40 حدیث از امام حسن مجتبی
امام حسن سلام الله علیه :
1-لا أدبَ لِمَن لا عَقْلَ لَهُ .
آن را كه خرد نيست ، ادب نيست .
بحارالانوار : ۷۸ / ۱۱۱ / ۶
حدیث های زیبا از امام حسن
2-لَمّا سَألَهُ أبوهُ عنِ الشُّحِّ : أن تَرى ما في يَدَيكَ شَرَفا وما أنفَقتَ تَلَفا.
امام حسن عليه السلام ـ در پاسخ به پرسش پدرش از او درباره تنگ چشمى ـ : تنگ چشمى آن است كه آنچه را دارى مايه شرافت پندارى و آنچه را انفاق كنى ، تلف شده و بر باد رفته انگارى .
وسائل الشيعه : ۱۶ / ۵۳۹ / ۱ .
حدیث گوهربار از امام حسن مجتبی درباره بزدلی
3-وقد سُئلَ عن الجُبن : الجُرأةُ على الصَّديقِ ، والنُّكُولُ عَن العَدُوِّ.
امام حسن عليه السلام ـ در پاسخ به اين پرسش كه : بزدلى چيست ؟ ـ : دليرى در برابر دوست و گريختن از برابر دشمن .
4-لمّا سألَهُ أبوه عن تفسيرِ الجَهلِ : سُرعهُ الوُثوبِ علَى الفُرْصةِ قبلَ الاسْتِمْكانِ مِنها ، والامْتِناعُ عنِ الجَوابِ.
امام حسن عليه السلام ـ در پاسخ به پرسش پدرش از تفسير نادانى ـ : زود پريدن روى فرصت پيش از آن كه آن را كاملاً به دست آورى و خوددارى كردن از جواب .
معاني الأخبار :۴۰۱ / ۶۲
5-وقد سُئلَ عنِ الحِلْمِ : كَظْمُ الغَيظِ ومِلْكُ النَّفْسِ.
امام حسن عليه السلام ـ در پاسخ به پرسش از معناى بردبارى ـ : (بردبارى) فرو خوردن خشم و خويشتندارى است .
تاریخ ولادت حضرت امام حسن مجتبی ۱۴۰۱ کی و چه روزی هست؟ + زندگی نامه
پیام تبریک ولادت امام حسن مجتبی (ع) + متن، عکس و اس ام اس میلاد کریم
6-مَن عَبدَ اللّه َ عَبّدَ اللّه ُ لَهُ كُلَّ شَيءٍ.
هر كه خدا را بندگى كند خداوند همه اشياء را بنده او گرداند .
تنبيه الخواطر :۲ / ۱۰۸
7-ما فَتَحَ اللّه ُ عز و جل على أحدٍ بابَ مسألةٍ فَخَزنَ عَنهُ بابَ الإجابةِ.
خداوند عز و جل باب مسألت (و دعا) را به روى هيچ كس نگشود ، كه باب اجابت را به روى او بسته باشد .
8-أنا الضَّامِنُ لِمَن لَم يَهجُسْ في قلبهِ إلاّ الرّضا أن يَدعُوَ اللّه َ فَيُستَجابَ لَهُ.
كسى كه در دلش هوايى جز خشنودى (خدا) خطور نكند ، من ضمانت مى كنم كه خداوند دعايش را مستجاب كند .
بحارالانوار :۲۵/۳۵۱/۴۳
9-مَن قَرَأ القرآنَ كانَت لَهُ دعوةٌ مُجابةٌ إمّا مُعَجَّلَةً و إمّا مُؤَجَّلةً.
كسى كه قرآن بخواند ، يك دعاى مستجاب شده دارد ، دير مستجاب شود ، يا زود .
بحارالانوار : /۹۳ / ۳۱۳ / ۱۷
10-مَنِ اتَّكَلَ على حُسنِ الاختِيارِ مِنَ اللّه ، لَم يَتَمَنَّ أ نّهُ في غَيرِ الحالِ التي اختارَها اللّه ُ لَهُ.
هركه به حُســن انتخاب خداوند تكيه كند ، جز آن وضعى را كه خدا برايش برگزيده است ، آرزوى داشتن وضعى ديگر نكند .
بحارالانوار :۷۸ / ۱۰۶ / ۶
11-كيفَ يكونُ المؤمنُ مؤمنا وهو يَسخَطُ قِسمَةُ ويُحَقِّرُ مَنزِلَتَهُ والحاكِمُ علَيهِ اللّه ُ ؟!
مؤمن چگونه مى تواند مؤمن باشد در حالى كه از قسمت خود ناخشنود باشد و منزلت و وضعيت خود را ناچيز شمارد با آن كه كه حاكم بر او (و تعيين كننده سرنوشتش) خداست ؟.
