کپسول کلیندامایسین چیست؟ موارد مصرف، عوارض و تداخل دارویی

کلیندامایسین (Clindamycin) داروی نوع آنتی بیوتیک است و برای درمان عفونت های باکتریایی مانند عفونت واژن، جوش صورت و بدن، دندان و... استفاده می شود. دارو کلیندامایسین با باکتری های بدن مبارزه می کند و عفونت های جدی که در اثر وجود آنها ایجاد شده را از بین می برد. در ادامه مطلب به معرفی کامل داروی کلیندامایسین، اشکال داروی کلیندامایسین، کاربردهای کلیندامایسین، نحوه و دوز مصرف کلیندامایسین برای درمان جوش صورت و واژن، هشدارها، عوارض و تداخل دارویی کلیندامایسین را برای مطالعه شما عزیزان آورده ایم.

کلیندامایسین چیست؟

کلیندامایسین (Clindamycin) داروی ضدباکتری و نوعی آنتی بیوتیک است که برای پیشگیری، کنترل و درمان عفونت‌های باکتریایی پس از عمل جراحی یا ذات الریه، عفونت واژن، بیماری التهاب لگن، جوش صورت، کاربرد گسترده دارد و توسط پزشک تجویز می‌شود. همچنین از داروی کلیندامایسین برای عفونت ناشی از ارگانیسم‌های حساس، عفونت شدید گوش میانی، مالاریا، فارنژیت، عفونت استخوان و مفصل، سیاه زخم، تونسیلیت هم استفاده می شود.

عملکرد داروی کلیندامایسین به این صورت است که با ایجاد اختلال در تولید پروتئین در باکتری‌ها باعث مهار آنها می‌شود، رشد آنها را متوقف می‌کنند و بدین گونه باعث درمان عفونت باکتریایی می‌شوند.

داروی کلیندامایسین را می توان با دوز و اشکال مختلف کپسول، سوسپانسیون خوراکی، آمپول، شیاف، ژل موضعی، کرم واژینال با نسخه پزشک از داروخانه ها تهیه کرد.

کپسول کلیندامایسین با دوز 150 و 300 میلی گرم برای بزرگسالان و سوسپانسیون خوراکی کلیندامایسین با دوز 75 میلی گرم برای کودکان استفاده می شود. همچنین آمپول کلیندامایسین با دوز 600،300 و 150 میلی گرم، شیاف کلیندامایسین با دوز 100 میلی گرم، محلول کلیندامایسین با دوز 60 میلی لیتر، ژل موضعی کلیندامایسین با دوز 15 گرم و کرم واژینال کلیندامایسین با دوز 40 گرم در صورت نیاز توسط پزشک تجویز می شود.

توجه: کلیندامایسین فقط بر عفونت‌های ناشی از باکتری‌ها مؤثر است و بر عفونت‌های ویروسی مانند آنفولانزا و سرماخوردگی تاثیری ندارد.

