سی ام سپتامبر هر سال، روز جهانی ناشنوایان ( به انگلیسی World Deaf Day) نام گذاری شده است. ناشنوایان به خاطر محرومیت از حس شنوایی، صحبت نمیکنند؛ به همین علت زندگی سختی را می گذرانند.
ناشنوا کیست؟
ناشنوا( به انگلیسی Deaf) فردی است که سیستم شنوایی وی بخاطر دلایل مادرزادی، مصرف داروها، عفونت های دوران کودکی و یا تصادفات شدید از بین رفته است.
روز جهانی ناشنوایان
نعمت شنوایی
در اهمیت حس شنوایی، این گفته هِلِنکِلِر، گویاتر از هر سخنی است. او که با وجود نابینایی و ناشنوایی، یکی از موفق ترین افراد استثنایی است، می گوید:«اگر این فرصت به من داده می شد که یکی از دو حس خود را بازیابم، ترجیح می دادم نابینا بمانم، ولی بشنوم».
تاریخچه روز جهانی ناشنوایان
از سال ۱۹۵۷ میلادی، هفته آخر ماه سپتامبر در هر سال، بعنوان هفته جهانی ناشنوایان نامیده شده است و این اختیار به کشور ها داده شده تا یکی از روز های هفته آخر سپتامبر را به نام روز جهانی ناشنوایان در کشورشان معرفی کنند. در سال ۱۹۵۱ برای اولین بار ، فدراسیون جهانی ناشنوایان در شهر رم ایتالیا برای حمایت از ناشنوایان بعنوان نهادی غیر دولتی تشکیل شد و به رسمیت شناخته شد. بیش از ۱۳۰ کشور جهان در این فدراسیون، عضو هستند و این فدراسیون درواقع با اهدافی نظیر احقاق حقوق ناشنوایان، فراهم آوردن شرایط تحصیل، اشتغال و زندگی برابر با سایر افراد جامعه شناسایی و بهبود مشکلات و موانع بر سر زندگی روزانه ناشنوایان تشکیل شده است.
روز ناشنوایان در ایران
شورای فرهنگ عمومی موافقت کرد که از سال ۱۳۸۰، روز ۸ مهرماه در ایران بعنوان روز جهانی ناشنوایان شناخته میشود و تا به حال هم این مراسم را برپا کرده است.
روز جهانی ناشنوایانهدف از روز جهانی ناشنوایان
علت نامگذاری روز جهانی ناشنوایان این بود که فرهنگ ارتباط با ناشنوایان را ارتقا دهند، همچنین سایر افراد نسبت به زبان اشاره آشنایی پیدا کنند و سیاست مداران و عموم مردم از مشکلات ناشنوایان مطلع شوند.
دلیل نامگذاری روز جهانی ناشنوایان
هفته جهانی ناشنوایان در هر سال از تاریخ دوم تا هشتم مهر ماه می باشد. نام گذاری این هفته مصادف با گراميداشت سال روز فوت« دکتر شرایر» نخستین رئیس ناشنوای فدراسیون ناشنوایان و دانشگاه گالوت است. در آخرین یکشنبه ماه سپتامبر هر سال، روز جهانی ناشنوایان به منظور جلب توجه عموم مردم، سیاستمداران و مقامات به دستاورد های ناشنوایان، گرامی داشته شده است. سازمان های ناشنوا در طول این رویداد، در سرتاسر جهان شدیدا تشویق میشوند تا به افزایش حقوق ناشنوایان در سرتاسر جهان به جز توجه به خواسته ها و نیاز هایشان کمک کنند.
زبان اشاره چیست؟
زبان اشاره در سراسر جهان به عنوان زبان اصلی ناشنوایان شناخته میشود. تاکنون بیش از صد زبان اشاره در تحقیقات مختلف نام برده شده است. این زبان ها از ویژگی بصری – فضایی برخوردارند. در این زبان ها استفاده از دست ها و حالت چهره بسیار مؤثر است بدین دلیل که از طریق حالات چشم، ابرو و لب ها، بسیاری از اطلاعات دستوری مثل استفهام و قید بیان می شود. برای نشان دادن زمان افعال در زبان های اشاره از فضا استفاده می شود.
