توصیه ها و نحوه مصرف داروها در ماه مبارک رمضان

بارداری، شیردهی و بعضی از بیماری‌ها از جمله دیابت، فشار خون، روده تحریک پذیر، یبوست، زخم‌های سیستم گوارشی، اختلالات کلیوی، بیماری‌های اعصاب و روان و آسم همگی از شرایط جسمی هستند که فرد را ملزم می‌کند پیش از اقدام به روزه‌داری با پزشک معالج خود در خصوص روزه‌داری و هم‌چنین نحوه صحیح مصرف داروها در این ایام مشورت کند.

راهنمای مصرف دارو در ماه مبارک رمضان برای بیماران

در بیمارانی که ناچارند در ماه رمضان مصرف دارو ی خود را ادامه دهند، پزشکان می تواند داروهای طولانی موثرتری تجویز کنند که یک بار مصرف آنها در طول شبانه روز کفایت می کند.

اولین وعده ممکن است بلافاصله پس از غروب آفتاب میل شود (افطار) و وعده دوم حدوداً سه ساعت بعد صرف می شود (شام)؛ آخرین وعده ممکن است به فاصله کوتاهی قبل از سپیده دم خورده شود (سحری) بنابراین تجویز دوزهای دارو در این ماه مسئله ساده ای نیست و تطبیق آن با الگوهای مربوط به زندگی در ماه رمضان، راحت به نظر نمی رسد.

جدول زمانبندی دوز مصرف دارو در ماه رمضان

جدول زمان بندی دوزهای دارویی با توجه به شرایط موجود در ماه رمضان تغیير مي کند، به طور معمول دو نوع جدول زمان بندي مصرف دارو مورد استفاده قرار مي گيرد:

دوز منفرد در طول شبانه روز: نحوه مصرف دارو در این نوع درمان در طول ماه رمضان تغییری نمی کند چرا که این روش تداخلي با روزه داري ندارد، در مورد اين نوع نحوه مصرف بايد گفت که در صورتي که لازم است دارو با معده خالي مصرف شود، بهترين زمان مصرف يک ساعت قبل سحري يا دو ساعت بعد افطار مي باشد.

دوز چندگانه در طول شبانه روز: بیمارانی که مجبور به مصرف روزی دو یا چند بار دارو هستند، ممکن است پس از مشورت با پزشک معالج خود قادر باشند داروهای خود را در فاصله بین افطار تا سحر استفاده کنند، در مواردي خاص ممکن است پزشک معالج قادر باشد با جايگزيني داروهاي اين بيماران با انواع طولاني اثر آنها و يا تعويض دارو با يك داروي مشابه با نيمه عمر طولاني تر امكان روزه داري براي اين بيماران فراهم نمايند، آنتي بيوتيكها از جمله داروهايي هستند كه حتمأ بايد در زمان مشخص خود مصرف شوند و امكان تغيير ساعت آنها وجود ندارد اما پزشك معالج مي تواند با در نظر گرفتن نوع بيماري، آنتي بيوتيكي را انتخاب كند كه با برنامه روزه داري تداخل پيدا نكند

تداخل با مصرف دارو با غذا در ماه رمضان

به طور معمول تداخلات دارو با غذا می توانند باعث کاهش، افزایش یا تاخیر در رسیدن دارو به غلظت مناسب آن در خون شوند. شدت تداخل و این که آیا اثر آن بر جذب دارو مثبت است یا منفی، به عوامل چندی نظیر ماهیت فیزیکی و شیمیایی دارو، فرمولاسیون، نوع غذا، و فاصله زمانی بین خوردن غذا و مصرف دارو بستگی دارد. دو عامل آخر می توانند در طی ماه رمضان که الگو و ترکیب غذاها تغییر می کنند، اثر افزایش یافته ای داشته باشند.بنابراین هنگام تجویز داروهایی نظیر فورسماید، ریفامپیسین و اریترومایسین که باید با معده خالی مصرف شوند باید بسیار مراقب بود.

کیفیت غذایی که در هنگام بازکردن روزه خورده می شود نیز بر جذب برخی داروها تاثیر می گذارد. نوشیدنی هایی نظیر چای، قهوه و آب پرتقال می توانند اسیدی بودن معده را افزایش دهند و باعث افزایش جذب اسیدهای ضعیفی همچون سالیسیلات ها، سولفامیدها و برخی آنتی بیوتیک ها و داروهای خواب آور شوند؛ در مقابل ممکن است عملکرد پتیدین، آمی تریپتیلین و آنتی هیستامین ها مهار شود. وقوع چنین تغییراتی می تواند بر غلظت پلاسمایی یک دارو، تاثیر چشمگیری داشته باشد و باعث کاهش اثربخشی یا افزایش اثرات جانبی آن شود.

