بچه‌های قد و نیم قد را از خواب بیدار می‌کند و لقمه‌های نان و پنیر مادرانه را در کیف مدرسه‌شان می‌گذارد و بی‌مهابا رختخواب‌های پهن‌شده را جمع و در داخل جاجیم می‌گذارد و به شکل مکعبی مستطیل مرتب روی‌هم می‌چیند و شروع به مرتب کردن سیاه‌چادر محقر می‌کند و آن را پس از رفتن همه آب‌وجارو می‌کند و برای نهار خمیر نان آماده می‌کند و غذای مختصری بار می‌گذارد. کارش در خانه که تمام می‌شود، بالاپوشی روی سر می‌اندازد و در تداوم بارش باران، تازه راهی آغل گوسفندان می‌شود تا جای آن‌ها را پاک کند. کارهایش تمامی ندارد، یکه و تنها با تن نحیف و دستان ترک‌خورده‌اش همه کارها را همچون رباتی که برنامه‌ریزی‌شده باشد، یکی پس از دیگری انجام می‌دهد، گویی استراحت و خوابیدن برایش معنا ندارد چراکه پس از اتمام کارهایش از تهیه دوغ و ماست و ... باید ظرف تخم‌مرغ را مرتب کند تا با سایر فرآورده‌هایی که تهیه‌کرده است به دوره‌گرد بدهد تا در ازای آن‌ها پولی دریافت کند. این روزها به‌واسطه شهرنشینی و یکجانشینی در روستاها هرچند از آمار عشایر کوچ رو کم شده است اما بازهم هستند زنان عشایری که در زیر سیاه‌چادرها به‌رسم قدیم هنوز مشقت‌های سخت و طاقت‌فرسای زندگی عشایری را تاب می‌آورند و به زندگی ادامه می‌دهند.
کار و زندگی عشایری مشقت‌بار اما شیرین است
صفیه محمودی پس از مرگ مادرش مجبور شد از روستا به زندگی عشایری به‌واسطه ازدواج تن دهد و اکنون همپای شوهر و سه فرزندش در قشلاق و ییلاق روزگار سرما و گرما را به‌رسم کهن آبا و اجدادیش تجربه کند. ۴۷ ساله معرفی است و در این زمینه گفت: پنج کلاس سواد نهضت دارم و به خاطر شرایط اقتصادی همسرم و نبود شغل مجبوریم این‌گونه زندگی کنیم.
او افزود: اکنون برخی از مشکلات عشایر نظیر تأمین آب از چشمه و تهیه هیزم به دلیل وجود تانکر آب و جایگزینی سوخت از دوش زنان عشایر برداشته‌شده است اما بازهم به دلیل نداشتن امکانات مناسب با مشقت‌ها و سختی‌های زیادی مواجهیم. او اضافه کرد: کار و زندگی عشایری خیلی سخت و مشقت‌بار است زیرابه دلیل نداشتن مکان مناسب نظیر خانه ما زنان عشایر با مشکلات زیادی مواجهیم. او افزود: زندگی عشایری با همه سختی‌ها و مشقت‌هایش شیرینی خود را دارد که اگر کمی امکانات بیشتر شود می‌توان بهتر از این زندگی لذت برد. به گفته او، مواقع بارندگی شدید، رعدوبرق، حمله گرگ و برخی دستبرد به گله یا بیماری بچه‌ها لحظات سخت و دلهره‌آوری برای یک زن عشایری است اما شوق‌وذوق بچه‌ها از به دنیا آمدن بره‌های کوچک و به دست آوردن پول از فروش محصولات لبنی و صنایع‌دستی و همچنین زندگی دل طبیعت بکر فارغ از آلودگی و سروصدا از لحظه‌های شیرین زندگی عشایری است. یکی دیگر از زنان روستایی ایلام گفت: زندگی در روستا اکنون به‌واسطه برخورداری از امکانات خیلی بهتر از قبل شده است اما امکانات بهداشتی و آموزشی همچنان کم است. زهرا شادیوند اظهار داشت: زن و مرد در روستا هر دو باید پا به‌پای هم کار و تلاش کنند تا بتوانند زندگی سخت و پرمشغله خویش را جمع‌وجور کنند اما بااین‌وجود زنان به‌واسطه حجم کارهای زیادی که دارند با مشکلات بیشتری مواجه‌اند. او ازخودگذشتگی، صبوری و قناعت را ویژگی بارز زنان عشایر و روستا معرفی می‌کند و می‌گوید: به‌واسطه همه علایق و خواسته‌ها یک زن روستایی پا روی دلش می‌گذارد و به‌دوراز همه‌چیز خود را فدای زندگی می‌کند و شبانه‌روز در تلاش و تکاپو برای فراهم کردن یک زندگی آرام برای بقیه اعضای خانواده است.