اولین معلم گل های خاموش در ایران
یکی از معلمان و خادمان پرتلاش فرهنگ ایران، جبار باغچه بان( عسکرزاده) نام داشت. در سال ۱۲۹۸ شمسی، او در دبستان احمدیه مرند آذربایجان شروع به تدریس کرد. او در تبریز به عنوان مؤسس نخستین کودکستان( باغچه اطفال) بود. باغچه بان نخستین کسی بود که اموزش سمعی بصری را در ایران، به دستگاه آموزشی کشور وارد کرد. او برای نخستین بار تصمیم گرفت که کودکان ناشنوا را تعلیم و تربیت دهد. همه او را در ابتدای کار مسخره می کردند، ولی بعد از گذشت یک سال توانست خواندن و نوشتن را به سه کودک ناشنوا بیاموزد.
کلاس درس جبار باغچه بان
شادروان باغچه بان در شهر شیراز، فعالیت اموزشی خود را به مدت ۶ سال شروع کرد و پس از آن فعالیتش را در تهران ادامه داد. او در چهارراه حسن آباد نخستین دبستان ناشنوایان را در خانه ای محقر راه اندازی کرد و به اختراع روش اموزش الفبای دستی پرداخت. همچنین به روش دیگری در زمان تعلیم و تربیت دست یافت که امروزه به آن روش ترکیبی می گویند و در مدارس کل کشور با گذشت اینهمه سال به عنوان مترقی ترین روش کاربرد دارد از. کشفیات جبار باغچه بان می توان به موارد زیر اشاره کرد :
- روش شفاهی در تعلیم ناشنوایان
- اختراع گوشی استخوانی یا تلفن گنگ
- کشف خواص صوت ها و تقسیم بندی آن ها
- تهیه وسایل مختلف بصری برای تدریس ناشنوایان
- اختراع گاهنما و ...
روز جهانی ناشنوایانجبار باغچه بان در سن ۸۲ سالگی یعنی در روز چهارم آذر ماه ۱۳۴۵، فوت کرد. هر ساله در گیلان، یادبودی برای این معلم بزرگ با حضور ناشنوایان موفق و معلمین زحمتکش در همین روز، برگزار می شود.
ورزش و ناشنوایان
یکی از خواص ورزش، اینست که سلامت جسم و روح انسان را تضمین میکند. از این رو ، در حفظ نیروی نشاط و سلامت میان شنوایان و ناشنوایان تفاوتی وجود ندارد. به همین خاطر ورزش ناشنوایان در جهان به منظور تقویت روحیه ناشنوایان و مشارکت بیشترشان در جامعه، پایه گذاری شد. در سال۱۹۲۴ فدراسیون جهانی ناشنوایان، بوجود آمد. در حال حاضر ، تعداد کشورهای عضو در این فدراسیون، ۸۴ کشور می باشد. از سال ۱۳۴۴ فدراسیون ورزش ناشنوایان، فعالیت خود را در ایران شروع کرد و به عضویت فدراسیون جهانی ناشنوایان در سال ۱۹۵۷ درآمد. ناشنوایان مثل شنوایان، در بیشتر رشته های ورزشی فعالیت دارند و موفقیت های فراوانی را کسب کرده اند.
سازمان رفاه ملی ناشنوایان
در سال ۱۳۵۰ سازمانی به نام سازمان رفاه ملی ناشنوایان ایرانی تاسیس شد که به وزارت کار و امور اجتماعی وابسته است. این سازمان درواقع قصد دارد، میان مؤسسات دولتی، غیردولتی و خیریه، هماهنگی ایجاد کند. از برنامه های این سازمان می توان به درمان، پیشگیری ، آموزش و تأمین اشتغال و رفاه گروه ناشنوایان، نیمه شنوایان و افردی که مشکل گویایی دارند، اشاره کرد. این سازمان در سعی و تلاش به پرورش شخصیت این افراد میباشد ، به نحویکه آنان را با جامعه سازگار کند و ازروش های جدیدی بهره بگیرد تا آن ها آمادگی لازم برای خدمات گوناگون را داشته باشند.
مشکلات ناشنوایان
مشکلات ناشنوایان در زندگی روزمره، بیشتر از افراد دیگر است. درصورت وجود مشکل شنوایی، هیچوقت نمیتوانید زبان را یاد بگیرید یا به خوبی فکر کنید. از گذشته تابحال ، هیچ نابینایی وجود نداشته که برای تحصیل، محدودیت داشته باشد ولی فرد ناشنوا به خاطر فقدان ورودی های اطلاعاتی به سختی میتواند مدارج علمی بالا را کسب کند. از مهم ترین مشکلات ناشنوایان می توان از عدم توانایی در برقراری ارتباط ناشنوایان با افراد دیگر و عدم آشنایی جامعه با زبان اشاره، یاد کرد. نادرستی ارتباطات جریان اجتماعی شدن ناشنوایان و همچنین تعلیم و تربیتشان سبب میشود که با مشکلاتی رو به رو شوند.