گروه های خاص

اگرچه مطالعات زیادی وجود دارد که نشان می دهد روزه داری مشکل خاصی برای بیماران خاص، در صورتی که علایم بالینی آنها تحت کنترل باشد مانند بیماران دیابتی، بیماران مبتلا به پرفشار خون و حتی بیمارانی که پیوند عضو داشته اند ایجاد نمی کند، اما باید توجه داشته باشیم که روزه داری بیماران مبتلا به بیماری های مزمن مانند اختلالات سیستم عصبی مرکزی و از جمله صرع، بیماران مبتلا به اختلالات غدد داخلی، بیماران مبتلا به نارسایی قلبی عروقی و حتی بیماران مبتلا به بیماری های عفونی که نیاز به مصرف منظم داروهای ضد میکروبی خوراکی دارند، ممکن است عواقبی را برای آنها در برداشته باشد.

بیماران دیابتی، در صورتی که علایم بیماری آنها تحت کنترل باشد و بتوان فواصل مصرف داروهای آنها را با زمان بین افطار تا سحری منطبق کرد، ممکن است منعی برای روزه داری نداشته باشند.

داروهایی که استفاده از آنها روزه را باطل نمی نماید

آنچه بیشتر مورد توافق علمای دین و مراجع عظام است این است که روزه در صورت استفاده از داروهای زیر باطل نمی شود:

1. استفاده از قطره های چشم و گوش و بینی
2. تمام داروهایی که از طریق پوست جذب بدن می شوند یا به صورت موضعی اثر می کنند، مثل کرم ها، پمادها و پلاسترها و مشمع های دارویی
3. استعمال انواع شیاف ها و پمادهای مقعدی یا واژینال
4. تزریقات زیرپوستی، عضلانی، مفصلی و حتی داخل رگی به استثنای تزریق محلول های غذایی و نیز داروهای تقویتی که موجب ابطال روزه داری می شوند (نظر شرعی مراجع تقلید در مورد داروهای تزریقی داخل رگی متفاوت است)
5. گاز اکسیژن که به صورت استنشاقی مصرف می شود
6. مصرف انواع دهان شویه ها، غرغره دارو یا اسپری های دهانی مثل داروهای آسم، به شرط آن که چیزی به درون معده فرو برده نشود (در این موارد نظر شرعی مراجع تقلید متفاوت است)
7. قرص های زیرزبانی مانند نیتروگلیسیرین (در مورد این داروها نیز نظرات شرعی مراجع تقلید متفاوت است).

توصیه ها

تشخیص مجاز بودن روزه داری برای افراد مبتلا به بیماری صرفأ با نظر پزشک درمانگر و رعایت جوانب شرعی آن امکانپذیر است، در مورد بیمارانی که این اجازه را دارند ولی همزمان به مصرف داروها نیاز دارند، می توان پیشنهادهای زیر را مطرح نمود:

از آن جا که مصرف اشکال غیر خوراکی داروها در اغلب موارد با روزه داری منافاتی ندارد، بیمارانی که اشکال غیرخوراکی داروها را مصرف می کنند نباید نگران روزه داری خود باشند.

از آنجا که مصرف کافی آب و مایعات نقش مهمی در دفع داروها و متابولیت های ناشی از آنها دارد، لازم است دقت شود که در فاصله بین افطار تا سحر به میزان کافی آب و مایعات به بدن روزه داران و به خصوص بیمارانی که دارو مصرف می کنند برسد، این اقدام ضمن تأمین نیاز بدن روزه داران به مایعات، به خصوص در زمانی که ماه مبارک رمضان در فصل گرما قرار دارد، شرایط لازم را برای دفع مناسب داروها و متابولیت های آنها از بدن فراهم خواهد کرد.