هشدار مصرف کلیندامایسین

• حساسیت: قبل از مصرف داروی کلیندامایسین اگر به آن یا سایر داروها مانند لینکومایسین حساسیت دارید، به پزشک یا دکتر داروخانه در میان بگذارید.
• داروی کلیندامایسین ممکن است شامل ترکیبات غیرفعالی باشد که موجب بروز حساسیت شود.
• بارداری:مصرف بی خطر داروی کلیندامایسین در بارداری به اثبات نرسیده است و این دارو نباید در دوران بارداری مصرف شود مگر اینکه بیمار باردار دچار عفونتی باشد که بسیار شدید بوده باشد.
• شیردهی: مصرف داروی کلیندامایسین در شیردهی توصیه نمی شود زیرا این دارو در شیر مادر وجود خواهد داشت.
• کودکان: مصرف داروی کلیندامایسین برای کودکان زیر نظر پزشک اشکالی ندارد.
• سالمندان: سالمندان ممکن است نسبت به عوارض پس از مصرف داروی کلیندامایسین مخصوصا اسهال مداوم حساسیت بیشتری از خود نشان دهند.
• سوابق پزشکی: قبل از مصرف کلیندامایسین سوابق پزشکی بویژه بیماری‌های کبدی، کلیوی، روده‌ای مانند یا حساسیت مانند آسم، اگزما و تب یونجه را با پزشک خود درمیان بگذارید.
• واکسن: در هنگام مصرف داروی کلیندامایسین واکسیناسیون را به جز موراد با توصیه پزشک را انجام ندهید زیرا ممکن است موجب مشکلات در واکسن‌های باکتریایی مانند واکسن تیفوئید شود.
• جراحی: قبل از هر گونه جراحی یا دندانپزشکی همه‌ی داروهایی را که مصرف می‌کنید را اطلاع دهید.
• اسهال: اسهال خفیف از عوارض معمولی مصرف داروی کلیندامایسین است ولی اگر اسهال شدید یا خونی شد فورا مصرف کلیندامایسین را قطع کنید و به پزشک اطلاع دهید.
• کولیت: درمان با کلیندامایسین مرتبط با کولیت شدید است که می تواند کشنده باشد؛ استفاده از آن باید محدود به عفونت های جدی که توسط سایر آنتی بیوتیک درمان نمی شوند باشد.
• داروی کلیندامایسین نباید در بیمارانی که عفونت های غیر باکتریال دارند (مانند اکثر عفونت های دستگاه تنفسی فوقانی) تجویز شود.
• پیگیری کار کبد و کلیه در طول درمان دراز مدت با این دارو و نیز در طول درمان کودکان ضروری است.
• اگر از هورمون‌های کنترل بارداری استفاده می‌کنید قبل از مصرف داروی کلیندامایسین با پزشک خود مشورت کنید.

کاربردهای کلیندامایسین

• مالاریا
• فارنژیت
• تونسیلیت
• زرد زخم
• سیاه زخم
• تب تگزاس
• واژینوز باکتریال
• کتینومایکوزیس
• عفونت های زنانه
• عفونت گوش میانی
• عفونت بافت پوست
• عفونت داخل شکمی
• عفونت استخوان و مفصل
• عفونت دستگاه تنفسی
• درمان موضعی آکنه وولگاریس
• پیشگیری ازعفونت های اندوکاردیت
• پیشگیری از عفونت های پس از جراحی
• زخم های ناشی از گزش (حیوانات یا انسان)
• درمان پنومونی ناشی از میکروارگانیسم های بی هوازی
• سپتی سمی های ناشی از باکتری های بی هوازی

9 نکته درباره نحوه استفاده از کلیندامایسین

1. قبل از شروع درمان با کپسول کلیندامایسین، بروشور دارویی را به دقت مطالعه کنید تا اطلاعات جامعی را درباره دارو به دست آورده و از عوارض جانبی احتمالی آن مطلع شوید.
2. دوز و مقدار داروی کلیندامایسین، از فردی به فرد دیگر متفاوت است. داروی کلیندامایسین را دقیقا همانطور که پزشک به شما تجویز کرده است، استفاده کنید.
3. دوره درمان با داروی کلیندامایسین را درصورت احساس بهبودی کامل کنید، ممکن است باکتری کاملا ریشه کن نشده باشد و کامل نکردن دوره درمان، احتمال بروز مقاومت میکروبی را افزایش می‌دهد.
4. از مصرف خودسرانه کپسول کلیندامایسین خودداری کنید زیرا مصرف بی‌رویه آنتی‌بیوتیک‌ها ممکن است باعث مقاومت میکروبی شود.
5. کپسول کلیندامایسین را همراه با غذا یا یک لیوان آب میل کنید تا موجب تحریک مری نشود.
6. دوز توصیه شده در کودکان بین 12 تا 25 میلی‌گرم به ازای هر کیلوگرم وزن بدن است که بسته به شدت عفونت به فاصله زمانی 6 ساعت تجویز می‌شود.
7. داروی کلیندامایسین طبق دستور پزشک‌ معمولا ۴ نوبت در روز (هر ۶ ساعت یک بار) مصرف شود.
8. این دارو را با آب زیاد (یک لیوان کامل حدود ۲۴۰ میلی‌لیتر) مصرف کنید مگر این‌که پزشکتان تجویز دیگری کرده باشد.
9. پس از مصرف کپسول کلیندامایسین به مدت حداقل ۱۰ دقیقه دراز نکشید.

