زنگ خطر ‌حیات زاینده‌رود به صدا درآمد / چرا اجرای پروژه کوهرنگ ۳ با محیط زیست سازگاری ندارد؟

شهرستان کوهرنگ با مرکزیت چلگرد یکی از شهرستان‌های ده‌گانه استان چهارمحال و بختیاری است. این شهرستان به عنوان یکی از سردترین مناطق ایران به دلیل داشتن جاذبه‌های طبیعی فراوان و چشمه‌های جوشان، یک منطقه توریستی، سیاحتی، عشایری و ورزشی محسوب می‌شود. 
اما اکنون اجرای تونل کوهرنگ 3 با بی‌ملاحظگی در نحوه و میزان انتقال آب در کوهرنگ 3 باهدف توسعه بخش‌های مختلف و برنامه‌ریزی‌های نامناسب و بی‌ارتباط با محیط زیست، زنگ خطر را در خصوص حیات زاینده رود و آینده مردم منطقه به صدا درآورده است و خشک‌شدن چشمه‌های بسیاری از این منطقه قطعی و خشک شدن رود کارون نیز محتمل نموده است.
انتقال آب رود ماربر (آب کوهرنگ) به زاینده‌ رود تحت عنوان تونل کوهرنگ یکی از جاذبه‌های طبیعی و بسیار زیبای این منطقه شناخته می شود. نخستین تونل کوهرنگ در سال 1332 و تونل دوم در سال 1364 به بهره‌برداری رسید. 
از سال 1377 نیزعملیات ساخت سومین تونل کوهرنگ برای انتقال آب به حوضه آبریز زاینده رود به منظور تأمین و انتقال آب به میزان حدود 255 میلیون متر مکعب در سال آغاز شد.
تأمین قسمتی از کمبود آب منطقه مرکزی ایران برای مصارف شرب صنعت، کشاورزی و افزایش حجم آب تنظیم شده سد زاینده رود اصفهان با استفاده از سد مخزنی کوهرنگ 3، از اهداف طراحی و عملیات اجرایی کوهرنگ 3 بوده است که عملیات حفر آن در اواخر سال 1392 به اتمام رسید.
 علیرغم مخالفت‌های زیاد زیست‌محیطی و اجتماعی برای ساخت این سد، این طرح ﺩﺭ ﺳﺎﻝ 1391 ﻣﻮﺭﺩ ﺍﺭﺯﯾﺎﺑﯽ ﺯﯾﺴﺖ ﻣﺤﯿﻄﯽ ﺳﺎﺯﻣﺎﻥ ﻣﺤﯿﻂ ﺯﯾﺴﺖ ﻗﺮﺍﺭ ﮔﺮﻓﺖ ﻭ ﺗﻮﺍﻧﺴﺖ ﺑﺎ ﺑﯿﺶ ﺍﺯ 20 ﺷﺮﻁ ﻣ� ﻮﺯ ﺩﺭﯾﺎﻓﺖ ﮐﻨﺪ.
در سال 95 در نامه‌نگاری بین‌ محیط زیست استان و دادستانی عمومی و انقلاب شهرستان کوهرنگ و اداره کل محیط زیست چهارمحال و بختیاری درباره سد و تونل کوهرنگ 3، غیرقانونی بودن این پروژه و ضرورت توقف آن روشن شد.
 در این نامه مورخ 6 مهرماه 1395 به‌ موضوعاتی چون به پایان رسیدن مهلت دوساله مجوز پروژه و عدم تمدید آن و نقض شروط‌ لازم توسط مجری پروژه اشاره شده است. 
به زعم کارشناسان در این پروژه قواعدی که مانع از تخریب محیط زیست شود رعایت نشده است و علاوه بر آن به حقوق قانونی و شرعی توجه نشده است
به این ترتیب مجوز این طرح در سال 93 باطل شد و در سال 96 درخواست منع توقیف عملیات اجرایی سد کوهرنگ از سوی سازمان محیط زیست به قوه قضاییه اعلام و مجوز آن تمدید شد. به این ترتیب طی این سال‌ها اعتراضات زیست محیطی و مردمی از عملیاتی شدن آن جلوگیری کرده است.
حجت‌الاسلام والمسلمین محمدعلی نکونام در شهریورماه سال گذشته در نشست وزیر نیرو با اشاره به اینکه برخی روستاهای استان تا بیش از 72 ساعت بدون آب هستند و کشاورزی در برخی مناطق با تانکر آبرسانی می‌شود گفت: مردم استان خارج از تعصبات، مطالبات در مسئله آب را صرفا اجرای قانون می‌دانند.
وی با تاکید بر اجرای تعهدات وزارت نیرو در قبال تونل سوم کوهرنگ افزود: باید برای طرح‌های آبی کارشناسی صورت گیرد.
