فرارو-تجدید نظر در دکترین هستهای ایران، یا تغییر رویکرد هستهای ایران، موضوعی است که از مدتها پیش توسط برخی نحلههای فکری مورد توجه قرار داشت، اما این روزها و با گرم شدن مناقشههای منطقهای و پس از حمله موشکی ایران به مواضعی در اسرائیل، بار دیگر این بحث داغ شده است که میتوان با تغییر دکترین هسته ای، قدرت بازدارندگی را افزایش داد. این نظریه که مورد حمایت برخی نمایندگان مجلس هم قرار گرفته، موافقان و مخالفانی دارد.
به گزارش فرارو، اخیرا، حسنعلی اخلاقی امیری، عضو کمیسیون فرهنگی مجلس از امضای نامهای توسط ۳۹ نفر از نمایندگان مجلس به شورای عالی امنیت ملی و درخواست آنها درباره تجدید نظر در دکترین هستهای جمهوری اسلامی ایران خبر داده است. محمدجواد ظریف، معاون راهبردی رئیسجمهورنیز در این باره اظهارنظر کرده و گفته است: «برداشت من این است که مقام معظم رهبری از زمانی که فتوای خود را صادر کردند و حتی پیش از آن، علاوه بر نگاه فقهی، از نظر راهبردی هم همین دیدگاه را داشتهاند. نظر فقهیشان را هم که اعلام کردهاند ولی در جامعه این دو نگرش وجود داشته کما اینکه در سطح جهانی هم همین دو دیدگاه متفاوت در زمینه اینکه آیا سلاح هستهای اصولا باعث ایجاد امنیت میشود یا اینکه موجب ایجاد یک ناامنی گسترده میشود، وجود دارد. گروه دوم معتقدند که شاید این ناامنی و بالانس وحشت باعث شده است که تصور امنیت یا توهم امنیت وجود داشته باشد.»
کمال خرازی، رئیس شورای راهبردی روابط خارجی نیز حدود یک ماه بعد از انجام عملیات وعده صادق ۱ گفت: «اگر موجودیت ایران تهدید شود، ناچاریم دکترین هستهای خود را تغییر دهیم.» با این وجود مسئله تغییر سیاست هستهای ایران، موضوعی در سطح کلان محسوب میشود و طبیعتا باید منتظر واکنش شورای عالی امنیت ملی بود. با توجه به شرایط فعلی پرسشهایی درباره تغییر دکترین هسته ایران، احتمال وقوع این تغییر و اهداف و پیامدهای آن مطرح است. فرارو برای یافتن پاسخ این پرسشها با عزت الله یوسفیان ملا، نماینده ادوار مجلس، مدیر کل پیشین دبیر خانه قوه قضاییه و علی اصغر زرگر، تحلیلگر سیاسی و استاد علوم سیاسی گفتگو کرده است:
اکنون زمان مناسبی برای چندپارگی بین قوا نیست
علی اصغر زرگر به فرارو گفت: «برخی از همسایگان ایران و کشورهای منطقه، شامل ترکیه و پاکستان و حتی خود اسرائیل دارای سلاحهای هستهای هستند. ایران به عنوان کشوری که دارای موقعیت بسیار حساس استراتژیک است و یک هویت ملی مستقل هم دارد و برای دفاع به هیچ یک از کشورهای منطقه وابستگی ندارد، به لحاظ منطقی به بازدارندگی کامل برای دفاع نیاز دارد. همچنین با توجه این که ایران ۲ بار (در جنگهای جهانی اول و دوم) مورد اشغال نظامی درآمده است، برخی معتقدند که استفاده از سلاحهای هستهای بازدارنده میتواند برای ایران مفید باشد. اما با همه اینها به اعتقاد من به چند دلیل دارا بودن سلاح هستهای برای ایران، به صلاح نیست. درواقع رفتن به سمت دکترین دفاعی که سلاحهای هستهای را هم شامل شود، در این موقعیت خاص و حساس فعلی، مثبت ارزیابی نمیشود. دلیل اول این که در حال حاضر ما از یک وضعیت ملتهب در حوزه سیاست داخلی و اقتصاد، برخورداریم و همین وضعیت میتواند بهانههایی را در دست غربیها بدهد که به بهانه تولید سلاح هستهای توسط ایران، فشارهای نظامی، تحریمی و اقتصادی را بر ایران، افزایش دهند. آنها بارها اعلام کرده اند که به هر قیمتی از دستیابی ایران به سلاحهای هستهای پیشگیری میکنند.»
وی افزود: «ضمن این که اسرائیل به عنوان فرزند نامشروع ایالات متحده در منطقه نیز با ایران درگیریهایی دارد. نکته دیگر این که کشورهای عرب منطقه و حتی روسیه موافق نیستند که ایران از حدی بالاتر، به غنی سازی بپردازد یا به سلاحهای هستهای دست پیدا کند. درواقع آنها این موضوع را تهدیدی برای خود ارزیابی میکنند. دلیل دیگر این که باید در نظر داشته باشیم که صرف داشتن سلاح هستهای نمیتوانیم بازدارندگی ایجاد کنیم. درواقع مسئله استفاده از سلاح هستهای با داشتن سلاح هستهای در حوزه سیاست بین الملل تعابیری جداگانه دارد و نمیتوانیم مطمئن باشیم اگر به این سلاح دست پیدا کنیم لزوما قدرتهای جهانی را مجبور به تبعیت از خود کرده ایم. این نوع سلاح، سلاحی متعارف هم نیست که بگوییم برای متوجه کردن جدیت خود، امتحانی از آن استفاده میکنیم. مسئله سلاح هستهای به طور کلی با سلاحهایی مثل موشکهای بالستیک متفاوت است.»
این استاد دانشگاه در ادامه گفت: «به اعتقاد من، اگر قصد بازدارندگی داریم باید سیاست مستقل ملی را تقویت کنیم. اگر روی تقویت دیپلماسی کشورمان متمرکز شویم، دیگر نیازی نداریم برای مقابله با اسرائیل از برخوردهای فیزیکی استفاده کنیم یا به ابزارهای بازدارنده متوسل شویم. اجماع با کشورهای اسلامی منطقه نیز میتواند یک گزینه دیپلماسی مثبت باشد ضمن این که فراموش نکنیم به محض توسعه سلاح هستهای توسط ایران، برخی کشورهای دیگر منطقه از جمله عربستان هم به انجام این کار تمایل پیدا خواهد کرد؛ بنابراین در حال حاضر معتقدم به جای تغییر دکترین هستهای باید سیاست خارجی خود را تقویت کنیم. سفرهای آقای عراقچی در منطقه دقیقا برای تحقق همین هدف است»
منبع: fararu-787105