اشکال دارویی کلیندامایسین

کپسول کلیندامایسین

کپسول کلیندامایسین 150 و 300 میلی گرم با نام های تجاری کپسول داتیسین، کپسول کلیندافارم، کپسول کلیندا هگزال، کپسول دالاکپ در داروخانه ها موجود است و برای عفونت های شدید و خطرناک مانند عفونت های واژینال، تنفسی، دندان و ... معمولا هر 6 ساعت یک بار توسط پزشک تجویز می شود.

سوسپانسیون خوراکی کلیندامایسین

سوسپانسیون خوراکی کلیندامایسین که با نام تجاری سوسپانسیون داتیسین با دوز 75 میلی گرم/5 میلی لیتر در داروخانه است برای درمان عفونت کودکان و دوز آن بر حسب وزن توسط پزشک تجویز می شود.

آمپول کلیندامایسین 

آمپول کلیندامایسین 150 و 300 برای درمان عفونت های شدید باکتریایی سینوسی، ذات الریه، التهاب لگن، جوش صورت به صورت عضلانی یا وریدی تجویز می شود و با نام های تجاری آمپول کلیندامایسین دی پی، آمپول کلیندامایسین تی سی، آمپول دالادیک در بازار موجود است.

شیاف کلیندامایسین

شیاف کلیندامایسین یک داروی آنتی بیوتیک است که برای درمان واژینوز باکتریایی استفاده می‌شود و با نام تجاری شیاف واژینال دالاسین با دوز 100 میلی گرم در داروخانه وجود دارد.

محلول موضعی کلیندامایسین

محلول موضعی کلیندامایسین که با نام محلول ضدجوش کلیندامایسین شناخته می شود برای عفونت های پوستی، جوش و آکنه کاربرد دارد.

ژل موضعی کلیندامایسین

ژل موضعی کلیندامایسین با دوز 1درصد و 15 گرم برای درمان جوش استفاده می شود.

کرم واژینال کلیندامایسین

کرم واژینال کلیندامایسین برای درمان شماری از عفونت های باکتریایی واژینال استفاده می شود که با نام تجاری کرم واژینال دالاواگ با دوز 2 درصد و 40 گرم نیز می توان تهیه کرد.

دستور مصرف کلیندامایسین

دستور کلیندامایسین به وضعیت پزشکی بیمار و پاسخ بدنشان نسبت به دارو بستگی دارد و در کودکان عامل وزن نیز تاثیر گذار است و معمولا این دارو هر 6 ساعت یکبار مصرف می شود اما روش و مقدار مصرف کلیندامایسین به این صورت است:

• بزرگسالان: 150 تا 450 میلی دارو خوراکی، هر 6 ساعت مصرف می شود؛ یا 300 میلی دارو تزریق عضلانی یا وریدی، هر 6، 8 یا 12 ساعت مصرف می شود.
• حداکثر دوز روزانه دارو در عفونت های شدید، 2700 میلی است که از راه عضلانی یا وریدی هر 6، 8 یا 12 ساعت، تزریق می شود.

• کودکان: روزانه 8 تا 25 میلی بر کیلوگرم دارو خوراکی، هر 6 یا 8 ساعت مصرف می شود؛ یا
• روزانه 15 میلی گرم بر کیلوگرم دارو از راه تزریق عضلانی یا وریدی، هر 6 ساعت مصرف می شود.

