برنج از محصولات استراتژیک استان های شمالی بخصوص مازندران محسوب می شود که بخش وسیعی از اقتصاد استان را به خود اختصاص می دهد و هر ساله حدود 230 هزار هکتار از زمین های حاصلخیز استان به زیر کاشت برنج می رود.
کشت دوم برنج که حدود یک دهه است در مازندران رواج یافته، امروز یکی از اقدامات بحران آفرین برای ذخیره آب زیر زمینی محسوب می شود.
بر اساس گزارش ها ، تراز منابع آب زیرزمینی استان در دوره 10 ساله گذشته 80 میلیون متر مکعب کاهش داشت و همچنین چشمه های استان نیز امسال نسبت به سال گذشته 40 درصد کاهش در آبدهی را تجربه کردند.
کاهش 30 درصدی بارندگی در استان
این درحالی است که گزارش هواشناسی مازندران نیز نشان می دهد امسال نسبت به سال آبی قبل شاهد کاهش 30 درصدی بارندگی در استان هستیم.
پیش از این آب منطقه ای مازندران با اعلام اینکه امسال آبگیری سدهای مازندران 30 درصد نسبت به سال گذشته کاهش داشته است، نسبت به بهره برداری بیش از حد امکان و افزایش آسیب به ذخیره های آبی استان هشدار داد و تاکید کرد که به دلیل شرایط موجود هیچ کشاورزی حق برداشت آب از سفره های زیر زمینی برای کشت دوم را ندارد و کشاورزان باید به کشت نخست برای امسال اکتفا کنند.
این شرکت همچنین اعلام کرده بود که با پایان کشت نخست که حدود اواخر مرداد ماه است ، سدهای استان برای آبگیری از شهریور تا بهار سال آینده بسته خواهند ماند.
اما با همه این اطلاعات و هشدار های پی در پی، باز هم اکنون اکثر شالیکاران استان در شهرهای، بابل، فریدونکنار، محمودآباد، آمل و قائمشهر در حال کشت دوم برنج هستند.
آسیب ها و تبعاتی که در آینده نه چندان دور به سراغ کشاوران خواهد آمد، گریبان آنانی که هشدارها را جدی گرفته و به یک نوبت کشت اکتفا کردن نیز خواهد گرفت.
با وجود هشدار های مکرر و همچنین اعمال برخورد قانونی از جمله لغو بهره برداری از چاه آب و ارجاع به مقامات قضایی، مشاهدات حاکی از آن است که گوش شنوایی برای آن وجود ندارد.
در حال حاضر 90 هزار حلقه چاه مجاز و تعداد زیادی چاه غیر مجاز کشاورزی در مازندران وجود دارد، که با عبور از مزارع شالیزاری می توان به راحتی دید که بخش زیادی از آنها در حال آبدهی به شالیزار ها برای کشت دوم هستند و آخرین شیره های زمین های مازندران را می کشند به گونه ای که گویی امسال آخرین سال کشاورزی است و دیگر سال های آینده ای وجود ندارد.
سیف الله یزدانی یکی از کشاورزان شهرستان فریدنکنار گفت : امسال برای دومین سال است که با مشورت جهاد کشاورزی و آب منطقه ای کشت دوم انجام نداده ام ، اما تمامی کشاورزان همسایه شالیزار من اکنون در حال کشت دوم هستند.
این کشاورز افزود : راضی کردن پدرم برای دست کشیدن از کشت دوم بسیار دشوار بود زیرا وی فرد سنتی است و با دیدن دیگر کشاورزان احساس می کند سر او کلاه رفته است.
یزدانی با بیان اینکه دست کشیدن یک یا چند کشاورز تاثیری در مدیریت مصرف آب ندارد ، گفت : باید همه کشاورزان با یکدیگر همدل باشند و مشکل کمبود آب را جدی ببینند.
این کشاورز همچنین تاکید کرد : طی 2 سال گذشته حدود 30 متر به عمق چاه آب خود اضافه کردیم که اصلا نشانه خوبی برای آینده کشاورزی نیست.
خودسوزی و قبول مسئولیت
مدیرعامل شرکت سهامی آب منطقه ای مازندران گفت : کشاورزانی که اقدام به کشت دوم برنج می کنند، باید منتظر تبعات آن باشند و مسئولیت آن را بپذیرند.
محمد ابراهیم یخکشی اضافه کرد : کاهش آب سفره زیر زمینی مازندران، شور شدن زمین های کشاورزی و به مرور زمان بایر شدن شالیزارهای استان از تبعات برداشت بی رویه آب از سفره های زیر زمینی است .
اوبا بیان اینکه نمی توان تمام بحران آب را به دوش کشاورزان گذاشت ، تاکید کرد : در بحران کاهش آب سفره های زیر زمینی که حاصل بهره برداری بی رویه شالیکاران است ، نخستین کسانی که از این موضوع متضرر می شوند خود کشاورزان هستند.
مدیر عامل شرکت آب منطقه ای مازندران گفت : اگر تمام مدیریت منابع آبی هم به بهترین شکل انجام شود، تاوقتی که کشاورزان در حفاظت از آن همراهی نکنند بی فایده است.
یخکشی با اشاره به اینکه شالیکاری به عنوان اقتصاد خانواده حق مسلم کشاورزان است ، اظهار داشت : بر اساس قوانین کشت دوم ممنوع است و پیامد های فقدان توجه به آن را قانون شکنان باید بپذیرند.
او تاکید کرد : متاسفانه برخی از کشاورزان که همیشه به خوبی در مدیریت آب همراه و پیش قدم هستند نیز قربانی قانون شکنی عده ای دیگر می شوند که هیچ ارزشی برای منابع آبی قائل نیستند.