جامعه، خانواده و کودک ناشنو
شیوه رفتار اعضای خانواده و جامعه با کودک ناشنوا، در رشد عاطفی، سازگاری اجتماعی، آمادگی آموزش مهارت های زبانی و تحصیل او بسیار مهم و تعیین کننده است. خانواده و اجتماع با پذیرش واقع بینانه مشکل فرد ناشنوا باید در راه پرورش استعدادها و توانایی های او یاری اش دهند. وضعیت مطلوب برای ناشنوا، استفاده از موقعیت های در دست رس افراد عادی است. وظیفه اصلی در تربیت کودک ناشنوا و کمک به رشد او، بر عهده خانواده است. باید وضعیت واقعی کودک را پذیرفت و بهترین کار را برای کمک به وی انجام داد. پذیرش فرد ناشنوا از طرف خانواده، اجتماع و شناخت تفاوت های او و کنار آمدن با آن، نیازمند عشق، علاقه، صبر، حوصله و برخورد منطقی است.
روز جهانی ناشنوایان
موانع ارتباط اجتماعی ناشنوایان با جامعه
رفتارهای ترحم آمیز
یکی از موانع برقراری ارتباط ناشنوایان با جامعه، رفتارهای ترحم آمیز اطرافیان است. اگر چه در آموزه های اخلاقی و دینی، درباره رعایت رحم و انصاف بسیار سفارش شده است، ولی باید توجه داشت که رعایت عدالت حکم می کند رفتارهای ترحم آمیز، به جا استفاده شود. در بعد آموزشی نیز ترحم بی مورد و بی اندازه، به گستاخی، مظلوم نمایی و افت تحصیلی ناشنوایان می انجامد. این رفتارها موجب می شود فرد ناشنوا، خود را موجودی مستحق ترحم بداند. در نتیجه، نخستین مشکلی که ناشنوایان را تهدید می کند، افسردگی و دوری کردن از جامعه است و دور شدن ناشنوا از جامعه، به فرآیند جامعه پذیری او آسیب جدی وارد می کند.
زبان اشاره
سخن گفتن، یکی از ویژگی های ممتاز بشری است. انسان از راه سخن گفتن با دیگر افراد جامعه رابطه برقرار می کند، می فهمد و می فهماند. ناشنوایان نیز می کوشند به شیوه ای خاص با دیگران ارتباط برقرار کنند. زبان اشاره، زبان ارتباط ناشنوایان است که سبب می شود این افراد با یکدیگر و دیگران ارتباط برقرار کنند. قانون مدنی کشور ایران، در سال1307 این زبان را به عنوان وسیله ای برای تفهیم و تفاهم به رسمیت شناخت. نخستین کسی که زبان اشاره را در ایران به وجود آورد، استاد جبّار باغچه بان بود. گفته می شود زبان اشاره، از زمان بقراط حکیم برای ناشنوایان مرسوم بوده است.
دست های انسان
در باغچه زندگی نشسته بود و با دستان کوچکش چیزی می کاشت. نگاهش کردم، حس اعتمادش با نگاهم برانگیخته شد و با چشمان معصومانه اش فهمید چه می پرسم. گفت: ستاره می کارم. دوباره نگاهش کردم، پاسخ داد: میوه های ستاره ام، خورشید خواهد شد. حس غریبی به من دست داد. چرا خورشید؟ لبخندی زد و باز با همان نگاه پاسخ داد: تمام هستی با آب، خاک و خورشید پیوندی زندگی بخش دارد. گل ها با خورشید برمی خیزند. پرسیدم: پرندگان؟ پاسخ داد: پرواز زیباست، من آواز آنها را حس می کنم. ... و انسان؟ به زمین نگاه کرد و این بار با انگشتان اشاره زبان گشود: ما که می خواستیم زمین را آماده مهربانی کنیم، افسوس که خود نامهربان بودیم.
آری، او ناشنوا بود و برای ایجاد رابطه، از دست هایش استفاده می کرد. همان گونه که تاریخ انسان اندیشه ورز، رابطه ای ناگسستنی با دست های انسان دارد.
