مقام کبابی اعلام کرده بود دلش برای حمام عمومی تنگ شده است! چرای آن را باید از خودشان پرسید. ایشان معتقد هستند حمام عمومی یکی از مظاهر دموکراسی بوده که دنیای مدرن و پیشرفت تکنولوژی و توانایی ایجاد حمام‌های خصوصی آن را از بین برده است. حتی ایشان در این مورد تحقیقات وسیعی انجام داده‌اند و به این نتیجه رسیده‌اند که آب گرمکن‌های بشکه‌ای به دموکراسی نزدیک‌تر است تا این آب گرمکن‌های دیواری. چرای آن را از همان که چرای اولی را پرسیدید، جویا بشوید. برای رفع این دلتنگی سراغ حمام‌های عمومی فعال را گرفتیم و بالاخره یک مورد مناسب پیدا شد. آدرس و زمان سرویس‌دهی حمام را خدمت ایشان اعلام کردیم. ایشان اصرار داشتند که من را هم همراه خود به حمام ببرند تا از آن جا و به طور ملموس به عقیده ایشان برخورد کنم و صحت آن را با پوست و گوشت و استخوان درک کنم ولیکن من چون از این فضاها حس خوبی نداشتم، هر جور بهانه‌ای را که می‌شد آوردم که نروم ولی نشد که نشد تا روز موعود فرا رسید. در دلم داشتم دعا می‌کردم که اتفاقی بیفتد و من از رفتن به این مکان معاف شوم که خبر کسالت همسر گرامی ایشان کل سفر را به هم زد و قرار است در موقع دیگر باز به این محیط غرق بخار و آب و دموکراسی، قدم بگذاریم. بماند که در این مدت خاطرات مقام کبابی از خزینه و کیسه و سنگ‌پا، نتوانسته در ذهن من نه فضای خوبی ایجاد کند و نه نسبتی با دموکراسی برقرار کند.
ولی حتما حکمتی دارد که مقام کبابی تا این حد اصرار دارند. بااین‌وجود این هفته من توانستم کتاب گویای «حمام‌ها و آدم‌ها» نوشته «میخائیل زوشنکو یکی» را بشنوم. ولی باز هم تغییری در ساختار فکری من نسبت به حمام‌ها ایجاد نشد؛ چون در این کتاب صوتی، سی و پنج داستان کوتاه و داستانک از این نویسنده روس شنیده می‌شود و چیزی درباره خزینه و آب موجود در آن بحث نمی‌شود. ترجمه اثر حاضر به قلم آبتین گل‌کار صورت‌گرفته، و خوانش آن بر عهده آرمان سلطان‌زاده و آرمان خدادادی بوده است و اما دوستداران این تاب در قضای مجازی معتبری درباره کتاب این‌گونه نوشته‌اند: طنز همیشه و همواره ابزاری مهارناپذیر و خطرناک در دست توده‌های مردم بوده است. این ابزار درهم‌تنیدگی بنیادینی با سیاست و اجتماع دارد. در فضایی بسته که امکان سخن‌گفتن در باب بسیاری از مسائل وجود ندارد، جوک‌ها (لطیفه‌ها)، داستانک‌های بامزه و چیستان‌های مطایبه‌آمیز بستری فراهم می‌سازند که در آن انرژی مردم، در پوشش‌های گوناگون آزاد شود. بررسی تاریخ و ادبیات اتحاد جماهیر شوروی از این منظر بسیار جالب‌توجه خواهد بود. مردم این سرزمین پهناور در زمان حاکمیت حزب کمونیسم خصوصا در دوره رهبری استالین علاوه بر تحمل دشواری‌های اقتصادی، مجبور بودند تحت شدیدترین ممنوعیت‌های فکری، فرهنگی و سیاسی زندگی کنند. در این شرایط بود که ایشان مقاومت خود را، طی فرایندی ناخودآگاه و طبیعی، در جوک‌های گوناگونی که علیه مقامات حاکم می‌ساختند، بیان می‌نمودند. جوک‌ها اما ابزار عامه مردم بود؛ نه ادبا و روشنفکران. نخبه‌های حساسِ این گروه اخیر به‌جای جوک ساختن، به نوشتن قصه‌های طنزآمیز مبادرت ورزیدند؛ آثاری که ضمن شیوایی و شیرینی و سرگرم‌کنندگی، مظاهر زندگی سیاسی - اجتماعی را به‌طورجدی به پرسش می‌گرفتند. نویسنده و روزنامه‌نگار شهیر اهل روسیه، داستان‌های موجود در این کتاب را بین سال‌های 1921 تا 1945 به رشته تحریر درآورده بوده. زبان ساده، نگاه نافذ و تیپ‌سازی درخشان، سه ویژگی اصلی میخائیل زوشنکو در مقام یک داستان‌نویس است. این هر سه ویژگی را به‌خوبی در قصه‌های گردآمده در کتاب حمام‌ها و آدم‌ها وجود دارد. قلم پرتوان و گزنده میخائیل زوشنکو یا میخائیل زوشینکا، هم در زمان خود نویسنده طرفداران بسیاری داشت، و هم امروزه بسیاری را مفتون خود می‌کند. زوشنکو به سال 1894 در پترزبورگ متولد شد و در سال 1958 در همین شهر از دنیا رفت.