زنان عشایر ایلام، تولیدگران بی‌نام‌ونشان عرصه تولید
زنان عشایر ایلام افزون بر انجام کارهای خانه به تولید محصولات دامی، پرورش گاو و گوسفند و مرغ، تولید انواع حصیر، جاجیم، سیاه‌چادر، گلیم و فرش نیز می‌پردازند. فعالیت‌های دیگری همچون وجین، درو، جمع‌آوری بافه‌های گندم و جو و کشت انواع محصولات جالیزی در فصل بهار و تابستان از دیگر وظایف یک زن عشایر است.زنان روستایی و عشایر، این تلاشگران بی‌نام‌ونشان عرصه تولید، فعال و سخت‌کوش دوشادوش همسران خویش در تکاپو و جنب‌وجوش‌اند و همه‌روزه پابه‌پای مردان و حتی فراتر از آنان در عرصه‌های مختلف زندگی شبانه‌روز مشغول فعالیت‌اند و باهنر دستان توانمند خود در امر معیشت اقتصادی کمک‌کار زندگی خانواده هستند.
بیکاری در جامعه عشایری معنا ندارد
مدیرکل امور عشایری ایلام گفت: مهم‌ترین ویژگی جامعه عشایر تنیده شدن اقتصاد خانوار عشایر با زندگی آنان است و زنان عشایر جزو فعال‌ترین اقشار این جامعه محسوب شده و همواره مسؤولیت‌های کوچک و بزرگ خود را به‌خوبی انجام می‌دهند. علی سلیمی اظهار داشت: در یک خانوار روستایی یا عشایری مردان در کار حفظ و حراست و نگهداری دام و انجام امورات بسیار سخت تلاش می‌کنند و زنان همپای آنان در امر تولید محصولات کشاورزی و مواد لبنی فعالانه و پرتلاش عمل می‌کنند. او افزود: زنان نقش مهمی به‌ویژه در فرآوری محصولات لبنی نظیر تولید پنیر، ماست، دوغ، کشک، شیراز، روغن حیوانی، کره و... دارند. او اضافه کرد: تولید انواع صنایع‌دستی از دیگر فعالیت‌های زنان عشایر و روستایی ایلام است که افزون بر رفع نیازهای خانوار نقش مهمی در بهبود اقتصاد خانواده و خودکفایی آنان دارد. سلیمی افزود: زنان روستایی و عشایر در فرآیند توسعه و تولید نقش مهمی به عهده‌دارند و بیکاری به آن مفهوم در جامعه عشایری و روستایی معنا ندارد زیرا همه اعضای خانواده به‌نوعی مشغول کار و تلاش هستند. او اضافه کرد: عشایر استان ایلام یک‌میلیون و ۴۰۰ هزار رأس دام دارند که افزون بر تأمین نیازهای زندگی خود احتیاج مردم استان به فرآورده‌های دامی و لبنی را تأمین می‌کنند.
۶۰ درصد تولیدات عشایر ایلام به مناطق دیگر کشور ارسال می‌شود
سلیمی اظهار داشت: میزان تولید گوشت قرمز توسط عشایر ایلام از ۷ هزار و ۹۰۰ تن در سال گذشته به ۸ هزار و ۳۰۰ تن در سال جاری رسیده است و همچنین ۵ هزار و ۱۷۸ تن شیر، یک هزار و ۵۷۰ تن پشم، ۴۷۰ تن روغن حیوانی و ۲۷۵ تن کشک تولید و به بازار مصرف عرضه می‌کنند که ۶۰ درصد این تولیدها به دیگر مناطق کشور ارسال می‌شود. سلیمی گفت: ارزش ریالی محصول‌های دامی عشایر ایلام سالانه دو هزار و ۸۰۰ میلیارد ریال است که می‌تواند تحولی بزرگ در وضعیت اقتصادی مردم استان ایجاد کند.
