰ تا ۹۰ سانتی متر و فاصله بوته ها روی ردیف حدود ۱۰ تا ۲۰ سانتی متر میباشد براساس تحقیقات انجام شده کاشت دو ردیف بذر روی پشته بالاترین عملکرد را داشته است. با این وجود مقدار بذر مورد نیاز درهکتار و الگوی کشت بذر گیاه باقلا برحسب رقم و منطقه و … متفاوت بوده و باید براساس نظر کارشناس مربوطه اقدام گردد.
ماشین کاشت:
برای کاهش هزینه های کاشت و بهبود عملیات زراعی توصیه می شود که از بذر کارهای مناسب برای کشت بذر استفاده شود.
عمق کاشت:
عمق کاشت بذر باقالا بستگی به عوامل متعدد مانند قدرت و سرعت رویش بذر، قوه نامیه بذر ، رطوبت خاک، بافت خاک، شرایط آب و هوایی، درشتی بذر و … دارد. مناسب ترین عمق کاشت باقلا در بیشتر خاکها ۵ تا ۷ سانتی متر است.
مراحل داشت باقالا
آبیاری:
مقدار آب مورد نیاز باقالا بستگی به بافت و ساختمان خاک، شرایط آب و هوایی و … دارد. در خاکهای با بافت متوسط به دلیل نفوذ پذیری بیشتر خاک و تبخیر بیشتر آب از سطح خاک، مقدار مصرف آب بیشتر از خاکهای نیمه سنگین می باشد. دور آبیاری برحسب روش کاشت متفاوت خواهد بود. باقلا به تنش رطوبت حساس است و عملکرد بذر آن کاهش می یابد با کمبود رطوبت تثبیت نیتروژن نیز کاهش می یابد برنامه ریزی آبیاری که شامل زمان و مقدار آبیاری است تابع عوامل متعدد مانند شرایط اقلیمی، خاکی، مرحله رشد، روش کاشت، روش آبیاری و دسترسی به منابع آبی می باشد و به طور کلی هر وقت گیاه احتیاج داشت و تشنه بود باید اقدام به آبیاری کرد.
مبارزه شیمیایی با علفهای هرز وجین علف های هرز:
به منظور کنترل علف های هرز پهن برگ و باریک برگ باقلا از سموم مجاز قبل از کاشت و بعد از سبز شدن و استقرار گیاه با نظر کارشناس مربوطه استفاده شود با توجه به اینکه استفاده از سموم شیمیایی نتایج جبران ناپذیری دارد و نیز با توجه به ضرورت کاهش جمعیت بذر علف های هرز در باقلا حذف دستی یا وجین علف های هرز تا حد امکان در طی فصل رشد توصیه می شود. جهت حذف علف های هرز بین ردیف ها و تهویه بهتر و همچنین خاک دهی پای بوته ها استفاده از کولتیواتور در مرحله بعد از استقرار کامل بوته ها تا زمانی که رشد آنها مانع از حرکت تراکتور در مزرعه نگردد توصیه می شود تعداد دفعات کولتیواسیون و زمان آن باید با نظر کارشناس منطقه تعیین شود.
کود سرک و محلول پاشی:
با توجه به شرایط مزرعه و نظر کارشناس مربوطه جهت تقویت گیاه و افزایش محصول مصرف کود سرک در طی فصل رشد توصیه می شود جهت مصرف کود سرکت با توجه به نتایج آزمون خاک و نیز تاثیر مدیریت مصرف کود در کنترل آفات بیماریها و علف های هرز ضروری است که نظرات کارشناسان مربوطه لحاظ شود. در برخی از خاکها به دلیل محدودیت خاکی و یا سایر موارد توصیه به استفاده از عناصر غذایی از طریق محلول پاشی است. زمان مصرف ادوات مورد نیاز و غلظت محلول پاشی و نیز امکان اختلاط آنها با یکدیگر و یا سموم شیمیایی نظر کارشناس مربوطه اخذ شود.
مبارزه با آفات:
آفاتی نظیر کارادینا، شته سیاه باقلا و پرودینا ممکن است در طی فصل رشد ایجاد خسارت کنند. لازم است به طور مرتب کارشناسان محلی از مزرعه بازدید و در زمان لازم با استفاده از سموم مجاز اقدام به سم پاشی نمود. ضمناً استفاده از ارقام متحمل یا مقاوم به آفات توصیه می شود.
مبارزه با بیماریها:
برای مبارزه با بیماری لازم است با مشاهده اولین علائم آلودگی با استفاده از سموم مجاز با نظر کارشناس مربوطه اقدام به سمپاشی نمود. لذا بازدید مداوم از مزرعه ضروری است. جهت مبارزه با بیماریهای پوسیدگی ریشه توصیه می شود بذور باقالا قبل از کاشت با سموم مجاز و با نظر کارشناس مربوطه ضد عفونی شوند. برای مبارزه با بیماریهای ویروسی سمپاشی برعلیه شته ها و استفاده از ارقام مقاوم با نظر کارشناس مربوطه توصیه می شود.
نکات برداشت باقلا
زمان برداشت:
محصول باقلا را به دو صورت سبز و خشک می توان مصرف کرد. لذا بسته به روش مصرف زمان و روش برداشت متفاوت است. برداشت غلاف های سبز پیش از زرد شدن برگها یا غلاف ها و با دست انجام می شود. برداشت دانه خشک باقلا زمانی است که اکثر غلاف ها به رنگ قهوه ای در آمده اند در این حالت محصول توسط دست و یا با کمباین مخصوص قابل برداشت است.