بحارالانوار :۴۳ / ۳۵۱ / ۲۵
12-ما نَقَصَتْ زكاةٌ مِن مالٍ قَطُّ.
زكات ، هرگز چيزى را از ثروت كم نمى كند .
بحارالانوار :۹۶ / ۲۳ / ۵۶
13-لرجل جاءَ إلَيهِ يَستَشِيرُهُ في تَزويجِ ابنَتِهِ : زَوِّجْها مِن رَجُلٍ تَقِيٍّ ، فإنّهُ إن أحَبَّها أكرَمَها وإن أبغَضَها لَم يَظلِمْها.
امام حسن عليه السلام ـ خطاب به مردى كه با ايشان در باره ازدواج دختر خود مشورت كرد ـ : او را به مردى باتقوا شوهر ده ؛ زيرا اگر دختر تو را دوست داشته باشد گراميش مى دارد و اگر دوستش نداشته باشد به وى ستم نمى كند .
مكارم الأخلاق :۱ / ۴۴۶ / ۱۵۳۴
14-إنّ المسألَةَ لا تَحِلُّ إلاّ في إحدى ثلاثٍ : دَمٍ مُفجِعٍ ، أو دَينٍ مُقرِحٍ ، أو فَقرٍ مُدقِعٍ.
درخواست كردن روا نيست مگر در يكى از اين سه جا : خون بهاى سنگين ، يا بدهكارى توانفرسا ويا فقر كُشنده.
15-الإعطاءُ قَبلَ السُّؤالِ مِن أكبَرِ السُّؤدُدِ.
بخشيدن پيش از طلب كردن (كسى) از بزرگترين سرورى است .
بحارالانوار :۷۸ / ۱۱۳ / ۷
16-وقد سُئلَ عنِ الشَّجاعةِ : مُواقَفَةُ الأقرانِ ، والصَّبرُ عِندَ الطِّعانِ.
امام حسن عليه السلام ـ در پاسخ به اين سؤال كه شجاعت چيست ؟ ـ : ايستادگى در برابر هماوردان و پايدارى در نبرد.
تحف العقول :۲۲۶
17-في جَوابِ رَجُلٍ قالَ لَهُ : إنّي مِن شِيعَتِكُم : يا عبدَ اللّه ، إن كُنتَ لَنا في أوامِرِنا و زَواجِرِنا مُطِيعا فقد صَدَقتَ ، وإن كُنتَ بخِلافِ ذلكَ فلا تَزِدْ في ذُنوبِكَ بدَعواكَ مَرتَبةً شَرِيفَةً لَستَ مِن أهلِها ، لا تَقُلْ : أنا مِن شِيعَتِكُم ، ولكن قُل : أنا مِن مُوالِيكُم ومُحِبِّيكُم ومُعادِي أعدائكُم ، وأنتَ في خَيرٍ وإلى خَيرٍ.
امام حسن عليه السلام ـ در جواب مردى كه عرض كرد : من از شيعيان شما هستم ـ : اى بنده خدا ! اگر مطيع اوامر و نواهى ما باشى ، راست مى گويى ، ولى اگر چنين نباشى ، پس با ادعاى منزلت والايى كه تو اهل آن نيستى ، بر گناهانت ميفزاى . مگو : من از شيعيان شما هستم ، بلكه بگو : من از دوستداران شما و دشمن دشمنان شما هستم . در اين صورت ، تو آدم خوبى هستى و به خوبى گرايش دارى .
تنبيه الخواطر :۲ / ۱۰۶
18-قد أكثَرَ مِن الهَيبهِ الصامِتُ.
آدم خموش ، بسيار پُر هيبت است .
بحارالانوار :۷۸ / ۱۱۳ / ۷
19-نِعمَ العَونُ الصَّمتُ في مَواطِنَ كثيرَةٍ وإن كُنتَ فَصِيحا.
در بسيارى جاها ، چه ياور نيكويى است ، خاموشى ؛ هر چند كه سخنور باشى .
معاني الأخبار :۴۰۱ / ۶۲
20-المَصائبُ مَفاتيحُ الأجرِ.
مصيبتها ، كليدهاى اجرند .
أعلام الدين :۲۹۷
21-صاحِبِ النّاسَ مِثلَ ما تُحِبُّ أن يُصاحِبوكَ بهِ.
با مردم آن گونه رفتار كن كه دوست دارى با تو رفتار كنند .
أعلام الدين :۲۹۷
22-بِالعَقلِ تُدرَكُ الدّارانِ جَميعا ، ومَن حُرِمَ مِنَ العَقلِ حُرِمَهُما جَميعا.
با خرد است كه هر دو سرا به دست مى آيد و هر كه از خرد محروم باشد ، از هر دو سرا محروم شود .