سوالات متدوال 

آیا خون دادن روزه را باطل می‌کند؟ 

تزریق خون پروسه‌ای است که طی آن مقداری از خون یک شخص گرفته شده و به شخص دیگری که به آن احتیاج دارد، تزریق می‌شود. حکم تزریق خون در ماه رمضان چیست؟ حکم اهدای خون در ماه رمضان چیست؟ آیا تزریق خون در روزه داری باعث باطل شدن روزه می‌شود؟ آیا در زمان روزه داری می‌توان خون اهدا کرد؟

نظر مراجع تقلید در مورد تزریق خون در روزه داری به این شرح است:

آیت الله سیستانی: با تزریق خون در روزه داری روزه باطل نمی‌شود.

آیت الله مکارم شیرازی: در صورتی که در زمان روزه داری و در ماه رمضان مجبور به تزریق خون شدید احتیاط اتمام آن روز و قضای آن است.

آیت الله بهجت: تزریق خون در زمان روزه داری روزه را باطل می‌کند.

آیت الله تبریزی: چنانچه شخص مریض است، روزه‌اش صحیح نیست، چه تزریق خون به بدن بکند یا نکند.

اهدای خون در روزه داری از نظر پزشکی

از آنجایی که روزه‌داری سبب هیدراته شدن (کم آبی) بدن می‌شود، لذا اهدای خون در ساعات بعد از ظهر توصیه نمی‌شود. اگر قصد انجام این کار را دارید، بهتر است جهت شرکت در این عمل خداپسندانه اوایل صبح و پس از صرف سحری حداکثر تا ساعت ۱۱ صبح به پایگاه‌های انتقال خون مراجعه کنید تا کمتر به ضعف و بی حالی دچار شوید. لازم به ذکر است که داوطلبان اهدای خون روز قبل و بعد از اهدای خون در فاصله افطار تا سحر به میزان کافی مایعات بنوشند تا با ایجاد حجم مناسب خون در روز اهدا و یا روز بعد از آن با مشکل مواجه نشوند.

اهدای خون

آیا خوردن قرص جلوگیری ال دی روزه را باطل میکند؟

حال سوال این است که حکم خوردن قرص جلوگیری ال دی در ماه رمضان چیست؟  آیا استفاده از قرص جلوگیری ال دی روزه را باطل میکند یا خیر؟

پرسش : آیا زنان می توانند برای این که بتوانند روزه را کامل بگیرند، از قرص های جلوگیری مانند ال دی در ماه رمضان استفاده نمایند؟
آیت الله مکارم شیرازی: در صورتی که ضرر مهمی نداشته باشد اشکالی ندارد، و چنانچه لکه هایی ببیند ولی سه روز اول متصل و پی در پی نباشد حکم استحاضه را دارد.

پرسش: آیا زنان می توانند برای گرفتن همه روزه های ماه رمضان از قرص ضد بارداری استفاده کنند تا حیض نشوند؟
آیت الله سیستانی: مانعی ندارد.بنابراین خوردن قرص جلوگیری ال دی در ماه رمضان برای اینکه زنان حیض نشوند اشکالی ندارد.

عوارض مصرف قرص‌های ضدبارداری در ماه رمضان از نظر پزشکی چیست؟

مصرف قرص‌های ضدبارداری برای تاخیر در عادت ماهانه در ماه مبارک رمضان توصیه نمی‌شود، زیرا با توجه به کاهش مصرف مایعات در این ماه می‌تواند احتمال لخته شدن خون در رگ‌های مغزی را افزایش دهد.

 حکم خوردن قرص جلوگیری ال دی در ماه رمضان چیست؟

روزه گرفتن زنان باردار طبق احکام شرعی

همه مراجع تقلید بر این عقیده هستند روزه گرفتن زنان باردار در ماه رمضان واجب نیست و اگر خانوم باردار احساس کند روزه داری به جنین و خودش آسیب می رساند روزه بر مادر واجب نیست و روزه های قضا را می تواند در زمان های دیگری بگیرند یا اگر امکان این کار وجود ندارد “کفاره” روزه قضا برای هر روز را با غذا دادن به فرد نیازمند بدهند.

روزه گرفتن در دوران بارداری از نظر پزشکی برای چه مادرانی مناسب نیست؟

در بررسی های متعدد، زنان حامله با وزن کمتر از 50 کیلوگرم و داشتن سابقه حاملگی‌های ناموفق قبلی،چند قلویی و در صورت داشتن بیماری هایی مانند دیابت، کم خونی و فشار خون بالا و همچنین اگر جنین از رشد مناسبی داخل رحم برخوردار نباشد نباید مادر بر روزه گرفتن اصرار داشته باشند و بهتر است روزه نگیرند.

تزریق آمپول برای روزه دار چه حکمی دارد؟