روز جهانی سرطان؛ تاریخچه، انواع کنسر، پیشگیری، علائم، درمان

روز جهانی سرطان یک روز بین‌المللی مشخص شده در تاریخ ۴ فوریه مصادف با ۱۵ بهمن است. هدف اصلی روز جهانی سرطان، افزایش آگاهی عمومی از سرطان و تشویق برای پیشگیری، تشخیص و درمان آن حائز اهمیت است.

در سالهای اخیر، میزان سرطان در جوامع بیشتری افزایش یافته است و به دومین عامل مرگ و میر در جهان تبدیل شده است. بنابراین توجه به این بیماری و کاهش بروز آن حائز اهمیت است.

سرطان (Cancer) یک اصطلاح عامیانه ای است که برای نوع خاصی از بیماری ها به کار می رود. این بیماری زمانی رخ می دهد که تغییرات در گروهی از سلول‌های طبیعی بدن منجر به رشد غیر طبیعی و کنترل‌نشده‌ای ‌شود که توده‌ای به نام تومور را تشکیل می‌دهد. این تغییرات در مورد همه سرطان ها به جز لوسمی (سرطان خون) صادق است. در صورت عدم درمان، تومورها می توانند رشد کرده و به بافت طبیعی اطراف یا سایر قسمت های بدن از طریق جریان خون و سیستم لنفاوی گسترش یابند و بر سیستم گوارشی، عصبی و گردش خون تأثیر بگذارند یا هورمون هایی ترشح کنند که ممکن است بر عملکرد بدن تأثیر بگذارد.

تومورهای سرطانی را می توان به سه گروه خوش خیم، بدخیم یا پیش سرطانی تقسیم کرد.

علائم و نشانه های سرطان

سرطان های مختلف علایم مختلف دارند و بستگی به محل قرارگیری بیماری دارد. با این حال، برخی از علائم و نشانه های کلیدی وجود دارد که باید به آنها توجه کرد، از جمله:

1. توده یا تورم غیرمعمول
2. سرفه، تنگی نفس یا مشکل در بلع
3. خونریزی غیر منتظره
4. کاهش وزن بی دلیل
5. خستگی
6. تغییرات غیر معمول سینه
7. کاهش اشتها
8. زخمی که خوب نشود
9. سوزش سر دل یا سوء هاضمه
10. تعریق شدید شبانه

انواع سرطان ها

سرطان را می توان بر اساس نوع سلولی که از آن شروع می شود طبقه بندی کرد.پنج نوع سرطان اصلی وجود دارد:

کارسینوم- سرطانی که از سلول های اپیتلیال (پوشش سلولی که به محافظت یا محصور کردن اندام ها کمک می کند) ایجاد می شود. کارسینوم ممکن است به بافت ها و اندام های اطراف حمله کند و به غدد لنفاوی و سایر نواحی بدن متاستاز دهد. شایع ترین انواع سرطان در این گروه سرطان سینه، پروستات، ریه و روده بزرگ است.

سارکوم- نوعی تومور بدخیم استخوان یا بافت نرم مانند چربی، عضله، رگ‌های خونی، اعصاب و سایر بافت‌های همبند می باشد. شایع ترین اشکال سارکوم لیومیوسارکوما، لیپوسارکوما و استئوسارکوما هستند.

لنفوم و میلوما- لنفوم و میلوما سرطان هایی هستند که در سلول های سیستم ایمنی شروع می شوند. لنفوم یک سرطان سیستم لنفاوی است که در تمام بدن جریان دارد و بنابراین می تواند در هر جایی رخ دهد. میلوما (یا مولتیپل میلوما) در نوعی گلبول سفید که برای کمک به مبارزه با عفونت، آنتی‌بادی تولید می‌کند، شروع می‌شود. این سرطان می تواند بر توانایی سلول برای تولید آنتی بادی موثر تأثیر بگذارد.

لوسمی- لوسمی سرطان گلبول های سفید و مغز استخوان است، بافتی که سلول های خونی را تشکیل می دهد. چندین زیرگروه وجود دارد که شایع ترین آنها لوسمی لنفوسیتی و لوسمی لنفوسیتی مزمن است.

سرطان های مغز و نخاع- این سرطان ها به عنوان سرطان های سیستم عصبی مرکزی شناخته می شوند. برخی خوش خیم هستند در حالی که برخی دیگر می توانند رشد کرده و گسترش یابند.

ریسک فاکتور های ابتلا به سرطان

علت اصلی سرطان جهش در DNA سلول ها است. جهش های ژنتیکی می توانند ارثی باشند یا پس از تولد در نتیجه مشکلات زیست محیطی رخ دهند. برخی از عوامل خطر ابتلا به سرطان عبارتند از:

• قرار گرفتن در معرض مواد شیمیایی
• قرار گرفتن در معرض اشعه ها
• قرار گرفتن در معرض آفتاب بدون محافظت
• ویروس های خاص مانند ویروس پاپیلومای انسانی (HPV)
• سیگار کشیدن
• نوع شیوه زندگی، مانند رژیم غذایی و میزان فعالیت بدنی

خطر ابتلا به سرطان با افزایش سن افزایش می یابد. برخی از شرایط بهداشتی موجود که موجب التهاب می شوند نیز خطر ابتلا به سرطان را افزایش می دهند. مانند بیماری کولیت اولسراتیو، که یک بیماری مزمن التهابی روده است.

درمان سرطان

درمان سرطان بسته به نوع سرطان و چگونگي پيشرفت آن اهداف متفاوتي دارد،. این اهداف عبارتند از:

اتخاب روش درمان: این موضوع برای همه سرطان ها امکان پذیر نیست.

درمان اولیه: کشتن سلولهای سرطانی.

درمان حمایتی: کشتن سلول های سرطانی که پس از درمان اولیه باقی می مانند.

درمان تسکین دهنده: از بین بردن علائم مرتبط با سرطان، مانند مشکل تنفس و درد.

شایعترین روش های درمان عبارتند از:

• عمل جراحی: که ممکن است منجر به برداشتن تمام یا بخشی از بافتهای سرطانی شود.
• شیمی درمانی: استفاده از داروهایی برای از بین بردن سلول های سرطانی
• پرتو درمانی: با استفاده از این روش سلولهای سرطانی از بین برده میشوند
• پیوند سلول های بنیادی (مغز استخوان): در این روش مغز استخوان بیمار را با سلول های بنیادی سالم جایگزین می کنند. پیوند مغز استخوان به پزشکان اجازه میدهد تا  از دوزهای بالاتر شیمی درمانی برای درمان سرطان استفاده کنند.
• ایمونوتراپی (درمان بیولوژیک): این روش با استفاده از آنتی بادی ها برای کمک به سیستم ایمنی، انجام میشود و به بدن کمک میکند تا بتواند با سلولهای سرطانی مبارزه کند.
• هورمون درمانی: تجویز هورمون های خاص برای جلوگیری از رشد سلول های سرطانی
• درمان دارویی و تجویز داروهایی جهت کاهش علائم مانند داروهای ضد تهوع
• سایر اقدامات کمک کننده در درمان سرطان از جمله: هیپنوتیزم، ماساژ، مشاوره های روان درمانی، یوگا، تکنیک های آرامش بخش و ...