كشف الغمّه :۲ / ۱۹۷
23-لَمّا سُئلَ عَنِ العَقلِ : التَّجَرُّعُ لِلغُصَّةِ حَتّى تَنالَ الفُرصَةَ.
امام حسن عليه السلام ـ در پاسخ به ايـن سؤال كه خرد چيست ؟ ـ : جام اندوه را جُرعه جُرعه نوشيدن تا به دست آمدن فرصت .
معاني الأخبار :۲۴۰ / ۱
24-لَمّا سَألَهُ أبوهُ عليه السلام عَنِ العَقلِ : حِفظُ قَلبِكَ ما استَودَعتَهُ.
امام حسن عليه السلام ـ در پاسخ به سؤال پــدر بزرگوارش از او كه خرد چيست ؟ ـ : اين كه دلت آنچه را به او مى سپارى ، نگه دارد .
معاني الأخبار :۴۰۱ / ۶۲
25-العاداتُ قاهِراتٌ ، فَمَنِ اعتادَ شَيئا في سِرِّهِ وخَلَواتِهِ ، فَضَحَهُ في عَلانِيَتِهِ وعِندَ المَلَأِ.
عـادتها مقهور كننده اند . پس ، هر كس در نهان و خلوتهاى خود به چيزى عادت كند ، همان چيز او را در آشكار و ميان جمع رسوا سازد .
تنبيه الخواطر :۲ / ۱۱۳
26-الغَفلَةُ تَركُكَ المَسجِدَ، وطاعَتُكَ المُفسِدَ.
غفلت آن است كه مسجد (رفتن براى نماز) را ترك كنى و از شخص مفسد فرمان برى .
بحارالانوار :۷۸ / ۱۱۵ / ۱۰
27-إنّ اللّه َ عز و جل بِمَنِّهِ ورَحمَتِهِ لَمّا فَرَضَ عَليكُمُ الفَرائضَ لم يَفرِضْ علَيكُم لِحاجَةٍ مِنهُ إلَيهِ ، بَل رَحمَةً مِنهُ إلَيكُم (علَيكُم) لا إلهَ إلاّ هُو ، لَِيميزَ الخَبيثَ مِن الطَّيِّبِ ، ولِيَبتَلِيَ ما في صُدورِكُم ، ولُِيمَحِّصَ ما في قُلوبِكُم.
خداوند عز و جل چون از روى كرم و رحمت خود فرايض را بر شما واجب ساخت ، نه بدان سبب بود كه به شما نياز داشت ، بلكه از سر مهر و رحمت آن خداى يگانه به شما بود ، تا ناپاك را از پاك جدا سازد و آنچه را در سينه هاى شماست ، بيازمايد و آنچه را در دلهاى شماست ، ناب و خالص گرداند .
بحارالانوار :۲۳ / ۹۹ / ۳
28-التفكُّرُ حَياةُ قَلبِ البَصيرِ.
انديشيدن، مايه زنده دلىِ صاحب بصيرت است.
بحارالانوار :۷۸ / ۱۱۵ / ۱۱
29-اُوصيكُم بتَقوَى اللّه وإدامَةِ التَّفَكُّرِ ؛ فإنَّ التَّفَكُّرَ أبو كُلِّ خَيرٍ واُمُّهُ.
شما را به تقواى الهى و تداوم انديشه سفارش مى كنم ؛ زيرا كه انديشيدن پدر و مادر همه خوبيهاست .
تنبيه الخواطر :۱ / ۵۲
30-اعلمْ أنَّ مُروَّةَ القَناعَةِ والرِّضا أكثرُ مِن مُرُوّةِ الإعطاءِ.
بدان ، كه مردانگىِ قناعت و خرسندى ، بيش از جوانمردىِ بخشش است .
بحارالانوار :۷۸ / ۱۱۱ / ۶
31-لا يَنبغي لِمَن عَرَفَ عَظَمَةَ اللّه أن يَتَعاظَمَ، فإنّ رِفعَةَ الذينَ يَعلَمونَ عَظَمَةَ اللّه أن يَتَواضَعُوا ، و (عِزَّ) الذينَ يَعرِفُونَ ما جَلالُ اللّه أن يَتَذَلَّلُوا (لَهُ) .
سـزاوار نـيـست كـسى كـه بـزرگى خـدا را مى شناسد، خود بزرگ بين باشد ؛ زيرا بلند مرتبگى كسانى كه عظمت خدا را مى دانند ، در اين است كه افتادگى كنند و عزّت كسانى كه جلال و شكوه خدا را مى شناسند ، در اين است كه اظهار ذلّت كنند .