• محلول و ژل موضعی: روزانه 2 بار لایه نازکی از ژل یا محلول بر روی ضایعات پوستی مالیده می شود.

• کرم واژینال: 100 میلی گرم از دارو ( یک اپلیکاتور ) از کرم واژینال 2 %، قبل از خواب، استعمال شود. دوره درمان بین 3 تا 7 روز متغیر است.

دوز مصرف کلیندامایسین بر اساس نوع بیماری در بزرگسالان

عوارض جانبی کلیندامایسین

عوارض جانبی کلیندامایسین مانند سایر داروها اجتناب ناپذیر است اما بسیاری از مصرف‌کنندگان کلیندامایسین هیچ نوع عارضه‌ای ندارند.

برخی از عوارض نیز پس از گذشت مدت کوتاهی از مصرف دارو، از بین می‌روند. عوارض کلیندامایسین عبارتند از:

• اسهال
• تهوع
• استفراغ
• احساس ناراحتی شکم
• کولیت ناشی از آنتی‌بیوتیک
• طعم فلزی یا ناخوشایند در دهان
• بثورات جلدی
• یرقان و تغییر در پاسخ تست کبد
• کاهش نوتروفیل‌های خونی
• کاهش پلاکت‌های خون

توجه: با توجه به اینکه لیست عوارض داروی کلیندامایسین کامل نیست ممکن است با عارضه‌ای برخورد کنید که ذکر نشده باشد.

در این موارد با پزشک یا دکتر داروخانه مشورت کنید.

همچنین در صورت بروز علائم واکنش‌های آلرژیک، مانند کهیر، تنفس دشوار، تورم صورت یا گلو و واکنش‌های شدید پوستی، فوراً به اورژانس مراجعه کنید.

منع مصرف کلیندامایسین

در صورت داشتن شرایط یا بیماریهای زیر، قبل از تجویز کلیندامایسین، پزشک را از آنها مطلع سازید:

• آسم
• بارداری
• نوزادان
• پورفیری
• اسهال
• شیردهی
• مشکلات کبدی
• مشکلات کلیوی
• مشکلات گوارشی مانند کولیت یا کرون
• حساسیت به کلیندامایسین یا دیگر داروها، مواد غذایی و مواد

تداخل دارویی کلیندامایسین

تداخلات دارویی کلیندامایسین ممکن است عملکرد و تاثیر داروها را تغییر دهد یا باعث افزایش ریسک بروز عوارض جانبی آن شود. برخی از داروهایی که با کپسول کلیندامایسین تداخل دارند، عبارتند از:

• داروهای مسدود کننده عصبی-عضلانی
• کلاریترومایسین
• اریترومایسین
• نئوستیگمین
• پیریدوستیگمین
• کلرامفنیکل
• سوکسینیل کولین
• سوکسامتونیوم
• دوکساکوریوم
• واکسن حصبه (تیفوئید)
• واکسن کلرا
• واکسن زنده ضعیف شده وبا

این فهرست شامل همه تداخل های دارویی کلیندامایسین نیست و اگر دارویی مصرف می کنید حتما با پزشک مشورت کنید. همچنین مصرف کپسول کلیندامایسین همانند اکثر آنتی بیوتیک ها بر روی هورمون‌های کنترل بارداری مانند قرص‌ها،‌ برچسب‌ها و حلقه‌های کنترل بارداری تاثیر می‌گذارند و تاثیر این محصولات را کاهش می‌دهند و ممکن است موجب بارداری شوند. اگر از هورمون‌های کنترل بارداری استفاده می‌کنید قبل از مصرف این آنتی‌بیوتیک‌ها با پزشک خود مشورت کنید.

علائم اوردوز کلیندامایسین

اگربا مصرف داروی کلیندامایسین دچار عوارض جدی ای نظیر مشکل تنفسی یا بیهوشی شدید با اورژانس تماس بگیرید. این دارو برای وضعیت فعلی شما تجویز شده است و در موارد دیگر عفونتی از آن بدون اجازه پزشک استفاده نکنید.

