ابتکار جالب اکونومیست در رتبه‌بندی ثروتمندترین کشورها!

فردای اقتصاد: اکونومیست به تازگی بر اساس سه شاخص؛ تولید ناخالص داخلی سرانه به دلار بازار آزاد (GDP per person at market exchange rates)، تولید ناخالص داخلی سرانه تعدیل شده بر اساس هزینه‌ها یا همان تولید ناخالص داخلی سرانه بر اساس برابری قدرت خرید (ppp/ Adjusted for cost differences) و تولید ناخالص داخلی سرانه تعدیل شده بر اساس هزینه‌ها و ساعت‌های کاری (Adjusted for costs and hours worked)، لیست ثروتمندترین کشورها در سال ۲۰۲۳ را منتشر کرده است.

قطر، امارات متحده عربی و بحرین سه کشور عربی هستند که در لیست ۲۰ کشور برتر با استفاده از سه شاخص ذکر شده قرار گرفته‌اند.

یکی از نکات جالب این گزارش، کشوری چون آمریکا است که بیشترین تولید ناخالص داخلی بر اساس نرخ ارز بازار را دارد، اما بر اساس تولید ناخالص داخلی سرانه (شاخص اول) به رتبه هفتم سقوط می‌کند. به عبارت دیگر، وقتی شاخص جمعیت در محاسبه تولید ناخالص داخلی (سهم هر آمریکایی از تولید ناخالص داخلی کشورشان) لحاظ می‌شود، رتبه آمریکا کاهش می‌یابد.

ایالات متحده بر اساس دو شاخص دیگر یعنی تولید ناخالص داخلی سرانه بر اساس برابری قدرت خرید و تولید ناخالص داخلی سرانه تعدیل شده بر اساس هزینه‌ها و ساعت‌های کاری به ترتیب در رتبه‌های هشتم و یازدهم قرار دارد.

وضعیت چین، دومین اقتصاد بزرگ جهان از نظر اسمی از آمریکا هم بدتر است و حتی جز بیست کشور برتر این لیست نیست. چین به لحاظ شاخص تولید ناخالص داخلی سرانه در رتبه ۶۵ قرار دارد. یعنی چین دومین GDP بزرگ دنیا را دارد، اما بر اساس سهم هر فرد از اینGDP  به رتبه ۶۵ سقوط می‌کند.

این درحالی است که در بسیاری از کشورهای اروپای غربی شاهد روندی مخالف هستیم؛ کشورهایی مانند بلژیک، آلمان و سوئد با در نظر گرفتن قیمت‌های پایین‌تر یا تعادل فوق‌العاده میان کار و زندگی، در رتبه‌های بالاتری قرار می‌گیرند.

برای مثال نروژ بر اساس شاخص میزان درآمد تعدیل شده به ازای هر ساعت کار در رتبه اول، و بر اساس دو شاخص دیگر در رتبه سوم جهان قرار گرفته است. لوکزامبورگ نیز در دو شاخص تولید ناخالص داخلی سرانه به دلار بازار آزاد و تولید ناخالص داخلی سرانه بر اساس برابری قدرت خرید رتبه نخست را کسب کرده است.

در مقایسه نروژ و لوکزامبورگ باید گفت که بر اساس شاخص دوم که هم GDP سرانه و هم تفاوت قیمت‌ها را در نظر می‌گیرد (PPP)، وضعیت لوکزامبورگ بهتر از نروژ است. اما بر اساس شاخص سوم، که می‌توان گفت کاملترین شاخص این گزارش است و هم GDPسرانه، هم PPP (تفاوت در سمت هزینه‌ها) و هم ساعات کاری (تفاوت در سمت درآمد) را لحاظ کرده، نروژ وضعیت بهتری دارد. به عبارت دیگر، رفاه در نروژ بیشتر از لوکزامبورگ است زیرا نروژی‌ها با ساعت کاری کمتری در مقایسه با شهروندان لوکزامبورگ به یک درآمد مشخص می‌رسند.

یکی از نکات قابل توجه دیگر این گزارش کشور سنگاپور است که به لحاظ شاخص اول در رتبه ششم قرار دارد، بر اساس شاخص دوم، در رتبه دوم قرار می‌گیرد اما بر اساس شاخص تولید ناخالص داخلی سرانه تعدیل شده بر اساس هزینه‌ها و ساعت‌های کاری، به رتبه شانزدهم سقوط می‌کند.

همچنین بر اساس این گزارش، در ایران تولید ناخالص داخلی سرانه به دلار بازار آزاد در ۲۰۲۳ معادل ۴.۳۹۰ هزار دلار، تولید ناخالص داخلی سرانه بر اساس برابری قدرت خرید معادل ۱۸.۱۰۰ هزار دلار و تولید ناخالص داخلی سرانه تعدیل شده بر اساس هزینه‌ها و ساعت‌های کاری ۱۵.۳۰۰ هزار دلار بوده است.

 این درحالی است که این سه شاخص در ترکیه به ترتیب معادل ۱۰.۶۰۰ هزار دلار، ۳۷.۳۰۰ هزار دلار و ۴۴.۷۰۰ هزار دلار بوده است.

بنابراین بر اساس شاخص سوم که به دلیل لحاظ هم تفاوت قیمت‌ها و هم ساعت کاری معیار بهتری برای مقایسه است، رفاه شهروندان ترکیه در ۲۰۲۳، سه برابر ایرانیان بوده است.

اگرچه اکونومیست در انتهای این گزارش تاکید کرده است که این محاسبات دقیق نیستند، اما سه شاخص به کار رفته در این گزارش می‌توانند وضعیت نسبی ثروت کشورها در ۲۰۲۳ را نشان دهد.