بحارالانوار :۷۸ / ۱۰۴ / ۳
32-فِي المَائدةِ اثْنَتَا عَشرَةَ خَصْلَةً يَجِبُ عَلَى كُلِّ مُسْلِمٍ أنْ يَعْرِفَهَا : أرْبَعٌ مِنْها فَرْضٌ ، وَ أرْبَعٌ سُنَّةٌ ، وأرْبَعٌ تأدِيبٌ . فَأمَّا الفَرْضُ : فَالمَعْرِفَةُ ، وَالرِّضَا ، وَالتَّسْمِيَةُ ، وَالشُّكْرُ . وَأمَّا السُّنَّةُ : فَالوُضُوءُ قَبْلَ الطَّعَامِ ، والجُلُوسُ عَلَى الجَانِبِ الأيْسَرِ ، والأكْلُ بِثَلاثِ أصَابِعَ . وَلَعْقُ الأصَابِعِ . وَأمّا التَّأدِيبُ : فَالأكْلُ مِمَّا يَلِيكَ ، وَتَصْغِيرُ اللُّقْمَةِ ، وَتَجْوِيدُ المَضْغِ ، وَقِلّةُ النّظَرِ فِي وُجُوهِ النّاسِ.
آداب سفره دوازده تاست كه هر مسلمانى بايد آنها رابداند : چهارتاى آنها واجب است ، چهار تا سنّت (مستحب) و چهار تا از باب رعايت ادب مى باشد . امّا آن چهارتا كه واجبند : معرفت ، خشنودى ، نام خدا بر زبان آوردن و شكرگزارى . و آن چهار كه سنّت است : دست شستن پيش از غذا خوردن ، نشستن بر طرف چپ (بدن) ، خوردن با سه انگشت و ليسيدن انگشتها . و امّا آن چهار كه از باب رعايت ادب مى باشد : خوردن از آنچه در جلوى توست ، كوچك گرفتن لقمه ، خوب جويدن غذا و كمتر نگاه كردن به صورت مردم .
بحارالانوار :۷۳ / ۳۰۵ / ۲۳
33-عَلِّمِ النّاسَ وتَعَلَّم عِلمَ غَيرِكَ ، فَتَكونَ قَد أتقَنتَ عِلمَكَ وعَلِمتَ ما لَم تَعلَم
به مردم بياموز و دانش ديگران را فراگير ، تا دانش خود را استوار كرده و آنچه را كه ندانسته اى بدانى .
كشف الغمّة :۲ / ۱۹۷.
34-لا يَعزِبُ الرَّأيُ إلاّ عِندَ الغَضَبِ.
رأى [درست] جز هنگام خشم پنهان نمى ماند .
نزهة الناظر :۷۲ / ۱۴
35-قَطعَ العِلمُ عُذرَ المُتَعَلِّمينَ.
دانش عذر دانش اندوزان را گسسته است .
تحف العقول :۲۳۶.
36-يا بنَ آدمَ ، إنّكَ لم تَزَلْ في هَدمِ عُمرِكَ مُنذُ سَقَطتَ مِن بَطنِ اُمِّكَ ، فَخُذْ مِمّا في يَدَيكَ لِما بَينَ يَدَيكَ ؛ فإنّ المؤمنَ يَتَزوَّدُ ، و الكافِرَ يَتَمتَّعُ
اى فرزند آدم! تو از همان زمان كه از شكم مادرت افتاده اى، پيوسته در راه ويران كردن [خانه ]عمرت قدم بر مى دارى. پس، از آنچه در دست دارى براى آنچه در پيش دارى بهره برگير؛ زيرا كه مؤمن توشه بر مى دارد و كافر خوش مى گذراند.
بحار الأنوار :۷۸ / ۱۱۲ /۶.
37-أسلَمُ القُلوبِ ما طَهُرَ مِن الشُّبُهاتِ.
سالمترين دلها، دلى است كه از شبهات پاك باشد.
تحف العقول :۲۳۵.
38-الابتِداءُ بالعَطيَّةِ قَبلَ المَسألةِ ، و إطعامُ الطَّعامِ في المَحْلِ.
امام حسن عليه السلام ـ در پاسخ به اين پرسش كه بزرگوارى چيست؟ ـ فرمود : دَهِش پيش از خواهش و اطعام كردن در قحطى.
بحار الأنوار :۷۸ / ۱۰۲ /۲
39-مَن عَدَّدَ نِعَمَهُ مَحَقَ كَرَمَهُ.
هر كه احسانهاى خود را بر شمرد، بخشندگى خويش را از بين برده است.
بحار الأنوار :۷۸ / ۱۱۳ /۷.
40-الرّاغِبُ فيها عَبدٌ لِمَن يَملِكُها.
امام حسن عليه السلام ـ در نكوهش دنيا ـ : دنياخواه، بنده دنيادار است.
كنز العمّال : ج۱۶ص۲۱۴ح۴۴۲۳۶