اقبال عباسی، استاندار چهارمحال و‌ بختیاری نیز در این دیدار گفت: در بازدید میدانی وزیر نیرو از طرح‌های مهم و حیاتی انتقال آب این استان، مشکلات موجود مطرح و در راستای رفع این مسائل راهکارهای موثری اندیشیده شد.
وی افزود: در سفر وزیر نیرو مقرر شد نیروگاه کوهرنگ به آب نیروی کشور تحویل و ثبت اراضی سد کوهرنگ 3 به نام وزارت نیرو صورت گیرد.
 
در مردادماه امسال رئیس نمایندگی حفاظت محیط زیست شهرستان کوهرنگ طی نامه‌ای به دادستان شهرستان اعلام کرد: اعتبار مجوز ارزیابی زیست محیطی پروژه کوهرنگ 3 در 4 بهمن سال98 به پایان رسیده است و مجری طرح تاکنون نسبت به تمدید مجوز مذکور اقدام‌ نکرده است.
مدیرکل حفاظت محیط ‌زیست چهارمحال و بختیاری در اواخر شهریورماه امسال نیز خبر داد که مجوز زیست محیطی جدیدی برای پروژه سد کوهرنگ 3 صادر نشده است و تنها تعهدات 26 گانه قبلی برای ادامه فعالیت پروژه‌ تمدید شده است که اجرای آن تا قبل از بهره‌برداری پروژه الزامی است.
به گفته بومیان کوهرنگ این پروژه در شرایطی در حال اجراست که اجرای این پروژه علاوه بر تخریب محیط زیست مشکلات دیگری همچون مشکلات اجتماعی، اقتصادی و معیشتی فراوان برای ساکنان منطقه بدلیل جابجایی روستا و عدم‌ برخورداری از امکانات مناسب ایجاد کرده است.
 پیرمرد65 ساله‌ای که ساکن یکی از روستاهایی است که خانه‌اش در محدوده طرح تونل سوم کوهرنگ قرار دارد در گفت‌وگو با خبرنگار تسنیم گفت: از چندین سال قبل که منزل مسکونی ما در این طرح قرار گرفته است آرامش خاطر در خصوص اسکان در این منطقه نداریم چرا که هر از گاهی دستور تخلیه منزل را می‌دهند.
وی از این که مجریان کوهرنگ 3 هیچ پیش‌بینی مالی برای منازلی که زیر آب می روند در نظرنگرفته اند و هیچ منطقه و شهرکی نیز برای اسکان در نظر گرفته نشده است گلایه کرد.
 مادر میانسالی نیز اضافه می کند: پسرم لیسانس مهندسی کشاورزی است و با وجود فراوانی آب در این شهرستان، بدلیل عدم اختصاص آب برای کشاورزی و صنعت مجبور به مهاجرت شده است.
آقای میرزایی پسر جوانی هم، گفته‌های همشهریان خود را این گونه تکمیل کرد و گفت : حتی برای اجرای این پروژه هم از کارگران بومی استفاده نمی‌شود و همیشه تعداد زیادی از کارگران اخراجی بومی هستند.
رئیس مجمع نمایندگان استان: تعهدات در پروژه کوهرنگ 3 عمل نشده است
خبرنگار تسنیم برای مطالبه حقوق ساکنان این مناطق با نماینده مردم بروجن در مجلس شورای اسلامی گفت‌وگو کرد.حجت‌الاسلام و المسلمین امیرقلی جعفری با اشاره به این که طرح‌های انتقال آب نباید موجب تخریب محیط‌ زیست و زیست ‌بوم منطقه شود، تصریح کرد: در چهارمحال و بختیاری شاهد اجرای تونل غیرکارشناسی کوهرنگ 3 و طرح تونل بهشت‌آباد هستیم.
رئیس مجمع نمایندگان استان افزود: در نشستی با حضور مجمع نمایندگان استان، استاندار چهارمحال و بختیاری و مدیران آب استان با وزیر نیرو، اتمام طرح‌های مختلف آبی درون استانی‌ و مخالفت با ادامه فعالیت تونل و سد کوهرنگ ‌3 به دلیل عمل نکردن به تعهدات و بی‌توجهی به محرومیت مردم آن‌ منطقه تاکید شده است.
 نماینده مردم‌ بروجن در مجلس شورای اسلامی با تاکید بر اینکه برای انتقال آب بین حوضه‌ای باید حقآبه شرب، کشاورزی صنعت و محیط زیست مبدا رعایت شود، افزود: به دلیل برداشت های فراوان از آب‌های زیرزمینی جهت رفع نیازهای بخش‌های مختلف، اکثر دشت‌های استان در وضعیت ممنوعه و ممنوعه بحرانی قرار گرفته‌اند، این در حالی است که مجوزی برای استفاده از روان‌آب‌ها در استان وجود ندارد.
