هنوز از راه نرسیده شال و کلاه میکند و میزند بیرون تا به کلاس زبان آلمانیاش برسد. از شش ماه پیش که دیدمش لاغرتر شده. خانوادهاش نگران سلامتیاش هستند و مادرش از وقتی از جدیشدن تصمیم او برای مهاجرت خبردار شده، روز و شب ندارد.
افسانه پرستار است و مثل خیلی از دوستان و همکارانش قصد رفتن از ایران را دارد. میگوید که دیگر تحمل این همه فشار کاری بالا و دستمزد نامناسب برای زحمتی که میکشد را ندارد. کمتر روزی است که خبر مهاجرت همکار پرستار یا همکلاسی دوران دانشجویش را نشنود. حالا سخت پیگیر است و زبان آلمانیاش را تقویت میکند تا برود.
داستان افسانه که ده سال سابقه پرستاری دارد و تمام تلاشش را برای مهاجرت میکند داستان این روزهای بسیاری از پرستاران کشور است. البته مهاجرت در این سالها؛ به ویژه در یکی دو سال اخیر آنچنان رشد داشته که دیگر داستانی عمومی شده است؛ بسیاری رفتهاند، بسیاری در تلاش برای رفتن هستند و بسیاری که توان رفتن ندارند در حسرت آن هستند.
در میان مشاغلی که مهاجرتشان در سالهای اخیر افزایش قابل توجه داشته، مهاجرت پرستاران در کنار پزشکان بسیار نگرانکننده شده است چنانکه گفته میشود کمبود پرستار حتی به مرگ بیماران منجر میشود.
«کمبود پرستار در حال حاضر آنقدر جدی است که به دلیل این کمبود، بیماران جان خود را از دست میدهند، اگر شما از بیماران و مراجعان چنین چیزی را نمیشنوید دو دلیل دارد یا آگاه نیستند و یا اینکه مظلوم هستند و کمبودها را میپذیرند. به جرات میگویم بیماران به دلیل کمبود پرستار میمیرند.» اینها گفتههای محمد شریفیمقدم، دبیرکل خانه پرستار است که اخیرا گفته شده است.
از جمله نکات قابل توجه در مهاجرت پرستاران، مهاجرت باسابقهها است. در حال حاضر حدود ۲۱۵ هزار کادر پرستاری در کشور مشغول کار هستند، از این تعداد هم ۱۳۰ هزار در بیمارستانهای دولتی و وابسته به وزارت بهداشت مشغول به خدمت هستند، با این حال براساس گفته مسئولان وزارت بهداشت کمبود نیروی پرستار حدود ۷۰ هزار نفر است، البته دبیرکل خانه پرستار آمار کمبود پرستاران را حدود ۱۰۰ هزار نفر اعلام میکند. شریفیمقدم میگوید سالانه بیش از سه هزار پرستار از کشور مهاجرت میکنند اما وزارت بهداشت حتی اندازه همین آمار به کادر درمان اضافه نمیکند: «طی سالهای ۱۳۹۹ تا ۱۴۰۲ قرار شده ۱۲ هزار پرستار استخدام شوند که هنوز این روند تکمیل نشده و هنوز به جذب سالانه سه هزار پرستار در سال هم نرسیدهایم.»
براساس تحقیقات، مهاجرت پرستاران زمانی اتفاق میافتد که هزینه ادراک شده مهاجرت به کشور دیگر کمتر از هزینه درک شده اقامت پرستاران در کشور خودشان باشد. مهاجرت پرستاران با هزینههای ملموس و غیرملموس متعددی همراه است. ترک خانواده و جامعه، مسافرت، یافتن محل سکونت و شغل مناسب، نیاز به یادگیری زبان جدید، انطباق با محیط و فرهنگ جدید، از دست دادن حمایت اجتماعی، نژادپرستی و تبعیض، فرآیند صلاحیت مجدد و انطباق با شیوههای مختلف بالینی، زمانبر و پرهزینه است. بیشتر پرستاران نیز تمایلی به ترک کشور خود ندارند و در صورت شرایط کاری بهتر و پیشنهاد دستمزد بیشتر حاضر به ماندن در کشور خودشان هستند اما متاسفانه این شرایط در حال حاضر برای پرستاران و نیز بسیاری از دیگرانی که مهاجرت میکنند فراهم نیست تا کشور هر روز بیشتر خالی از متخصصانی شود که هزینه زیادی برای پرورش و رشد آنها صورت گرفته است.