فراموش کردن مصرف یک نوبت کلیندامایسین

اگر یک نوبت‌ مصرف داروی کلیندامایسین را فراموش کرده‌اید، در اولین فرصت آن را مصرف کنید. اما اگر نزدیک به مصرف دوز بعدی به‌یاد آوردید که دارو را مصرف نکرده‌اید، نیازی به مصرف دو برابر داروی کلیندامایسین نیست و کافی‌ست فقط دوز مقرر را مصرف کنید.

شرایط نگهداری از دارو کلیندامایسین

• کپسول کلیندامایسین دارو را دور از دسترس کودکان نگه دارید.
• دارویکلیندامایسین را در جایی خشک و خنک و به دور از گرما و تابش نور مستقیم نگه دارید.
• سوپانسیون کلیندامایسین را در یخچال نگهداری کرده و در طول دو هفته آن را مصرف کنید.
• از یخ‌زدگی دارو جلوگیری کنید.
• پس از اتمام دوره‌ی درمان باقی‌مانده دارو را دور بریزید.

دارو های هم گروه کلیندامایسین

• لینکومایسین
• موپیروسین
• لینکومایسین
• بنزوئیل پروکساید

اطلاعات تخصصی درباره کلیندامایسین

مکانیسم اثر کلیندامایسین

کلیندامایسین سنتز پروتئین را در ارگانیسم های حساس توسط اتصال برگشت پذیر به زیر واحد 50S ریبوزومی مهار می کند. طیف اثر داروی کلیندامایسین در برابر باکتری های گرم مثبت هوازی و بی هوازی و همچنین برخی گرم منفی های بی هوازی است. کلیندامایسین یک آنتی بیوتیک بی هوازی است.

فارماکوکینتیک کلیندامایسین

- توزیع کلیندامایسین: در بسیاری از بافت ها و مایعات بدن توزیع می شود. تنها مقدار کمی از دارو در CSF منتشر می شود. به طور قابل توجهی از جفت عبور می کند و در شیر ترشح می شود.

- اتصال به پروتئین های پلاسما کلیندامایسین: 93 درصد

- متابولیسم کلیندامایسین: عمدتا به متابولیت های فعال و غیر فعال متابولیزه می شود.

- مسیر حذف کلیندامایسین: توسط ادرار، صفرا و مدفوع دفع می شود.

- نیمه عمر کلیندامایسین: در کودکان و بزرگسالان دارای عملکرد کلیوی طبیعی 2 تا 3 ساعت، نیمه عمر سرمی در نوزادان بستگی به سن شیرخوارگی و سن شناسنامه ای و وزن بدن دارد.

سخن آخر

کلیندامایسین داروی ضد باکتری است که برای درمان انواع عفونت‌های باکتریایی مانند ذات الریه، عفونت واژن، بیماری التهاب لگن، جوش صورت، عفونت شدید گوش میانی، مالاریا، فارنژیت، عفونت استخوان و مفصل، سیاه زخم و... تجویز می‌شود و با عوارضی چون اسهال، تهوع، استفراغ، احساس ناراحتی در شکم همراه است. همچنین این دارو با داروهای کلاریترومایسین، اریترومایسین، واکسن حصبه (تیفوئید) تداخل دارویی دارد. ما در مطلبی به معرفی قرص کلاریترومایسین؛ معرفی، کاربرد و عوارض کلاریترومایسین و اریترومایسین؛ روش مصرف، عوارض و تدخلات دارویی پرداختیم که در صورت تمایل می توانید مطالعه کنید. اگر درباره کلیندامایسین، نحوه مصرف، عوارض و تداخل دارویی آن سوالی دارید در قسمت نظرات سؤال خود را مطرح کنید و یا تجربه خود را از مصرف این دارو با سایر مخاطبان سایت رویداد ایران به اشتراک بگذارید.