وی تصریح‌ کرد: با توجه به اینکه هم‌اکنون نیمی از جمعیت استان با مشکل آب آشامیدنی روبرو هستند و آبرسانی از طریق تانکر انجام می‌شود انتقال آب توجیهی ندارد.
جعفری افزود: با توجه به نرخ بالای بیکاری در این‌ استان باید بخش کشاورزی و صنعت استان با تامین منابع آبی مورد‌ توجه قرار گیرد.
وی خشک شدن چشمه مروارید و نادیده گرفتن حقوق مردم‌ محلی را ره‌آورد تونل کوهرنگ‌3 دانست و افزود: برای رعایت عدالت و انصاف و رسیدگی‌ به وضعیت مردم غیور این منطقه، باید نیازهای آبی مردم در بخش‌های مختلف مورد توجه قرار گیرد.
نماینده مردم بروجن در مجلس شورای اسلامی با اشاره به اینکه طرح‌های انتقال آب نباید موجب تخریب محیط‌ زیست و زیست‌ بوم منطقه شود گفت: برای طرح‌های انتقال آب باید از تصمیمات یک‌سویه جلوگیری شود و قبل از اجرای هر طرحی حقوق مردم مبدا در نظر گرفته شود.
منازل و مزارع با اجرای این طرح زیر آب می‌روند و اکنون بلاتکلیف هستند
حجت الاسلام و المسلمین، سعید حسین پور، امام جمعه شهرستان کوهرنگ نیز در گفت‌وگو با خبرنگار تسنیم بیان داشت: تونل کوهرنگ 1و2 هیچ منفعتی برای مردم این شهرستان نداشته است و هم اکنون اجرای تونل کوهرنگ 3 بدون درنظر گرفتن خواسته‌های قانونی مردم در حال اجرا است.
وی با اشاره به این که شهرستان کوهرنگ در صدر جدول بیکاران استان قرار دارد تصریح کرد: هم اکنون چشمه‌ها و قنات‌های این منطقه خشک شده است و با کمبود منابع آبی هیچ‌گونه توسعه‌ای در بخش کشاورزی و صنعت در این شهرستان وجود ندارد.
امام جمعه شهرستان کوهرنگ افزود: منازل، مزارع و باغاتی که برای اجرای این طرح زیرآب می روند بلاتکلیف هستند و به همین دلیل زوج‌های جوان از امکاناتی همچون انشعابات آب، برق، گاز و سایر امکانات برای آغاز زندگی مشترک خود بی‌نصیب هستند.
وی با اشاره به سهم خوزستان از درآمدهای نفتی تصریح کرد: کوهرنگ با وجود محرومیت و سرمای شدید، از هیچ سهمی از منابع آبی خود بهره‌مند نیست و صرفا اسم یک شهرستان را یدک می‌کشد.
حسین‌پور تاکید کرد: در این شهرستان دشت‌ها و زمین‌های مستعدی دارد که می‌توان با اختصاص مقدار آب مورد نیاز به کاهش بیکاری و افزایش اشتغال و بهبود وضعیت معیشت مردم کمک کرد.
وی خاطرنشان کرد: از آنجایی که مشت نمونه خروار است اگر منابع مالی‌ای وجود دارد ابتدا حق شهرستان کوهرنگ پرداخت شود و بعد طرح‌های انتقال آب اجرا شوند.
امام جمعه شهرستان کوهرنگ با اشاره به این که کوهرنگ 3 یک قرارداد دوسویه است بیان کرد: هم اکنون این طرح در حال اجرا و پیشرفت است اما به تعهدات به حق مردم کوهرنگ عمل نمی‌شود و باید این طرح متوقف شود.
به طور کلی می‌توان نتیجه گرفت که با وجود منابع آبی زیاد در استان، کاهش بارش برف و باران و پراکندگی بارش‌ها، چهارمحال و بختیاری را در معرض کمبود منابع آبی و خشکسالی قرار داده است و مشکلاتی را در حوزه آشامیدنی، کشاورزی و صنعت پدید آورده است و در حالی که چهارمحال و بختیاری ازنظر بیکاری در رتبه‌های اول کشور قرار دارد و جزو استان‌های با نرخ بالای فلاکت است و کمبود منابع آب مناسب منجر به عدم تمایل سرمایه‌گذاران در این استان و درنتیجه رکود توسعه و اشتغال شده است، آیا پروژه‌های انتقال آب از این استان با اینکه حقوق آن رعایت نشود، صحیح است؟؟