حمل و نقل باقلا:
غلاف های سبز با انواع کیسه های کنفی و مشک و پلاستیکی حمل می شوند دانه های خشک باید توسط کیسه های کنفی و یا پارچه ای حمل شوند.
انبارداری:
برای نگهداری بذر در انبار به مدت یکسال از انبار خنک (حدود 20 درجه سانتیگراد ) و با رطوبت حدود 11 درصد استفاده شود. بسته بندی و پخش صحیح بسته ها در انبار در افزایش قابلیت انبارمانی موثر است. جهت جلوگیری از خسارت آفات انباری حبوبات به ویژه سوسک خانواده بروخوس توصیه می شود که انبار قبل از حمل بذور به آن با سموم مجاز ضدعفونی و پس از انتقال بذر به انبار در صورت مشاهده آفت از سموم مجاز با نظر کارشناس مربوطه استفاده شود.
آموزش کاشت باقلا در گلدان
باقلا در گلدان به راحتی رشد می‌کند زیرا سیستم ریشه خیلی عمیقی ندارد. زمانی که باقلا در گلدان کاشته می‌شود، می‌توانید گلدان را در حیاط، پاسیو و یا در خانه قرار دهید. هر مکانی برای نگه داری این گیاه انتخاب می‌کنید، باید نور کافی داشته باشد.
- قبل از کاشت بذرها را به مدت 12 تا 24 ساعت در آب بخیسانید.
- ابتدا بذرها را در سینی نشا یا گلدان‌های کوچک بکارید سپس نهال را به گلدان بزرگتر انتقال دهید. همچنین می‌توانید بذرها را از ابتدا در گلدان اصلی بکارید.
- کاشت به صورت مستقیم در گلدان اصلی توصیه می‌شود.
- بذر باقلا را به عمق 2 تا 3 سانتی متر در خاک قرار دهید.
- از یک خاک غنی دارای زهکشی خوب برای کاشت بذر باقلا استفاده کنید. خاکهای حاوی کمپوست و خاک برگ برای کاشت مناسب هستند.
- بعد از کاشت خاک را مرطوب کنید. تا زمان جوانه زنی خاک را مرطوب نگه دارید.
- دمای مناسب برای جوانه زنی بذر باقلا 10 تا 21 درجه سانتی گراد است.
- جوانه زنی بذر باقلا حدودا 10 روز طول می‌کشد.
مراقبت از گیاه باقلا
- گیاه باقلا باید در آفتاب کامل قرار بگیرد. این گیاه به حداقل روزی 6 ساعت نور مستقیم خورشید نیاز دارد.
- گلدان مناسب برای کاشت باقلا باید حداقل قطر و عمق 30 سانتی متر داشته باشد. در چنین گلدانی یک تا دو نهال باقلا می‌توانید بکارید. فاصله بین نهال‌ها باید حداقل 15 سانتی متر باشد.
- باقلا نسبت به خشکی هوا خیلی حساس است مخصوصا در مرحله گل دهی. گرمای زیاد، خشکی هوا و تابش شدید خورشید اثرات نامطلوبی روی مقدار محصول باقلا خواهد داشت. حساس ترین مرحله برای باقلا 20 روز قبل از گل
- دادن آن میباشد که در مقابل هوای سرد و بارانی و نور کم، فوق العاده حساسیت نشان می‌دهد.
- باقلا به علت داشتن دوره نمو طولانی و دارا بودن شاخ و برگ زیاد، احتیاج زیادی به آب دارد. زیرا در موقع خشک شدن خاک، رشد ریشه‌های فرعی کم شده و گیاه خیلی زود پژمرده می‌شود و بنابراین رطوبت کافی زمین از شرایط اولیه کشت موفقیت آمیز این گیاه است به همین دلیل کاشت این گیاه در خاکهای مرطوب که رطوبت را در خود نگه می‌دارند نتیجه خوبی می‌دهد. باقلا به رطوبت و آبیاری نسبتا زیادی نیاز دارد. اجاه ندهید خاک خشک شود. خاک را مرطوب نگه دارید ولی مواظب باشید بیش از حد خیس نشود.
- زمانی که گیاهی در گلدان کاشته می‌شود، نسبت به زمانی که در زمین کاشته می‌شود به مواد مغذی بیشتری نیاز دارد. زیرا در یک مکان محدود رشد می‌کند. بعد از جوانه زنی بذر باقلا، هر هفته یک بار به آن کود مایع بدهید. از کودهای مایع متعادل استفاده کنید. مقدار کود باید مطابق با دستورالعمل شکت سازنده باشد.
- باقلا نباید در معرض دمای زیر صفر درجه سانتی گراد قرار بگیرد. در واقع گیاه نباید یخ بزند. زمانی که هوا خیلی سرد است می‌توانید گلدان را به خانه انتقال دهید. گلدان را در مکانی قرار دهید که نور کافی به آن بتابد.
- دانه‌های باقلا (با توجه به واریته) 3 تا 4 ماه بعد از کاشت قابل برداشت هستند.
بیماریها و آفات
- با گرم شدن هوا، شته‌های سیاه به باقلا حمله خواهند کرد.
- موش‌ها و جوندگان دیگر دانه‌ها را می‌خورند.
- کوددهی بیش از حد موجب بیماری عفونت قارچی در گیاه می‌شود.
- کاشت باقلا در کنار سایر سبزیجات باعث افزایش بیماریهای ریشه‌ای ناشی از خاک می‌شود.
